Η Ημέρα της Λαμπρής του Δ. Σολωμού έχει βαθύτατο ηθικό και θρησκευτικό νόημα

«Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί όπου και να θολώνει ο νους σας μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη»    Τις ημέρες αυτές ο νους μου πήγε και στυλώθηκε στο λόγο του Ελύτη. Αυτό είναι που με παρακίνησε να θυμίσω στον αναγνώστη μου το ποίημα του Σολωμού η Ημέρα της Λαμπρής. Κάποτε το δίδασκα σε δεκαοχτάχρονα παιδιά του εξαταξίου Γυμνασίου. Σήμερα όμως;  Οι ανατροπές είναι ριζικές και ταχύτατες γύρω μας και μέσα μας. Είναι ώρες που αναρωτιέμαι μήπως η ειλικρίνεια μας επιβάλλει να δεχτούμε το ναυάγιο των προσπαθειών μας. Χάσαμε λοιπόν την έσχατη πνευματικότητά μας; Έπειτα ποιός θα καλύψει την ψυχική χρεία του ανθρώπου, αυτόν τον αιώνιο πόνο της ψυχής του χωρίς τη θετική και υψηλή θρησκεία, που μας πάει πέρα από τους διχασμούς ως αυτοταπείνωση π...

...έγραφε πριν πολλές δεκαετίες ο Γιούνγκ για την ομαδική παράνοια που κυριαρχεί στον σύγχρονο άνθρωπο

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/78450-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-chiii/ )   ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ        Β) Σύμπλεγμα Ο Γιουνγκ δεν στέκεται στο σύμπλεγμα ενός συγκεκριμένου ατόμου μόνο, αλλά γενικεύει την επιρροή που ασκεί στη ζωή μας. Το σύμπλεγμα επηρεάζει γενικότερα τα άτομα, έτσι που έχουμε καταστάσεις φανατισμού και φθάνουμε στο σημείο να χαίρονται άνθρωποι που ανακάλυψαν ένα νέο πολεμικό όπλο. Ας κλείσουμε εδώ με τη σκέψη του: «Γνωρίζουμε από τη σύγχρονη ιστορία, καθώς και από την αρχαία, πως παρόμοιες ιδέες συχνά είναι τόσο παράξενες, τόσο αλλόκοτες, που πολύ δύσκολα μπορεί να συμβιβαστεί η λογική μ’ αυτές. Η γοητεία που εξασκούν παρόμοιες ιδέες, δημιουργεί μια κατάσταση δαιμονοληψί...

Κι όλοι μαναδικοί είμαστε γιαυτό κανείς δεν θα θυμάται εσένα. Θα θυμούνται σπαράγματα από την διαδρομή σου, χνάρια απο την δημιουργία σου αλλά όχι έσενα.

Πες τώρα πως έγινες σπουδαίος. Πες πως τιμήθηκες ιδιωτικά και δημόσια. Πες πως σε «προσκύνησαν» «πιστοί και άπιστοι», πως σε θαύμασαν, πως σε λάτρεψαν πολλοί, σχεδόν όλοι. Κι ύστερα άμα ήρθε ο καιρός σου έφυγες για τον ταξίδι που δεν έχει επιστροφή. Και εσύ φεύγεις με την ψευδαίσθηση πως θα μείνεις στην ιστορία, πως είσαι ιστορία και πως δεν θα ξεχαστείς. Να το ξέρεις. Κανείς δεν θα σε θυμάται. Στην καλύτερη των περιπτώσεων θα θυμούνται και θα εκμεταλλεύονται ή θα χαίρονται όσα έκανες, όσα είπες, όσα έγραψες, όσα ζωγράφισες, ή σχεδίασες. Θα μείνουν οι φωτογραφίες σου από στιγμές θριάμβου και χαράς, θα μείνουν κάποια χνάρια σου που θα σε δείχνουν αλλά εσένα κάνεις δεν θα σε θυμάται. Κανείς δεν θα θυμηθεί τον πόνο που χρειάστηκες για να φτιάξεις όσα έφτιαξες, τις ταπεινώσεις που υπέσ...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/78389-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-chii/ )   ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ          Β) Σύμπλεγμα  «Όλοι σήμερα», γράφει ο Γιούνγκ, «ξέρουν ότι οι άνθρωποι έχουν συμπλέγματα». Το σύμπλεγμα, λοιπόν, στη σοβαρότερη μορφή του «συμπεριφέρεται αφ’ εαυτού», όπως παρατηρεί και ο Ε. Μπένετ, «σαν ένα «σπασμένο» ή ξεχωριστό κομμάτι της ψυχής (νου). Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι η ψυχή μπορεί να κατατμηθεί εξαιτίας κάποιας συναισθηματικής διαταραχής. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέρος του νου λειτουργεί ανεξάρτητα και χωριστά από το κυρίως ρεύμα της συνείδησης. Ακόμη πιο σημαντικό είναι να ανακαλύψουμε τη φύση της συναισθηματικής αναστάτωσης, έτσι ώστε οι λόγοι που την προκάλεσαν να γίνου...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/78358-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-chi/#google_vignette )   ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ          Β) Σύμπλεγμα Ο Γιουνγκ είναι εκείνος που εισήγαγε στην Ψυχολογία τον όρο σύμπλεγμα συντονισμένο από συναισθήματα. Αργότερα η φράση αυτή συντομεύτηκε και έμεινε ο μονολεκτικός όρος σύμπλεγμα. Με τον όρο αυτό ο Γιουνγκ ήθελε να δηλώσει μια ομάδα ιδεών, φορτισμένη με μια ασυνήθη, ιδιόμορφη οδυνηρή ποιότητα συναισθήματος, ένα ακατανόητο εμπόδιο που καθυστερούσε το συγκεκριμένο άτομο να αντιδράσει, να ενεργήσει φυσιολογικά. Την ύπαρξη του συμπλέγματος την επιβεβαίωσαν πολλά συνειρμικά τεστ που έκανε. Το σύμπλεγμα βρισκόταν στη ρίζα πολλών ακατανόητων ιδεών και οδυνηρών καταστά...

... θερμή παράκληση αφήστε τα πρόσωπα και τα πράγματα στην ησυχία τους, στην ερωτική τους διαδρομή μεσα στην ζωή και σιωπήσετε, αφήστε τον έρωτα να κάνει το θαύμα που εσείς ως σχολαστικοί δεν θα δείτε ποτέ

Γενικεύεις και πετσοκόβεις. Στρογγυλεύεις κει που δεν πρέπει και τετραγωνίζεις όπου δεν επιτρέπεται. Χάνεις την φύση των πραγμάτων που είναι τρεπτά και μάλιστα εύτρεπτα και αυτεξουσίως συμβάλλονται, θυληκώνουν προσαρμόζονται και υπάρχουν προσωπικά ως σχέση. Κι εκεί, στην εν σχέσει ύπαρξη τους, δεν έχουν ορισμό και δεν χωράνε σε γενικεύσεις και ορισμούς και δεν υπόκεινται φυσικά σε αφορισμούς. Ο Δυτικός «πολιτισμένος» κόσμος μας, απόπαιδο μιας λειψής ερμηνευτικής του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα με αρκετή σχολαστική Θεολογικοφιλοσοφική σάρκα, χάθηκε αιώνες τώρα στο κυνήγι των «μαγισσών»-ιδεών, την Ουσία του Θεού και των όντων και έχασε τα πρόσωπα και τα πράγματα, έχασε την εμπειρική γνώση του θεού για να απολαύσει την διανοητική προσέγγιση των αποδείξεων της ύπαρξης Του, έχασε την θ...

Νύχτωσε σε πολιτεία οικειοθελώς ζεμένη σε ιδέες και νοήματα, κουκουλωμένη απο σωρούς ψεύτικους εαυτούς και αμάλαγα κορμιά

Νύχτωσε. Βράδυασε και νύχτωσε σε μια πολιτεία όπου οι άνθρωποι αρέσκονται σε εύκολες εικονικές ζωές ριζωμένοι μπροστά σε θεάματα δήθεν εξαίσια και άλλα φτηνά, σκυμένοι σε βιβλία-εξόδους διαφυγής, μανιασμένοι κατά μόνας να γράφουν, να ποιούν τέχνας θηρεύοντας κολακείες με την ψευδαίσθηση πως ποιούν άθλα δήθεν αξιοθαύμαστα και ξακουστά για σύμπασα την πλάση. Νύχτωσε. Ακούω ρεμπέτικα. Αναπολώ άλλες εποχές με ανθρώπους κανονικούς που ξέρουν πως έχουν όρια, που ζουν μαζί. Εκείνους με τους παθιασμένους έρωτές τους, με τις πλατειές πανώριες αγάπες τους, τίς πελώριες κακίες τους, τα φρικτά μίση, τα ιεροτελεστικά φονικά, τους φαρμακερούς ψίθυρους, το τρομακτικό σούσουρο, τις κοφτερές μπηχτές. Αναπολώ πολιτείες σκυμμένες στην ανάγκη με ανθρώπους μαζεμένους μαζί να ιερουργούν την κάθαρση σε εξο...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/77312-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-ch/ )   ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ Ο Γιουνγκ, αναφερόμενος στις ψυχικές συγκρούσεις, λέει ότι σπάνια συναντάμε άνθρωπο που να μην κυριαρχείται λίγο ή πολύ και, μάλιστα που να μη συσκοτίζεται από τις ροπές του, τις συνήθειές του, τις παρορμήσεις του, τις προκαταλήψεις του, τις μνησικακίες του και από όλα τα δυνατά είδη των συμπλεγμάτων. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος που κατέχεται, έτσι και αλλοιώς, από τις δυνάμεις αυτές, από αυτή την ψυχική ενέργεια στο ασυνείδητο, χάνει τη δυνατότητα της ελεύθερης εκλογής, της ηθικής προαίρεσης, και φυσικά την ψυχική του ισορροπία. Είπαμε, «ο άνθρωπος που κατέχεται». Αυτή η κατοχή του είναι η «υποδούλωση»....

Αν ήταν να διαλέξω ένα πράγμα από όσα τα χέρια μου έπλασαν, θα ήταν αυτή η εικόνα

Ήταν κάποια Τετάρτη στην Άνοιξη του 2006. Τις Τετάρτες πάντα έκανα μάθημα στην Εικονουργία, την παλιά που ήταν στην Νέα Ιωνία. Τέλειωσα το μάθημα και κατέβηκα στον κάτω όροφο και είδα στημένο επάνω στο καβαλέτο ένα δίπτυχο που το είχα αφήσει εκεί ξεχασμένο καιρό. Ήταν άλλο πράγμα να φτιάξω, μια ζωγραφιά γιά μια ενότητα έργων. Τοι έργο αυτό  δεν έγινε ποτέ. Έτσι ξεχάστηκε και περίμενε τον καιρό του. Είχα χαρά. Αυτό το θυμάμαι καλά. Δίχως να το σκεφτώ πολύ κάθισα και επήρα ένα μολύβι και σχεδίασα αυτή την εικόνα του Ευαγγελισμού. Ήταν και τότε Σαρακοστή θυμάμαι. Σχεδίασα έτσι απλά χωρίς να σκέφτομαι. Με όσα ήξερα τότε, με αυτά τα ψυχικά και πνευματικά που είμουνα τότε. Επηρεασμένος μάλλον από τον εξαίσιο κόσμο των Κομνήνειων τοιχογραφιών  που μελετούσα τότε και μου άρεσαν, κι ακόμα...

Μερικοί, δυστυχώς κατά καιρούς πολλοί, κρατούν εγωιστικά όλο το φως, δεν μοιράζουν τίποτα γύρω τους και υπάρχουν στη ζωή ως μαύρο χρώμα, παράγοντας γύρω τους σκοτάδι

Οι άνθρωποι μέσα στη ζήση μοιάζουν με τα χρώματα. Υπάρχουν άνθρωποι που φέρνουν στα κόκκινα. Στα κόκκινα της γης όπως το κόκκινο Περσίας, της Αγγλίας  ή το άλλο το Βενέτικο. Άλλοι πάλι ταιράζουν με   πιό επιδεικτικά και επιβλητικά όπως τα κόκκινα του Κάδμιου, ενώ άλλοι έχουν την σεμνή λαμπρότητα  της βασιλικής Κιννάβαρης, και την τρυφερότητα και την γλυκιά ειρήνη της Αλιζαρίνης. Άλλοι άνθρωποι φέρνουν  σε πράσινα επιθετικά σαν τα πράσινα Κοβάλτια και Χρώμια ή σεμνά και ήμερα σαν μειλίχιο πράσινο του Μαλαχίτη. Υπάρχουν και άνθρωποι που θα τους πήγαιναν τα ωραία γαλάζια, να σαν εκείνα του θεσπέσιου αρχαίου Αιγυπτιακού γαλάζιου των Μινωϊκών τοιχογραφιών, ή σαν το μυστηριακό θηλυκό και απύθμενο Λάπις Λάζουλι ή ακόμα και σαν τα πιο σύγχρονα επιθετικά μπλε του Κοβαλτίου  και  του Καδμίου...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/77279-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-ich/ )   ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ          Είναι βαθειά πεποίθηση του Γιουνγκ, ότι το ασυνείδητο δεν αποτελείται μόνο από απωθήσεις, αλλά και από άλλα άγνωστα στοιχεία, άγνωστες ενέργειες, που δεν είναι αποτέλεσμα απωθήσεων.   Α) Απώθηση Αρχίζουμε το κεφάλαιο τούτο με μια συνηθισμένη φράση: «Έβγαλε» ή «Θέλει να βγάλει τα απωθημένα του». Πρόκειται για περιεχόμενα της συνείδησης που έχουν αποσυρθεί στο ασυνείδητο. Τούτο έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή των υγιών αλλά μπορεί να είναι και η αιτία κάποιου συμπτώματος, κάποιας σύγκρουσης, η οποία έχει απωθηθεί από τη συνείδηση. Ο Γιουνγκ μας λέει, ότι η απώθηση είναι μια τεχνητή απώλ...

Διάβαζα πρόσφατα λόγια μανιφέστο από έναν εν ζωή Έλληνα ζωγράφο πως η ζωγραφική, λέει, είναι  ένας τρόπος να πεις ποιος είσαι. Αυτά διάβαζα  και σκεφτόμουνα πόσο μακρυά έχουμε φτάσει ως λαός και ως πολιτισμός από τον  τρόπο των πατέρων μας και τα ιδεώδη του. Από ένα τρόπο για τον οποίο η  ζωγραφική και οι τέχνες γενικότερα ουδέποτε υπήρξαν τρόπος για να πεις ποιός είσαι,  αλλά ένας τρόπος να υπάρξεις μέσα σε μια κοινότητα ανθρώπων, να ενωθείς με τους άλλους και να καταγράψεις αυτήν την εμπειρία σχέσης με οπτικούς όρους, δηλαδή να την κάνεις εικαστικό γεγονός που να είναι δημιουργία, αγαθό του Δήμου κι όχι απλώς μια ιδιωτική κατασκευή που παρέχει μαρτυρία για το άτομο σου. Η ζωγραφική δεν θα έπρεπε, θαρρώ,  να είναι ένα τρόπος να ξεχωρίσεις απο τον κόσμο για να αναδείξεις το άτομο σ...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/76998-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-viii/ )   Παράδειγμα ερμηνείας ονείρων που αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιούνγκ «Ένας νέος άνδρας, γύρω στα τριάντα, φανερά έξυπνος και μορφωμένος, με επισκέφθηκε όχι για θεραπεία, όπως μου είπε, αλλά για να μου υποβάλει μια ερώτηση. Μου έδωσε ένα πολυσέλιδο χειρόγραφο, το οποίο περιείχε, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, το ιστορικό και την ανάλυση της περίπτωσής του. Η διάγνωσή του ήταν «ψυχαναγκαστική νεύρωση» και ήταν σωστή, όπως διαπίστωσα και εγώ διαβάζοντας το χειρόγραφο. Επρόκειτο για ένα είδος ψυχαναλυτικής βιογραφίας, ιδιαίτερα έξυπνα συνταγμένης, που αποδείκνυε αξιοσημείωτη ενδοσκόπηση. Ήταν ένα αξιόλογο επιστημονικό έργο, βασισμέ...

Απ΄όλες τις αμέτρητες εποχές του χρόνου αγαπώ τον Χειμώνα

Απ΄όλες τις αμέτρητες εποχές του χρόνου αγαπώ τον Χειμώνα. Είναι το απρόβλεπτο των ημερών με τις εμφανείς εναλλαγές του καιρού και της ατμόσφαιρας, είναι η χλωμή παλέτα της φύσης με τα λιγοστά χρώματα που ήσυχα μετεωρίζονται μέσα στο ασημένιο ειρηνικό φως των συννεφιασμένων ημερών, είναι ακόμα η διάχυτη αίσθηση μιας αιωρούμενης προσμονής. Αυτό που με θέλγει στες εικόνες αυτές είναι μια σιγουριά που παίρνω βλέποντάς τες· μια σιγουριά πως όλοι, όλοι ανεξαιρέτως οι άνθρωποι, και οι πιο μοναχικοί, και οι λιγότερο της τύχης ευνοημένοι, ακόμα και όσοι κατέχουν λιγότερα πλούτη έχουν ένα πράμα κατάσαρκα να τους αγκαλιάσει να τους δώσει μια επαφή με ξένο σώμα, να τους δώσει μια υπόσχεση πως ποτέ, πως ποτέ δεν θα μείνουν ανέστιοι και μετέωροι επάνω σε ένα κενό αισθημάτων με το σώμα ανέγγιχτο, ...

Τα λαϊκά τραγούδια σε κάνουν να θυμάσαι ενώ τα ελαφριά σε κάνουν να ξεχνιέσαι

Κάπου διάβασα πως ρωτήσανε τον μεγάλο Μίκη για τη διαφορά ανάμεσα στο λαϊκό και στο ελαφρό τραγούδι. Κι εκείνος με τη λαϊκή σοφία του την ελληνική είπε πως τα λαϊκά τραγούδια σε κάνουν να θυμάσαι ενώ τα ελαφριά σε κάνουν να ξεχνιέσαι. Κι αυτό που θυμάσαι είναι κυρίως μνήμες πονεμένες και νταλκάδες βαρείς και όνειρα ανεκπλήρωτα και χαμένες αγάπες και προδοσίες απρόσμενες και ταξίδια αταξίδευτα και όλα όσα δεν έφτασες. Γιατί ο εαυτός είναι κυρίως όσα δεν έφτασε. Όσα πόθησε και όσα δεν έφτασε κι όχι όσα κατάφερε. Εκείνα ήσαν τα εύκολα και μάλλον δεν μετράνε πολύ. Αυτά που μετράνε, αυτά που σε μετράνε είναι όσα πεθύμησες πολύ και τεντώθηκες όσο δεν γίνεται άλλο να φτάσεις και δεν έφτασες ποτέ. Και δεν τα έφτασες όχι γιατί  είσουνα δειλός, ή ανίσχυρος, ή αδύναμος αλλά γιατί πόθησες το από...

Αντόνιο Γκράμσι: «Μισώ την Πρωτοχρονιά»

Την 1η Ιανουαρίου 1916 στην Τορινέζικη έκδοση της εφημερίδας «L’Avanti!», δημοσιεύτηκε από τον Antonio Gramsci το διάσημο απόσπασμα. Είναι ένας ύμνος στην ελευθερία και τον αντικομφορμισμό. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την κοινωνία είναι η τυποποίηση, πριν από εκατό χρόνια, χωρίς τηλεόραση ή μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Γκράμσι έφτασε σε αυτή την διαπίστωση. Διαβάζοντας ολόκληρο το άρθρο θα συνειδητοποιήσουμε ότι, η παραμονή της Πρωτοχρονιάς είναι απλώς η δικαιολογία για να καλέσουμε τους ανθρώπους να σκεφτούν με το κεφάλι τους, να πάρουν αποφάσεις επειδή πιστεύουν ότι έχουν δίκιο και όχι επειδή μέχρι εκείνη τη στιγμή γινόταν πάντα έτσι.   «Κάθε πρωί, όταν ξυπνάω ακόμα κάτω από το σκέπαστρο του ουρανού, νιώθω ότι για μένα είναι πρωτοχρονιά. Ως εκ τούτου, μισώ αυτούς τους εορτασμο...

(Μικρό εξομολογητικό)

Από το 2012 αφότου έφυγα από το Ελληνικό Πανεπιστήμιο για να αφιερωθώ στην ζωγραφική, ταξίδεψα πολύ σε χώρες μακρυνές όπου χρειάστηκε να μείνω για πολύ  δουλεύοντας σε σκαλωσιές μακρυά από την πατρίδα και όσους αγαπώ. Κούραση και μοναξιά πολλή. Τα βράδυα στις λίγες ώρες που απέμεναν για ξεκούραση σε  δωμάτια ξενοδοχείων με τον νου στενεμένο από τους πόνους του κορμιού και τον νόστο, μόνη παρηγορία οι μουσικές και κυρίως τα τραγούδια που αγκαλιάζουν ολόκληρο τυον άνθρωπο, το νου με τους στίχους, την καρδιά με το μέλος και το κορμί με το ρυθμό. Άκουγα πολλά τις ώρες αυτές. Απέφευγα συνήθως τις λυπητερές και δίχως λόγια μουσικές που πολλαπλασιάζουν την μοναξιά, αλλά  και τα περισσότερα "έντεχνα" σύγχρονα ελληνικά με κούραζαν με το αδιέξοδο και την κόλαση που κατέγραφαν χωρίς να δείχνο...

Θα ήμουν ο δακτυλοδεικτούμενος, ο ρίψασπις που επέλεξε τον εύκολο αγώνα του νου από τον δύσκολο αγώνα της ψυχής

Δεν θυμάμαι το πώς και το γιατί (μάλλον θα το είχα διαβάσει κάπου) αλλά από πολύ μικρός είχα πεισθεί ότι προορισμός στη ζωή κάθε ανθρώπου είναι να γνωρίσει ένα Ποιητή, έναν Άγιο και ένα Σοφό -όχι κατ’ ανάγκη με αυτή τη σειρά-. Μόνο μέσω της συναναστροφής με τέτοιους σπουδαίους ανθρώπους θα μπορούσε κάποιος να ελπίζει ότι μπορεί να ολοκληρώσει επιτυχώς την πορεία του πάνω σε αυτή τη γη. Με αγωνία λοιπόν καραδοκούσα, έχοντας τα μάτια μου ορθάνοιχτα, να ανακαλύψω τέτοιους ανθρώπους για να επιδιώξω την παρέα τους και να διδαχτώ από αυτούς. Αληθινά, φαίνεται ότι αν επιθυμείς κάτι από καρδιάς τα φέρνει έτσι η ζωή ώστε να σου προσφερθεί απλόχερα.   Ο Ποιητής Δεν πρέπει να είχα κλείσει τα δεκαέξι μου χρόνια, όταν, θυμάμαι σαν από θεία έμπνευση, άρχισα να σκαρώνω τα πρώτα εφηβικά μου ποιή...

Έτσι μάθαμε/ πως δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο/ μια γωνιά να κρυφτούμε από τον εαυτό μας…

Χρειαζόμαστε ένα τόπο για να ζήσουμε   Σε κάθε μας βήμα μύριες στιγμές περνάνε κάθε μας ματιά χιλιάδες χρόνια τελειώνουν. Λυγμοί βαθιοί  που συνοδεύουν  τη σιωπή, αμίλητοι παθιασμένα φιλούν την αυγή  στο στόμα. Λόγια ανείπωτα σαν άνεμος περνούν μα η σιωπή τις καρδίες δαγκώνει. Θάλασσα ατάραχη, δίχως πληγή τα κύματα δεν φουσκώνουν, δεν μιλούν, ούτε θυμώνουν, Λυγμός που χάνεται  στα βάθη της ψυχής, σημάδι πόνου, μνήμης και ζωής. Χρειαζόμαστε ένα τόπο για να ζήσουμε Ο άνεμος αναζητά τη νύχτα, να της δώσει ανθρώπινο ευχαριστώ ανάσα που χάνεται στην λύπη την πικρή. Ένας λυγμός αμίλητος το φάρυγγα δονεί. ο χρόνος στέκει, δίχως να κυλά, σταματημένος κοιτάζει την καρδιά καθώς ματώνει σιγά σιγά Κάθε λυγμός μια αλήθεια που πονά, κάθε κραυγή η μιλιά, εκεί...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/76957-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-vii/ ) Δύο παραδείγματα ερμηνείας ονείρων που  αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιούνγκ         Ο Γιουνγκ θεράπευσε κάποιον που ήταν πολύ εγωϊστής. Ο αλαζονικός κύριος είχε εμπορικό κατάστημα μαζί με τον μικρότερο αδελφό του. Δεν τα πήγαιναν καλά. Οι σχέσεις τους δεν ήταν παρά καθημερινές συγκρούσεις. Αυτή η ένταση των σχέσεων ήταν το κύριο αίτιο της νεύρωσης του μεγαλύτερου αδελφού. Ο άρρωστος έλεγε τα πάντα στο γιατρό, αλλά τίποτα δεν έδειχνε ποιός ήταν ο πραγματικός λόγος που οι δυο αδελφοί δεν τα πήγαιναν καθόλου καλά. Κατηγορούσε για πολλά πράγματα τον νεώτερο αδελφό, ακόμη και για τη νοημοσύνη του που την έβρισκε πολύ χαμηλή. «Ήταν έ...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/76932-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-vi/ )     … Αυτή, λοιπόν, είναι μία βασική διάκριση των ονείρων. Στα προσωπικά όνειρα μπορούμε να κατατάξουμε και εκείνα τα όνειρα που έχουν αφορμή κάποιο οργανικό ερεθισμό κατά τη διάρκεια του ύπνου, όπως είναι ένας ανεπαίσθητος θόρυβος, κάποιο τσίμπημα εντόμου, ή κρύωμα μέλους του σώματος. Και αυτά τα όνειρα προέρχονται από το προσωπικό ασυνείδητο. Έχουν μια μικρή σχέση με το οργανικό αίτιο που τα προκάλεσε. Τέτοια ή παρόμοια όνειρα έχουμε ιδεί σχεδόν όλοι. Έχουμε ιδεί πως πέφτουμε π.χ. από ψηλά. Η αιτία του ονείρου αυτού είναι η άβολη στάση του σώματός μας κατά τον ύπνο ή ότι το χέρι ή το πόδι μας κρεμόταν από το κρεβάτι, Λόγω κορεσμ...

Ο τρίτος, ο τρυφερότερος, απαλά αγκάλιασε το κουρασμένο φεγγαράκι για να ξαποστάσει από την ολονυχτία του

Πάνε χρόνια τώρα που ένας φίλος κανονικός είχε την ιδέα να εκθέσουμε κάπου μαζί σε ένα ωραίο χώρο στην Βόρεια Ελλάδα. Με ζήτησε λοιπόν να φτιάξω κάτι με φυτά. Εγώ δεν ξέρω από αυτά όποτε σκαρφίστηκα και έφτιαξα τρείς κυπάρισσους λυγερούς που λικνίζονται αγέρωχοι, υπομονετικοί και ωραία άφοβοι μέσα σε ανέμους παιχνιδιάρικους και στα στοιχεία της φύσης. Τρείς κυπάρισσους παρατακτικούς που παρίστανται ενώπιον και που φτιάχνουν μια παρουσία όμορφη έτοιμη να υποδεχτεί και να αγκαλιάσει πλάσματα και όνειρα και υποσχέσεις αιωνιότητας. Έτσι ο πρώτος Κυπάρισσος δέχεται έναν άγουρο που πάει να πιάσει-χωρίς να ξέρει το γιατί-τη φωλιά των πετεινών του ουρανού. Ο δεύτερος έχει απλωθεί επιδέξια και στρώθηκε διάπλατα να κοιμηθούν επάνω του οι ερωτευμένοι του κόσμου και ο τρίτος, ο τρυφερότερος, απαλά...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/76901-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-v/ )   Καταγωγή και διάκριση των ονείρων Τα όνειρα μπορούμε να τα διακρίνουμε, ανάλογα με την προέλευσή τους, το περιεχόμενό τους. Βέβαια όλα τα όνειρα προέρχονται από το ασυνείδητο, ανεβαίνουν στη συνείδηση, η οποία είναι ένα εποικοδόμημα πάνω από το ασυνείδητο. Ακολουθώντας τον Γιουνγκ θα τα διακρίνουμε σε προσωπικά όνειρα και συλλογικά όνειρα, πολύ σχηματικά βέβαια, για να μας διευκολύνει η διάκριση στη συζήτησή μας. Ουσιαστικά δεν υπάρχουν σαφείς διαχωριστικές γραμμές μεταξύ τους, όπως δεν υπάρχει σε όλες τις ψυχοσωματικές λειτουργίες. Στη ζωή γενικά δεν υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές. Υπάρχει διαρκής αλληλοδιείσδυση. Γι’ αυτό κ...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/76891-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-vi/ )       … «Το όνειρο είναι ένα φυσικό γεγονός και δεν υπάρχει κανένας λόγος ευδιάκριτος για να υποθέσουμε ότι είναι μια πανούργα έμπνευση που αποβλέπει να μας ξεγελάσει. Το όνειρο έρχεται, όταν η συνείδηση και η βούληση, κατά μέγα μέρος, έχουν ατονήσει… Τα όνειρα αποτελούν πηγή πληροφοριών για το τί συμβαίνει στο ασυνείδητό μας. Είναι ο μόνος μάλιστα τρόπος τα όνειρα και η κατά το δυνατόν ερμηνεία τους για να ανασύρουμε περιεχόμενα από το ασυνείδητο, ιδιαίτερα του ομαδικού ασυνείδητου, τα οποία είναι και απόδειξη για την ύπαρξή του». Από την άποψη αυτή τα όνειρα είναι αναμφισβήτητα προϊόντα ασυνείδητης ψυχικής δραστηριότητας. Γενν...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/76865-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-iii/ )        Τί είναι τα όνειρα; Η σημασία τους για την Ψυχολογία   Κάποιο πρωϊνό, στο σπίτι, διηγηθήκαμε ένα όνειρο. Ένα όνειρο που ίσως μας τρόμαξε, που μας έβαλε σε σκέψεις ή που ήταν ένα όνειρο ευχάριστο. Ο επιστημονισμός, η πεποίθηση ότι τα πάντα, στη φύση και στον άνθρωπο, εξηγούνται λογικά και μόνο, ότι δηλαδή τα πάντα ερμηνεύει η φυσικομαθηματική λογική του τύπου 2+2=4, δεν καταδέχτηκε να ασχοληθεί με το όνειρο. Από τον περασμένο αιώνα η επιστήμη δεν έδωσε στο όνειρο καμιά σημασία. Θεώρησε τα όνειρα ως «αλλόκοτα δημιουργήματα σωματικών ερεθισμών». Συμβαίνει λοιπόν να έχουμε όνειρα παράξενα και θαυμάσια, εξαιρετικής ομορφιάς...

Ήταν ανθρώπινοι. Με τα πάθια τους, τις λύπες τους, τις πτώσεις τους, τις ελπίδες τους, τα κοσμικά τους όνειρα και τις επιθυμίες όλων των λογιών.

Εργαζόμενος συχνά μέσα στις συνθήκες της οικοδομής σκονισμένος, ιδρωμένος και λερός σκέφτομαι πως κάπως έτσι θα ήταν και με τους παλιούς μαστόρους για τους οποίους ο νους και η φαντασία μας έχει άλλη, κάπως πλασματική  εικόνα. Βλέποντας το εξαίσιο έργο τους, το συχνά αριστουργηματικό, σχηματίζουμε την εντύπωση πως κάποιοι άψογοι, αμόλυντοι και αιθέριοι άνθρωποι που ευωδίαζαν τα έκαναν όλα ετούτα. Νομίζουμε, παρασυρμένοι από την ωραιότητα των έργων τους πως  δεν  ήσαν καν άνθρωποι εκείνοι που έκαναν τα εξαίσια που θαμπώνουν  τα μάθια μας κι εκστασιάζουν το νου μας. Σα να τα έκαναν άγγελοι ουράνιοι κι όχι άνθρωποι μικτοί και κεκραμμένοι σαν εμάς. Κι όμως θαρρώ πως κάπως έτσι θα ήταν κι εκείνοι όπως όλοι οι άνθρωποι. Ήταν ανθρώπινοι. Με τα πάθια τους, τις λύπες τους, τις πτώσεις τους, τ...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο) https://www.spartorama.gr/articles/76844-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou---meros-ii/#google_vignette           Η θρησκευτικότητα είναι λειτουργία της ανθρώπινης ψυχής τόσο αρχαία, όσο και ο άνθρωπος     Ο Γιουνγκ, σε αντίθεση προς τον Φρόϋντ, παραδέχεται απερίφραστα ότι η θρησκευτικότητα και η ηθική συνείδηση είναι έμφυτα στον άνθρωπο, και τούτο, ανεξάρτητα από το πρόβλημα υπάρξεως ή όχι του Θεού. Αναγνωρίζει δηλαδή ότι η θρησκευτικότητα, η έννοια του Θεού και ο ηθικός νόμος αποτελούν συστατικά της ανθρώπινης ψυχής και σε καμία περίπτωση δεν είναι εξαγνισμός της λίμπιντο ούτε επιφαινόμενο κοινωνικό ή ιστορικό. «Οφείλω», λέει ο Γιουνγκ, «να επαναλαμβάνω πάντοτε ότι ούτε ο ηθικός ούτε η έννοια του Θεού ούτε οιαδή...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

( Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/76818-xanadiabazontas-ton-gioungk-a-gia-tin-kaluteri-katanoisi-tou-anthropou/ ) Ο ίδιος αυτός μεγάλος ψυχίατρος και ψυχολόγος, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, το 1956, θέτει το δραματικό ερώτημα: Τί θα φέρει το μέλλον; Πολιτική, οικονομική και πνευματική ανασφάλεια στην Ευρώπη. Υπάρχει μια ευρεία ζώνη απουσίας συνείδησης, που δεν υπόκειται δηλαδή στη συνειδητή κριτική και έλεγχο και είναι η ζώνη αυτή επομένως ανοιχτή σε κάθε είδους… «Η πνευματική φτώχεια», υπογράμμιζε ο Γιούνγκ, «η αποβλάκωση και η ηθική κατάπτωση αντικαθιστούν την πνευματική και ηθική πρόοδο και δημιουργούν μαζική ψύχωση, που μόνο σε καταστροφή μπορεί να οδηγήσει». Ήδη πολύ πριν από τον Γιούνγκ, στον 19ο αιώνα, υπήρξαν κάποιοι, λίγοι βέβαια, που ε...

Γιατί οι κάλτσες πρέπει να είναι έργα τέχνης πάντα και κόσμημα των ποδιών που πρέπει να τιμώνται

Pair of thieves. Τις βρήκα σε ενα αμερικάνικο σούπερ μάρκετ σε  μια επαρχιακή πόλη. Τις ερωτεύτηκα αμέσως. Ίσως να βοήθησε  κι ο χειμώνας που ρήμαζε τα κόκκαλα και τις αδύναμες ψυχές.  Αυτό που αγάπησα σε αυτές αρχικά ήταν τα χρώματα. Αλιζαρίνη και Γαλάζιο Ίντιγκο. Και τα δύο εξασθενημένα χρώματα στα όρια της μετάβασής τους σε κάτι άλλο. Σαν να έχουν παραιτηθεί και παραδεχτεί πως δεν έχει πιά νόημα να το παλεύουν και εύκολα θα δέχονταν να μεταπηδήσουν στο μώβ ή σε κάποιο άλλο πεθαμένο και ουδέτερο γκρί. Μ άρεσε αυτή η παρακμή και η παραίτηση που έβγαζαν τα χρώματα ώσπου σιγά σιγά άρχισα να παρατηρώ τις  σχέσεις των σχημάτων και του χρώματος και τις μικρές εκπλήξεις που έκρυβαν και ξετρελάθηκα τελείως μαζί τους. Ολα είναι οργανωμένα σε τρίγωνα μικρά και μεγάλα, ισοσκελή και μη που ό...

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)

Τις σημερινές «προηγμένες» κοινωνίες τις συγκλονίζουν ανησυχητικά φαινόμενα, συμπτώματα κρίσης, κλίμα μαρασμού και διαφθοράς, πλήξη, αναισχυντία, αίσθηση του κενού, ψυχική ερημία, απανθρωπιά. οι ψυχικές διαταραχές απλώνονται σαν επιδημία, εύκολα και γρήγορα. Μέσα στην οικονομική και ψυχική ασφυξία, κανείς σήμερα δεν μένει ανεπηρέαστος. Αλλά τί σχέση, θα ρωτήσει κάποιος, μπορεί να έχει το μεμονωμένο άτομο, αυτή η συγκεκριμένη προσωπικότητα, με την ανάγκη και τον κίνδυνο των πολλών; Ο Γιούνγκ λέει ότι και η μεμονωμένη προσωπικότητα δεν παύει να αποτελεί μέρος του συνόλου, να αναπνέει δηλαδή την ίδια μολυσμένη ατμόσφαιρα και σαν τέτοια, είναι εκτεθειμένη στους ίδιους κινδύνους. Έπειτα καθένας μας διαπιστώνει καθημερινά, ότι ένας ιδεολογικός κατακλυσμός, ένας κατακλυσμός γνώσεων πλημμύρισε τ...

Μονάχα οι άνθρωποι κατασκευάζουν απόλυτα ευθείες γραμμές οι οποίες είναι ακοινώνητες και μοναχικές αφού η ίδια η φύση τους δεν επιτρέπει να σχετιστούν και να φτιάξουν κοινωνία

Η φύση πιθανότατα δεν έχει ευθείες γραμμές. Η απόσταση ανάμεσα σε δύο σημεία στην φύση δεν γίνεται με μια κίνηση σε ευθεία γραμμή αλλά σε τεθλασμένη γραμμή, η οποία κάθε φορά ακουλουθεί μοναδική διαδρομή μία από τις άπειρες που μπορεί να ακολουθήσει. Η διαμόρφωση της κίνησης αυτής των τεθλασμένων γραμμών γίνεται με την επίδραση άπειρων παραγόντων που μεταβάλλονται αενάως και ποτέ δεν δίνουν το ίδιο αποτέλεσμα. Και οι γραμμές της φύσης, οι τεθλασμένες, είναι ελαστικές και καταδέχονται την σχέση και πλάθονται αναλόγως χωρίς να σπάσουν. Βρίσκουν τρόπους να ρυθμίζονται, να ζυγίζουν τις πιέσεις και να κυλούν μέσα σε αυτές όπως το νερό μέσα στην φύση, όπως ο θυμός στις ψυχές των παιδιών. Οι ευθείες γραμμές μάλλον δεν υπάρχουν στην φύση. Μονάχα οι άνθρωποι κατασκευάζουν απόλυτα ευθείες ...

Όλοι έχουν περάσει Καλοκαίρια και Χειμώνες κι έχουν χαρεί στον ερχομό της Άνοιξης χαϊδεύοντας αγριολούδοα που απλόχερα και χαριστικά έδωσε ο θεός στον κόσμο

Όλοι μάλλον οι άνθρωποι έχουν στιγμές χαράς. Σε όλους όμως αυτές διαφέρουν. Άλλοι ευ-χαριστιούνται με πολύτιμα κι ακριβά πράγματα. Με ταξίδια, συντρόφους εξωτερικής ωραιότητας, σπάνια αποκτήματα, ηδονές εξαίσιες, πρωτόγνωρες εμπειρίες, εξωτικές γεύσεις. Πολλοί χαίρονται απλώς για όσα δεν μπορούν να έχουν οι άλλοι, οι πολλοί των ανθρώπων που δεν έχουν μήτε τα χρήματα μήτε τις γνώσεις, ούτε την επιτηδειότητα  για κάτι τέτοιο. Συχνά οι άνθρωποι αυτοί που θαρρούν πως υπερέχουν των άλλων νομίζουν εαυτούς τυχερούς και έχουν την ψευδαίσθηση πως οι άλλοι, οι κοινοί των ανθρώπων, είναι δυστυχείς που δεν μεταλαμβάνουν στα πλούτη και στις ηδονές τους. Δεν είναι όμως έτσι η ζωή, μήτε όλοι οι άνθρωποι είναι πλανεμένοι. Όλοι, μάλλον, οι άνθρωποι βρίσκουν χαρές σε αυτή τη ζωή, είναι ώρες όπου...

Πολλά με γοήτεψαν στην γραφή του αλλά πάνω από όλα ο τρόπος που κατανόησε το ανθρώπινο πρόσωπο μέσα στην ερωτική του σχέση με τον άλλο και τον Θεό

Τον Χρήστο Γιαννάρα τον ξέρω μέσα από τα γραπτά του όσο θυμάμαι τον εαυτό μου να σκέφτεται σε επίπεδο θεολογίας και Φιλοσοφίας. Διάβασα στην νιότη μου πολλά από τα βιβλία του και έπαθα πολλά με όσα αναφέρει σε αυτά. Πολλά με γοήτεψαν στην γραφή του αλλά πάνω από όλα ο τρόπος που κατανόησε το ανθρώπινο πρόσωπο μέσα στην ερωτική του σχέση με τον άλλο και τον Θεό. Ο τρόπος αυτός με σημάδεψε βαθιά και ήταν μια από τις βάσεις που στηρίχτηκα για να ερμηνεύσω την Ορθόδοξη ζωγραφική και κυρίως για να κατανοήσω την «Βυζαντινή» εικαστική κατασκευή και το πώς της λειτουργίας των σχέσεων γραμμών και χρωμάτων  μέσα στο ζωγραφικό γεγονός. Η προσπάθεια του επίσης να αποθρησκιοποιήσει το Εκκλησιαστικό Ευχαριστιακό γεγονός με βοήθησε να πλησιάσω την Βυζαντινή ζωγραφική με άλλους όρους μακρυά από τη...

Όλοι οι άνθρωποι τον ίδιο κόσμο κοιτούν, με τα ίδια μάτια βλέπουν αλλά αλλιώς θεωρούν

Όλοι οι άνθρωποι κοιτάζουν καθημερινά  ίδια πράγματα, τον ίδιο κόσμο παρατηρούν και θεωρούν. Μα ο καθένας αλλιώς βλέπει, στα ίδια πράγματα αλλά βλέπει και την σύνθεση τους διαφορετικά κάνει στο νου και φέρνει στη ζωή του. Κι ετούτο δεν είναι κάποια παραξενιά της φύσης, καμιά ιδιοτροπία ούτε κανένα ξεχωριστό χάρισμα που διαθέτουν κάποιοι σε βάρος άλλων που είναι δήθεν στερημένοι. Όλοι οι άνθρωποι τον ίδιο κόσμο κοιτούν, με τα ίδια μάτια βλέπουν αλλά αλλιώς θεωρούν. Απλά δεν είναι  τα μάτια που κοιτούν αλλά ολόκληρος ο άνθρωπος με την ψυχή του και την καρδιά του και όλες τις εμπειρίες  του σώματος κι όλης του ζωής. Έτσι άμα κοιτά κάποιος βλέπει τα πάντα μέσα από όσα έχει ζήσει αλλά και μέσα από όσα η καρδιά του αγαπά και όσα η ψυχή νοσταλγεί να φτάσει. Η εικόνες που ο άνθρωπος φτιάχν...

Έστησαν το Ρεμπέτικο τραγούδι και σταμάτησαν, έστω πρόσκαιρα, την άνευ όρων παράδοση στον εκδυτικισμό που έφτασε με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και ζητούσε να αφανίσει κάθε τι που θύμιζε τον παλιό τρόπο, τον ελληνικό τρόπο

Ο Μάρκος και η παρέα του έκανα άθελά τους μια επανάσταση. Άθελά τους την έκαναν γιαυτό και πέτυχε. Δεν την προγραμμάτισαν ούτε και ζητούσαν τίποτα από αυτήν. Απλά ακολούθησαν την καρδούλα τους και κυρίως το κορμί τους κι έφτιαξαν το Ρεμπέτικο τραγούδι. Έστησαν το Ρεμπέτικο τραγούδι και σταμάτησαν, έστω πρόσκαιρα, την άνευ όρων παράδοση στον εκδυτικισμό που έφτασε με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και ζητούσε να αφανίσει κάθε τι που θύμιζε τον παλιό τρόπο, τον ελληνικό τρόπο όπως αυτός είχε δομηθεί μέσα στις χιλιετίες από τα Μινωικά χρόνια μέχρι τις ζωγραφιές του Θεόφιλου. Ο Μάρκος και η τετράς του Πειραιά έκαναν μίαν επανάσταση και ξεκίνησαν να τραγουδάνε για τους απλούς ανθρώπους με τα πάθη τους, τις αδυναμίες του, τα σκοτάδια τους, τις πτώσεις τους, αλλά και για τις αγάπες τους,...

Έχουν πλέον χαθεί οι γενεές εκείνες των μαστόρων που ήξευραν να ξεχνούν τον εαυτό τους και να υπηρετούν την ζωγραφιά τους και την αρτιότητας της

Στα μέσα του 18ου αιώνα, στην Δυτική Ευρώπη παλεύουν με τον «ρεαλισμό» και τον αναφαινόμενο ρομαντισμό, με κραυγαλέες και επιτηδευμένες εικαστικές λύσεις  που προσπαθούν να συγκινήσουν και να πείσουν υποβάλλοντας τον θεατή και κατευθύνοντας το νου και την καρδιά του. Ήδη από την «Αναγέννηση» στην Δύση οι ζωγράφοι,  κι όχι μόνον , πάλευαν με τις ψευδαισθήσεις της «ορθής κατασκευής» με την ψeυδαίσθηση πως ο άνθρωπος μπορεί να φτιάξει  πιστά αντίγραφα  της πραγματικότητας την οποία υποτίθεται πως γνωρίζει, ή μιά άλλην διαφορετική ιδανική πραγματικότητα έξω όμως απο τα όρια της μόνης πραγματικής πραγματικότητας. Κι ενώ  αυτά  τα τρανά επιχειρεί ο άνθρωπος της Δύσης με την ψευδαίσθηση-που ακόμη και σήμερα δεν έχει καταρρεύσει - ότι αυτός είναι ο μόνος, ο σωστός τρόπος, εκεί μακρυά  άλλοι ...

Οι άνθρωποι μέσα στην ιστορία έμαθαν να είναι όμορφοι αλλοιώς

Πολλά ολίγοι έχουν ωραία σώματα. Ακόμα ολιγότεροι έχουν όμορφα πρόσωπα και λαμπερά ακτινοβόλα μάτια που καθρεφτίζουν την ψυχή. Οι πολλοί των ανθρώπων είμαστε άσχημοι. Κάτι λείπει πάντα και δεν ολοκληρώνεται η ευ-μορφία. Κι αμα παρέρχεται και το 19ον ετος της ηλικίας η φθορά που επέρχεται σταδιακά και αμετάκλητα επιτείνει την ασχήμια. Όμως οι άνθρωποι ήβραν τρόπους να υπάρχουν ωραίοι, ήβραν τρόπους να δημιουργούν εικόνα του εαυτού  που παραπλανά το μάτι και προσφέρει ηδύτητα στην καρδιά και στες αισθήσεις. Και μη φανταστείς τίποτα παράξενα και απωθητικά και δυσάρεστα πράγματα και επεμβάσεις χειρουργικές στις οποίες εσχάτως επιδίδονται διάφοροι αμήχανοι και άνευ φαντασίας εύποροι. Οι άνθρωποι μέσα στην ιστορία έμαθαν να είναι όμορφοι αλλοιώς. Με μια χειρονομία, για παράδειγμα, μέ...

Μέσα στην έπαρση και στην ύβρη που φέρνει η ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας οι άνθρωποι καταλώνουν ο ένας τον άλλο χωρίς να νοιάζονται στ΄αλήθεια για ποιότητες της κανονικής ζωής

Ιδεώδες όλου του δυτικού κόσμου φαίνεται να είναι, με Εβραιοχριστιανή μεσσιανική σαφώς επίδραση, η κίνηση προς τα εμπρός, προς μια ιδανική κατάσταση που άλλοτε ονομάζεται παράδεισος, πρόοδος κτλπ. Έτσι πολλοί αν όχι όλοι οι σύγχρονοι άνθρωποι  που παράγουν έργα του πολιτισμού μοιάζουν να ζητούν να γίνουν πρωτοπόροι, μπροστάρηδες στην πορεία προς τα εμπρός που εξ ορισμού θεωρείται κάτι καλύτερο από το προγενέστερο. Το κυνήγι του νέου, του πρωτότυπου μοιάζει να είναι το ιδανικό όραμα του δυτικού ανθρώπου. Η μανική όμως αυτή καταδίωξη του νέου, ασύνδετου συχνά με τις ανάγκες και προϋποθέσεις των κοινωνιών, οδηγεί με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια σε ένα χάος, σε μια Βαβέλ στην οποία έχει χαθεί η επικοινωνία. Μέσα στην έπαρση και στην ύβρη που φέρνει η ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας οι άνθρωπ...

Μολογούν για τότε που σιώπησα μπροστά σε λόγια καρφιά, λένε χαμογελώντας για τότε που μοίρασα ανέμελα σε παιδιά λίγη απο όση δεν κατείχα χαρά, για τον τρόπο που κοίταζα λένε εκστατικά την ευμορφιά των πτηνών

Εμένα οι φίλοι μου είναι κάτι άνθρωποι απλοί. Δεν ξέρουν να μιλάνε περίτεχνα και κομψά, δεν ξέρουν να παινεύουν και να με μεγεθύνουν με λόγια ψέματα και ξόμπλια πλασματικά. Οι φίλοι μου δεν είναι τίποτα γραφιάδες, άνθρωποι σπουδαίοι κι επιφανείς που αρέσκονται να τεντώνουν προκρούστεια άχρι θανάτου τους γνωστούς  για να ψηλώσουν κι αυτοί μαζί. Οι φίλοι μου δεν ξεύρουν να στήνουν μύθους και ψεύτικα αγάλματα θαυμαστικά. Οι δικοί μου φίλοι είναι αβέβαιοι, λιγομίλητοι κι απλοί.  Με κρατούν τρυφερά  στη μνήμη τους  καθημερινά, νοιάζονται για τους πόνους μου με τρόπο μυστικό κι έρχονται αχνοπατώντας  διακριτικά γιά να φυλάξουν τη χαρά μου μη και ξεθωριάσει γρήγορα και λυπηθώ. Οι φίλοι μου κερνούν στην απουσία μου κρασί με ένα καρδιακό γειά και λένε ιστορίες για όσα λίγα πράματα έπραξα στ...

Το τέλος του μύθου είναι το τέλος κάποιων ελπίδων που γεννήθηκαν και χάθηκαν μαζί με τον 20ο αιώνα...

Ένα ποιητικό μονόπρακτο για μια ταινία που σημάδεψε τα μετεφηβικά χρόνια μου. Το 1980 ο Θόδωρος Αγγελόπουλος παρουσιάζει την ταινία «Μεγαλέξανδρος» Το χειμώνα του 1982 η ταινία παίζεται στην Σπάρτη στον κινηματογράφο «Φάρο». Σε μια μέρα δύο παραστάσεις 4-8 και 8-12. Κατεβαίνουμε από το χωριό να δούμε το φιλμ  με τον Γιώργη παιδικό φίλο τέσσερες μέχρι οκτώ και στη συνέχεια βόλτα στην πόλη. Τέσσερες ώρες στην αίθουσα δεν ανταλλάξαμε κουβέντα, ουδέν σχόλιο. Βγαίνοντας από την αίθουσα στο φουαγέ  ο Γιώργης μου λέει προβληματισμένος «ρε συ κατάλαβες τίποτα τέσσερες ώρες ταινία και ο πρωταγωνιστής άχνα μια λέξη μόνο έπρεπε τι στο διάολο έπρεπε» «πολύ με μπέρδεψε ο Αγγελόπουλος» του λέω «δεν την ξαναβλέπουμε μπας και ξεμπερδευτούμε;» λέει και συμφωνώ αμέσως Νέα εισιτήρια και ξανά στ...

Κι εγώ έπρεπε να γεράσω για να μάθω να διαβάζω τα σημάδια των ανθρώπων και να καταλαβαίνω τις χειρονομίες τους, να βρω την κρυμμένη τρυφερότητα, τον χωμάτινο ουρανό της αγάπη τους

Τη μανούλα μου, γεννημένη στα 1926, δεν την θυμάμαι να εκφράζεται ποτέ, θαρρώ, τρυφερά. Δεν ήξερε πώς να το κάνει, δεν το έμαθε αυτό. Οι συνθήκες της εποχής δεν το επέτρεψαν. Φτώχεια, πόλεμοι, Κατοχή, εμφύλιος, εσωτερική μετανάστευση, στέρηση.  Μια ζωή φόβος και ανασφάλεια.  Πήγε μονάχα στην πρώτη Δημοτικού. Ύστερα την σταμάτησαν για να μεγαλώσει τα άλλα πέντε  μικρότερα αδέλφια της. Έπρεπε να τα φροντίζει, να ζυμώνει, να μαγειρεύει εκείνη, να τα προσέχει. Μέσα στην ευθύνη και τον φόβο από παιδί δεν έμαθε να βγάζει τρυφερότητα που είναι υψηλής μορφή εκδήλωση αγάπης. Γράμματα δεν έμαθε στο σχολείο. Παντρεύτηκε τον πατερούλη μου πριν εκείνος πάει φαντάρος. Έμαθε να διαβάζει και να γράφει για να του στέλνει γράμματα με το δικό της χέρι. Είναι περήφανη. Δεν καταδεχόταν άλλοι να της γράφο...

Ίσως άλλαξε ο τρόπος που περπατάμε τη ζωή ή ο τρόπος που την αγγίζουμε...

Έχω παρατηρήσει πως οι ευχές μας συνήθως κατευθύνονται προν τη μεριά του έχειν. Να, για παράδειγμα οι πιο πολλοί εύχονται να έχεις υγεία, ευτυχία, χαρά μερικοί, σπανιότερα. Σχεδόν ποτέ κανείς δεν σου εύχεται να γίνεις κάτι , να πάθεις κάτι. Να λ.χ. να γίνεις ευαίσθητος, να λεπτύνουν οι αισθήσεις σου να νιώθεις τις ανεπαίσθητες στους πολλούς ομορφιές της πλάσης κι ας  πονά αυτό ή να πλατύνει η καρδιά σου για να πάλλεται με τον πόνο των ?λλων ή ακόμα περισσότερο να χαίρεται με τη χαρά τους. Κανείς δεν εύχεται πια τέτοια πράγματα κι ακόμα περισσότερο κανείς δεν σε στολίζει με παλαιού  τύπου ευχές, όπως να προκόψεις, να ριζώσεις, να αντέχεις τα κύματα της ζωής, να ταπεινωθείς για να έχεις  καλές υπομονές. Ποιος ξέρει άραγε γιατί άλλαξαν οι ευχές μας! Ίσως άλλαξε ο τρόπος που περπατ...

Τις Άνοιξες, όλες τις Άνοιξες να θυμάστε πως αποζητάμε κι εμείς, εμείς οι τσαλακωμένοι τον Κύριο της ταπεινής δόξας να τον κεράσουμε απόσταγμα άρωμα της βασανισμένης καρδιάς μας

Δεν είναι που δεν προσπαθήσαμε. H επιθυμία και ο πόθος για μια κανονική ζωή  δεν μας έλειψε. Το παλέψαμε τίμια. Κρατηθήκαμε μακριά από άνομες ηδονές, δεν ταξιδέψαμε σε αχαρτογράφητα  νερά, δεν ακροβατήσαμε σε απαγορευμένα  αισθήματα, τηρήσαμε με ακρίβεια  τους νόμους των βέβαιων, όσες φορές χρειάστηκε είπαμε όχι στους πόθους της καρδιάς. Δεν καταφέραμε πολλά σε ετούτη την εξορία. Σκληρύναμε περίσσεια την καρδιά, στενέψαμε τα μάτια, μίκρυνε ο ορίζοντας, ζήσαμε σε ασφυξία αισθημάτων χωρίς πείρα των πραγμάτων και των σωμάτων. Τον κόσμο τον ζήσαμε σαν πληροφορία σε δελτία ειδήσεων, από μακριά. Και πέσαμε, και αποτύχαμε συχνά και τσαλακωθήκαμε. Αμαυρώθηκε  η ύπαρξη, τσαλακώθηκε, πτυχώθηκε από σημάδια της πτώσης, από επουλωμένα πρόχειρα τραύματα, από ίχνη άνισης πάλης με το παντοδύναμο...

Στην γλυπτική την οποία κυρίως αφορά έπαψαν οι μαστόροι να αποδίδουν την φόρμα με τον όγκο κι άρχισαν να αποδίδουν την πλαστικότητα μέσα από το οπτικό φαινόμενο.

Στον πολλά ενδιαφέροντα κόσμο της ύστερης ελληνικής αρχαιότητας όπου έγιναν μεγάλες και σεισμικές ματαβολές και μείξεις πραγμάτων που δυστυχώς συχνά αγνοούνται συνέβη και στα εικαστικά μιά σημαντική μετατόπιση από το απτικό στο οπτικό. Οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτήν την σεισμική μεταβολή είναι υπό συζήτηση και δεν αφορούν εδώ και τώρα. Η μεταβολή αυτή είναι σημαντική. Στην γλυπτική την οποία κυρίως αφορά έπαψαν οι μαστόροι να αποδίδουν την φόρμα με τον όγκο κι άρχισαν να  αποδίδουν την πλαστικότητα μέσα από το οπτικό φαινόμενο. Να λ.χ. Αντί να φτιάξουν σε ένα γενειοφόρο τον όγκο των γενιών έσκαβαν ελαφρά το πρόσωπο ώστε με την βοήθεια του φωτός να μοιάζει γενειοφόρος χωρίς όμως να είναι. Έτσι γίνεται τοι πέρασμα από το απτικό στο οπτικό, το πέρασμα από την τρισδιάστατη γλυπτική σε ...

Πού καιρός για διακρίσεις όταν ολημέρα ασχολούμεθα με τα καμώματα των άλλων και ζητούμε μανικώς άλλοθι της δικής μας ακηδείας στην παραφροσύνη και στην αποτυχία των άλλων...

Οι Έλληνες τον πολιτισμό πατέρες της Εκκλησίας διέκριναν με σοφία ανάμεσα στην φύση και στην υπόσταση λέγοντας πως το πραγματικά υπαρκτό στην ιστορία και στην ζωή δεν είναι η αφηρημένη και γενική φύση αλλά αυτή που υπάρχει πάντα εν υποστάσει, κάτω από  συγκεκριμένα, ιδιαίτερα και μοναδικά χαρακτηριστικά, αυτά που συνιστούν ένα πρόσωπο. Ένα πρόσωπο είναι αυτό που υπάρχει μέσα στην ιστορία, εν τόπ? και χρόν? και παράγει ενέργειες και ζωή. Κάποια πρόσωπα αναλόγως της βιοτής τους εορτάζονται στην συνείδηση της Εκκλησίας του Χριστού ή της εκκλησίας του Δήμου όταν κατορθώνουν να πλησιάσουν λίγο ή πολύ στις θετικές και ωφέλιμες για τους πολλούς ή όλους δυνατότητες της ανθρώπινης φύσεως. Έτσι εορτάζουν οι ήρωες, οι μάρτυρες, οι άγιοι, οι σεμνοί, οι υπομονετικοί, οι ποιητές που κατέλυσαν με...

Αυτοί οι λευκοί άνθρωποι, οι ολόφωτοι, οι ωραίοι που δεν εξαιρούν τίποτα και κανένα.

Οι άνθρωποι μέσα στη ζήση είναι σαν τα χρώματα Υπάρχουν άνθρωποι που φέρνουν στα κόκκινα. Στα κόκκινα της γης όπως το κόκκινο Περσίας ή το άλλο το Βενέτικο. Άλλοι πάλι ταιριάζουν με  πιο επιδεικτικά και επιβλητικά όπως τα κόκκινα του κάδμιου, ενώ άλλοι έχουν την σεμνή λαμπρότητα  της βασιλικής Κιννάβαρης, και την τρυφερότητα και την γλυκειά ειρήνη της Αλιζαρίνης. Άλλοι άνθρωποι φέρνουν σε πράσινα επιθετικά σαν τα πράσινα κοβάλτια και χρώμια ή σεμνά και ήμερα σαν τον Μαλαχίτη. Υπάρχουν και άνθρωποι που θα τους πήγαιναν τα ωραία γαλάζια, να σαν εκείνα του αρχαίου Αιγυπτιακού γαλάζιου των Μινωϊκών τοιχογραφιών, ή σαν το μυστηριακό θηλυκό και απύθμενο Λάπις Λάζουλι ή ακόμα και σαν τα πιο σύγχρονα επιθετικά κοβάλτια, και κάδμια. Όλοι θαρρώ οι άνθρωποι φέρνουν σε κάποιο χρώμα. Υπάρχο...

Η Ιστορία φαίνεται τελικά ότι είναι η γνώση που επιτρέπει στον άνθρωπο «να αναλάβει το πεπρωμένο του με ανοιχτά μάτια, με πλήρη συνείδηση. Με την Ιστορία ξέρει τί είναι, από πού έρχεται, γιατί βρίσκεται ενσωματωμένος σε μια κατάσταση που αποκαλύπτεται ότι είναι δική του»

(Συνέχεια από το προηγούμενο https://www.spartorama.gr/articles/75999-i-istoria-kai-o-istorikos-apo-ton-dimitri-ga-katsafana-/ )  Στο προηγούμενο σημείωμά μας αναφερθήκαμε στο νόημα της Ιστορίας, ότι ο άνθρωπος μόνο είναι αυτός που θέτει σκοπούς στη ζωή του και αποκτά αυτοσυνειδησία, γνωρίζει τον εαυτό του. Ας ξαναπούμε εδώ το ίδιο πράγμα με άλλα λόγια. Η Ιστορία φαίνεται τελικά ότι είναι η γνώση που επιτρέπει στον άνθρωπο «να αναλάβει το πεπρωμένο του με ανοιχτά μάτια, με πλήρη συνείδηση. Με την Ιστορία ξέρει τί είναι, από πού έρχεται, γιατί βρίσκεται ενσωματωμένος σε μια κατάσταση που αποκαλύπτεται ότι είναι δική του». Είπαμε στο προηγούμενο και τούτο: ότι η Ιστορία είναι επιστήμη που ο ιστορικός πρέπει νάχει υπόψη του ορισμένες αρχές. Τις μεταφέρω εδώ συνοπτικά από την Encyclopedi...

Ο λαός που δεν έχει γράψει ιστορία, που δεν έβαλε υψηλούς σκοπούς στη ζωή του, που είναι ανιστόρητος, μένει μέσα στην αδιαφορία και την ανωνυμία

«Για ποιο λόγο έχει πέσει το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού για την ιστορία;», αναρωτιόταν εδώ και μερικές δεκαετίες ο αρθρογράφος των Τάϊμς του Λονδίνου. Ένα μέρος της ευθύνης, έλεγε ο ίδιος, ανάγεται στους ίδιους τους ιστορικούς. Δεν αφηγούνται πια γεγονότα, αλλά επιμένουν στη δομική ανάλυση των γεγονότων. Έτσι δεν υπάρχουν βιβλία που ξυπνούν στο ευρύτερο κοινό το ενδιαφέρον. Οι σύγχρονοι ιστορικοί αναλυτές, οι ιστορικοί ως ειδικοί απευθύνονται στους ειδικούς. Όσο για τα βιβλία στην εκπαίδευση προτιμώ να μην ειπώ τίποτε. Βέβαια, είναι και άλλοι λόγοι, όπως π.χ. ο κατακλυσμός των πληροφοριών από τα μέσα διαδικτύωσης κ.λπ. Η ουσία της Ιστορίας Ιστορική ζωή έχει μόνο ο άνθρωπος, γιατί μόνο ο άνθρωπος, και όχι τα ζώα, μπορεί να θέσει σκοπούς στη ζωή του. Οι σκοποί της ζωής υπάρ...

Αυτά που μετράνε, αυτά που σε μετράνε είναι όσα πεθύμησες πολύ και τεντώθηκες όσο δεν γίνεται άλλο να φτάσεις και δεν έφτασες ποτέ.

Κάπου διάβασα πως ρωτήσανε τον μεγάλο Μίκη για τη διαφορά ανάμεσα στο λαϊκό και στο ελαφρό τραγούδι. Κι εκείνος με τη λαϊκή σοφία του την ελληνική είπε πως τα λαϊκά τραγούδια σε κάνουν να θυμάσαι ενώ τα ελαφριά σε κάνουν να ξεχνιέσαι. Κι αυτό που θυμάσαι είναι κυρίως μνήμες πονεμένες και νταλκάδες βαρείς και όνειρα ανεκπλήρωτα και χαμένες αγάπες και προδοσίες απρόσμενες και ταξίδια αταξίδευτα και όλα όσα δεν έφτασες. Γιατί ο εαυτός είναι κυρίως όσα δεν έφτασε. Όσα πόθησε και όσα δεν έφτασε κι όχι όσα κατάφερε. Εκείνα ήσαν τα εύκολα και μάλλον δεν μετράνε πολύ. Αυτά που μετράνε, αυτά που σε μετράνε είναι όσα πεθύμησες πολύ και τεντώθηκες όσο δεν γίνεται άλλο να φτάσεις και δεν έφτασες ποτέ. Και δεν τα έφτασες όχι γιατί είσουνα δειλός, ή ανίσχυρος, ή αδύναμος αλλά γιατί πόθησες το απόλ...

Στην περίπτωση που αποδεχτείς πως υπάρχουν κι άλλοι λόγοι. άλλοι τρόποι σκέψης και ύπαρξης, πρέπει να μειωθείς, να παραδεχτείς την σχετικότητα του δικού σου λόγου

Ξέρεις, υπάρχει κάτι δυσκολότερο από το να αποδεχτείς την ετερότητα του άλλου. Κι αυτό είναι το να  παραδεχτείς πως πέρα κι έξω από τον δικό σου λόγο, τον δικό σου τρόπο σκέψης και ύπαρξης υπάρχουν κι άλλοι τρόποι, άλλοι λόγοι. Αυτό είναι δυσκολότερο επειδή σε αυτή την περίπτωση δεν βρίσκεσαι  σε θέση ισχύος από την οποία  απλώς αποδέχεσαι την ύπαρξη κάποιου άλλου ή κάποιων άλλων. Τότε χάνεις την όποια ανωτερότητά σου, τότε ταπεινώνεσαι και χάνεις την θέση ισχύος και υπεροχής που σου έδινε η ψευδαίσθηση πως ο δικός σου λόγος είναι ο σωστός, πως είσαι δήθεν κάτοχος της αλήθειας. Τότε, άμα ευλογηθείς να φτάσεις στην άκρα αυτή ταπείνωση, κι αφού παραδεχτείς πως υπάρχουν κι άλλοι λόγοι, κι άλλοι τρόποι ύπαρξης και άλλοι πολιτισμοί (τρόποι ύπαρξης της κοινότητας), τότε λέω, τότε ίσως θα...