«Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ | Για την καλύτερη κατανόηση του ανθρώπου» - Μέρος ΧII

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ      

Β) Σύμπλεγμα

Ο Γιουνγκ είναι εκείνος που εισήγαγε στην Ψυχολογία τον όρο σύμπλεγμα συντονισμένο από συναισθήματα. Αργότερα η φράση αυτή συντομεύτηκε και έμεινε ο μονολεκτικός όρος σύμπλεγμα. Με τον όρο αυτό ο Γιουνγκ ήθελε να δηλώσει μια ομάδα ιδεών, φορτισμένη με μια ασυνήθη, ιδιόμορφη οδυνηρή ποιότητα συναισθήματος, ένα ακατανόητο εμπόδιο που καθυστερούσε το συγκεκριμένο άτομο να αντιδράσει, να ενεργήσει φυσιολογικά. Την ύπαρξη του συμπλέγματος την επιβεβαίωσαν πολλά συνειρμικά τεστ που έκανε.

Το σύμπλεγμα βρισκόταν στη ρίζα πολλών ακατανόητων ιδεών και οδυνηρών καταστάσεων. Γιατί το ψυχικό σύμπλεγμα βρίσκεται κρυμμένο βαθιά και διαταράσσει, εμποδίζει τη συνείδηση να ενεργήσει, να αντιδράσει άμεσα. «Όλα γίνονται, ωσάν το σύμπλεγμα να είναι ένα ον ανεξάρτητο, ικανό να διαταράξει τις προθέσεις του εγώ. Τα συμπλέγματα συμπεριφέρονται πραγματικά ως δευτερεύουσες ή τμηματικές προσωπικότητες, που έχουν τη δική τους νοητική, ανεξάρτητη ζωή».

Έκτοτε το ψυχικό σύμπλεγμα έγινε το κεντρικό γνώρισμα στο σύστημα σκέψης του Γιουνγκ. Αρχικά η διδασκαλία του, που σήμερα ονομάζεται Αναλυτική Ψυχολογία, είχε ονομαστεί Ψυχολογία των Συμπλεγμάτων. Ο όρος σύμπλεγμα χρησιμοποιήθηκε από όλες τις Σχολές Ψυχολογίας.

Ώστε, λοιπόν, το σύμπλεγμα είναι ομάδες ψυχικών περιεχομένων, οι οποίες έχουν αποχωριστεί από τη συνείδηση και λειτουργούν αυθαίρετα και αυτόνομα. Κινούνται, όπως ο ληστής, σε σκοτεινή περιοχή, περιοχή του ασυνειδήτου και εμποδίζουν κάθε τόσο συνειδητές ενέργειες ή και τις προωθούν.

Το σύμπλεγμα έχει πρώτο και κύριο συστατικό τον «πυρήνα», ένα βίωμα μεγάλης σημασίας. Ο πυρήνας αυτός είναι ασυνείδητος και αυτόνομος, δεν ελέγχεται δηλαδή από τη συνειδητή γνώση. Εκτός από τον πυρήνα, το σύμπλεγμα αποτελείται από συνειρμούς πολυάριθμους που συνδέονται με τις αρχικές διαθέσεις του συγκεκριμένου προσώπου, με βιώματα και με το περιβάλλον στο οποίο ζει.

Μία από τις πιο συχνές αιτίες συμπλέγματος είναι η ηθική σύγκρουση με τη γενικότερη έννοια και όχι αναγκαστικά με τη γενετήσια ορμή. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε κάποιας μορφής συμπλέγματα. Το μαρτυρούν τα παντοειδή σφάλματα που κάνουμε στην καθημερινή μας ζωή, όπως το έδειξε ο Φρόυντ. Τέτοια συμπλέγματα είναι γλωσσικά, όταν δεν βρίσκουμε την αρμόζουσα λέξη και λέμε άλλα αντί άλλων, ή λησμονούμε το όνομα ενός προσώπου τη στιγμή μάλιστα που πρόκειται να το συστήσουμε, ή που κάνουμε θόρυβο τη στιγμή μάλιστα που άλλοι προσέχουνε τόσο πολύ κ.λπ.

Οι αντιδράσεις μας, λοιπόν, διαταράσσονται ξαφνικά. Πόσες φορές δεν τυχαίνει μια συζήτησή μας με κάποιον, που ξεκίνησε με ενδιαφέρον, σιγά-σιγά να χωλαίνει και δεν μοιάζει να ξεφεύγει από το θέμα της και να χάνει τον αληθινό της σκοπό; Αυτό συμβαίνει, επειδή ενεργοποιούνται συμπλέγματα που εμποδίζουν το ένα ή ίσως και τα δύο άτομα. 

(Συνεχίζεται)