«Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ | Για την καλύτερη κατανόηση του ανθρώπου» - Μέρος ΙΙI

Η θρησκευτικότητα είναι λειτουργία της ανθρώπινης ψυχής τόσο αρχαία, όσο και ο άνθρωπος  

Ο Γιουνγκ, σε αντίθεση προς τον Φρόϋντ, παραδέχεται απερίφραστα ότι η θρησκευτικότητα και η ηθική συνείδηση είναι έμφυτα στον άνθρωπο, και τούτο, ανεξάρτητα από το πρόβλημα υπάρξεως ή όχι του Θεού. Αναγνωρίζει δηλαδή ότι η θρησκευτικότητα, η έννοια του Θεού και ο ηθικός νόμος αποτελούν συστατικά της ανθρώπινης ψυχής και σε καμία περίπτωση δεν είναι εξαγνισμός της λίμπιντο ούτε επιφαινόμενο κοινωνικό ή ιστορικό. «Οφείλω», λέει ο Γιουνγκ, «να επαναλαμβάνω πάντοτε ότι ούτε ο ηθικός ούτε η έννοια του Θεού ούτε οιαδήποτε θρησκεία ήρθε στον άνθρωπο απ’ έξω, αλλά ο άνθρωπος τα έχει αυτά μέσα του από την αρχή… Γι’ αυτό είναι μάταιη η ιδέα, ότι αρκεί απλά ο διαφωτισμός για να διώξει κανείς τα φαντάσματα αυτά που τον εκφοβίζουν… Η έννοια του Θεού, δηλαδή η εμπειρία του Θεού μέσα μας, το θρησκευτικό βίωμα, είναι αναγκαία ψυχολογική λειτουργία, η οποία δεν είναι καν διανοητική, λειτουργία της λογικής… Ποτέ δεν πρέπει να λησμονεί κανείς, ότι η ηθική δεν ήρθε απ’ έξω, ούτε επιβλήθηκε βίαια στο λαό, αλλά ότι είναι λειτουργία της ανθρώπινης ψυχής και είναι τόσο παλαιά η λειτουργία αυτή, όσο είναι και ο άνθρωπος… Η εξερεύνηση του ενδόμυχου κόσμου της ψυχής φέρει πολλά στο φως, αλλά αυτά που βλέπει είναι μόνο επιφάνεια». Και καταλήγει ο Γιουνγκ: «Δεν είναι να απορεί κανείς, όταν μέσα από κάποιες ψυχολογικές έρευνες,  ανακαλύπτεται η πιο ισχυρή και η πιο αρχική από κάθε άλλη πνευματική ενέργεια, που είναι η θρησκευτικότητα. Ωστόσο είναι απόλυτα βέβαιο, ότι η πνευματική αυτή λειτουργία, το θρησκευτικό βίωμα, έχει επικαλυφθεί στον σύγχρονο άνθρωπο από χώματα πολύ περισσότερα από ό,τι η γενετήσια ορμή ή η κοινωνική προσαρμογή».

Για τον Γιουνγκ, η ζωή του ανθρώπου έχει χάσει το ανώτερο σταθερό νόημα, που υπαγορεύουν οι συνειδητές εικόνες του θείου. Η ζωή του κλυδωνίζεται στη μέση της τρικυμίας που εξαπολύουν οι αχαλίνωτες εγωιστικές ορμές. «Μου φαίνεται», έγραφε, «ότι παράλληλα προς την κατάπτωση του θρησκευτικού βίου, έχουν αυξηθεί σοβαρά οι νευρώσεις. Δεν υπάρχει στατιστική, η οποία θα ήταν δυνατόν να αποδείξει την αύξηση του αριθμού των συμπτωμάτων. Αλλά γνωρίζω με βεβαιότητα ένα πράγμα, ότι η γενική πνευματική κατάπτωση του ευρωπαίου παρουσιάζει σχεδόν παντού επικίνδυνη έλλειψη ισορροπίας… Απουσιάζει μια διαφωτιστική κοσμοθεωρία περί της ζωής, η οποία να κατευθύνει σταθερά. Το θρησκευτικό αίσθημα στις μέρες μας αγωνίζεται παντού να γίνει συνειδητό».

(Συνεχίζεται)