«Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ | Για την καλύτερη κατανόηση του ανθρώπου» - Μέρος ΙΧ

Παράδειγμα ερμηνείας ονείρων που αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιούνγκ

«Ένας νέος άνδρας, γύρω στα τριάντα, φανερά έξυπνος και μορφωμένος, με επισκέφθηκε όχι για θεραπεία, όπως μου είπε, αλλά για να μου υποβάλει μια ερώτηση. Μου έδωσε ένα πολυσέλιδο χειρόγραφο, το οποίο περιείχε, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, το ιστορικό και την ανάλυση της περίπτωσής του. Η διάγνωσή του ήταν «ψυχαναγκαστική νεύρωση» και ήταν σωστή, όπως διαπίστωσα και εγώ διαβάζοντας το χειρόγραφο. Επρόκειτο για ένα είδος ψυχαναλυτικής βιογραφίας, ιδιαίτερα έξυπνα συνταγμένης, που αποδείκνυε αξιοσημείωτη ενδοσκόπηση. Ήταν ένα αξιόλογο επιστημονικό έργο, βασισμένο σε ευρύτατες μελέτες στα πλαίσια της σχετικής βιβλιογραφίας. Του έδωσα συγχαρητήρια για το έργο του και τον ρώτησα, για ποιο σκοπό με είχε επισκεφθεί και μου είχε δώσει να διαβάσω τη δουλειά του. Μου απάντησε: “Λοιπόν, τώρα που διαβάσατε όλα όσα έχω γράψει, μπορείτε να μου πείτε γιατί εξακολουθώ να είμαι το ίδιο νευρωτικός, όπως και πριν; Αν η θεωρία ήταν σωστή, θα έπρεπε να έχω γίνει πια καλά, αφού κατόρθωσα μάλιστα να ξαναφέρω στη μνήμη μου ακόμα και τις πιο παλιές μου αναμνήσεις. Διάβασα για πολλές περιπτώσεις, που θεραπεύτηκαν με πολύ μικρότερη δόση αυτογνωσίας από αυτή που διαθέτω εγώ. Γιατί εγώ να αποτελώ την εξαίρεση; Σας παρακαλώ πείτε μου τι έχω παραβλέψει, ή τι είναι αυτό που κρατώ ακόμα απωθημένο”. Τότε απάντησα, ότι προς το παρόν τουλάχιστον δεν ήμουν σε θέση να διακρίνω τον λόγο, εξαιτίας του οποίου η νεύρωσή του παρέμενε αθεράπευτη, παρόλες του τις προσπάθειες. “Επιτρέψτε μου όμως”, συνέχισα, “να σας ζητήσω μερικές ακόμα πληροφορίες για τη ζωή σας”. “Ευχαρίστως”, μου απάντησε εκείνος. “Γράφετε στη βιογραφία σας”, τον ρώτησα τότε, “πως περνάτε συχνά τον χειμώνα στη Νίκαια και το καλοκαίρι στο Σανκτ Μόρις. Υποθέτω λοιπόν ότι προερχόσαστε από πλούσια οικογένεια”. “Όχι”, ήταν η απάντηση. “Οι γονείς μου δεν είναι καθόλου πλούσιοι”. “E, τότε δημιουργήσατε μόνος σας περιουσία”. “Ούτε αυτό είναι αλήθεια”, μου αποκρίθηκε χαμογελαστός. “Τότε;”, τον ρώτησα διστακτικά. “Μα αυτό δεν έχει καμιά σχέση”, μου είπε. “Τα χρήματα μου τα έδινε μια γυναίκα. Είναι τριάντα έξι χρονών και εργάζεται ως δασκάλα. Καταλαβαίνετε, έχουμε σχέση”, πρόσθεσε.

Πράγματι η γυναίκα αυτή ήταν μερικά χρόνια μεγαλύτερη από τον νεαρό, ζούσε φτωχικά με το μισθό της δασκάλας. Έκανε αιματηρές οικονομίες, με την ελπίδα φυσικά ότι κάποια μέρα ο νέος θα την παντρευόταν, πράγμα που ο περίφημος εκείνος τζέντλεμαν δεν σκόπευε να κάμει. “Δεν νομίζετε”, του είπα, “ότι ο λόγος που δεν έχετε θεραπευτεί μπορεί να είναι ακριβώς το γεγονός ότι εξακολουθείτε να εκμεταλλεύεστε οικονομικά αυτή τη φτωχή γυναίκα;”.

Εκείνος όμως γέλασε με τον ηθικό υπαινιγμό μου, τον οποίο μάλιστα χαρακτήρισε παράλογο. Κατά τη γνώμη του, η ηθική δεν είχε καμιά απολύτως σχέση με την επιστημονική δομή της νεύρωσής του. “Εξάλλου”, πρόσθεσε, “έχω συζητήσει με αυτή γύρω από το ζήτημα, και συμφωνήσαμε και οι δύο ότι είναι άνευ σημασίας”. Τότε εγώ του είπα: “Διατείνεστε, λοιπόν, ότι με την απλή συζήτηση εκμηδενίσατε το άλλο γεγονός, ότι δηλαδή ζείτε εις βάρος μιας φτωχής γυναίκας; Πιστεύετε μήπως πραγματικά ότι τα χρήματα που κουδουνίζουν στην τσέπη σας είναι χρήματα κερδισμένα με τίμιο τρόπο;”. Ο νέος σηκώθηκε αγανακτισμένος και εγκατέλειψε το γραφείο μου, μουρμουρίζοντας κάτι για ηθικές προκαταλήψεις. Είναι ένας νέος από τους πολλούς, που νομίζουν ότι η ηθική δεν έχει καμιά σχέση με τις νευρώσεις, και ότι οι ηθελημένες αμαρτίες δεν είναι αμαρτίες από τη στιγμή που θα τις εξουδετερώσουμε θεωρητικά».

Ιδού, λοιπόν, ότι κάτω από την ερωτική ηδονή, την καλοπέραση, κρύβεται η αληθινή αιτία της νεύρωσης. Και η αιτία ήταν το αγνοημένο πνευματικό στοιχείο, το ηθικό.

Υπάρχει, βλέπετε, πάντοτε το πρόβλημα της σχέσης ανάμεσα στη σκέψη και στην πράξη, μια σχέση ενέργειας πνευματικής. Σκέψη και πράξη δεν χωρίζονται, αλλά είναι το ίδιο. Είναι το πνεύμα, η σκέψη που με τη συνειδητή θέληση έγινε πράξη, πράξη ευθύνης, ηθική πράξη. Ηθική είναι το κράμα θεωρίας και πράξης αδιαχώριστα. Ο νέος αγνοούσε, είχε απορρίψει αυτή την ενέργεια της ηθικής συνείδησης, είχε διαχωρίσει τη θεωρία από την πράξη, περιφρονώντας αιτήματα της συνείδησης. 

(Συνεχίζεται)