«Ρούπελ: Οι Άγνωστοι Λάκωνες Ήρωες των Οχυρών», από τον Θεοφάνη Λάζαρη

Στον τετραήμερο αγώνα των Ελλήνων σημαντικό ρόλο έπαιξε εκτός από το ακμαίο ηθικό που αψηφούσε το θάνατο, και η άρτια κατά γενική ομολογία κατασκευή των οχυρών που τα έκανε δυσπρόσιτα. Σε κάθε σπιθαμή ελληνικής γης καιροφυλακτούσαν τα ελληνικά πυρά για να σκορπίσουν φωτιά και ατσάλι.

Η απόφαση των ελληνικών δυνάμεων να αγωνιστούν μέχρι τελικής πτώσεως καταδεικνύεται μεταξύ άλλων κι από το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των μαχών κι ενώ οι γερμανικές δυνάμεις κάποια στιγμή έστειλαν εκπρόσωπο τους (την τέταρτη και τελευταία ημέρα των μαχών) με λευκή σημαία για να παραδώσουμε τα οχυρά, ο διοικητής των οχυρών Ταγματάρχης Δουράτσος Γεώργιος (1894-1981)χωρίς να το σκεφθεί αρνήθηκε έως τη στιγμή που έλαβε την ειδοποίηση εκ μέρους των ελληνικών δυνάμεων για παράδοση κι οπισθοχώρηση. Έχει μείνει στην ιστορία η φράση του διοικητή του συγκροτήματος Ρούπελ Ταγματάρχη Δουράτσου Γεωργίου στους Γερμανούς στρατιωτικούς που απαιτούσαν παράδοση των οχυρών. «ΤΑ ΟΧΥΡΑ ΔΕΝ ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΤΑΙ ΑΛΛΑ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ» με την επιπρόσθετη επισήμανση ότι δεν είχε σχετική διαταγή παράδοσης από τους ανωτέρους του έως εκείνη τη στιγμή.

Αδιάψευστος μάρτυρας του βαρύτατου πλήγματος που προκάλεσαν στις γερμανικές δυνάμεις οι υπερασπιστές του Ρούπελ ήταν οι διαπιστωμένες απώλειες τους και μάλιστα με βάση όσα κατέγραψε η γερμανική πλευρά. Στο 1ο τάγμα 80 νεκροί και άγνωστος αριθμός τραυματιών. Στο 2ο τάγμα εκτός μάχης η μισή δύναμη. Στο 3ο τάγμα 164 νεκροί και τραυματίες και 30 αιχμάλωτοι. Από ελληνικής πλευράς οι απώλειες ήταν μόνο 5 νεκροί αξιωματικοί,56 οπλίτες και 66 τραυματίες (πηγή: [1]).

Από το χωριό καταγωγής μου τα Σερβέϊκα Λακωνίας καθώς επίσης και τα γειτονικά χωριά του Καστρίου και του Καστορείου (από τις πληροφορίες που μπόρεσα να συλλέξω) υπήρξαν άνθρωποι που πολέμησαν γενναία δίνοντας το αίμα τους υπέρ βωμών και εστιών.

Από τα Σερβέϊκα ήταν ο αείμνηστος και επιζών από τη μάχη των οχυρών Γεώργιος Αλαφόγιαννης πέθανε πλήρης  ημερών λίγα χρόνια πριν και είναι ενταφιασμένος στο κοιμητήριο του ιερού ναού Αγίου Νικολάου Σερβέϊκων. Όσοι τον γνώρισαν και μίλησαν μαζί του για την εποχή εκείνη, μαρτυρούν πως είχε «κεράσει» θάνατο σε πάρα πολλούς Γερμανούς. Είχα την τύχη και την τιμή να τον γνωρίσω προσωπικά από τα νεανικά μου χρόνια. Άνθρωπος με χαμόγελο, με πηγαίο χιούμορ, με αγάπη για την πατρίδα, τη φύση, το χωριό και φυσικά τους συγχωριανούς του. Είχα επίσης την ευκαιρία πριν από αρκετά χρόνια να επισκεφθώ τα οχυρά. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης αγόρασα 2 βιβλία που περιέγραφαν όσα διαδραματίστηκαν την εποχή εκείνη (το ένα εξ’ αυτών αναφέρεται στο τέλος). Στο εν λόγω βιβλίο εικονίζονται (μεταξύ άλλων) οι μαρμάρινες πλάκες στο χώρο των οχυρών πάνω στις οποίες είναι γραμμένα τα ονόματα των πεσόντων.

Όταν επέστρεψα από το ταξίδι μου στα οχυρά και διάβασα το βιβλίο διαπίστωσα, με τη βοήθεια του πατέρα μου Νικολάου και του θείου μου Σπύρου Λάζαρη, ότι μεταξύ των πεσόντων υπήρχε ο Νικόλαος Κακούνης από το Καστρί Λακωνίας με ημερομηνία θανάτου 07/04/1941. Μετά την παραπάνω διαπίστωση ήταν κοινή θέληση δική μου, του πατέρα μου και του θείου μου Σπύρου Λάζαρη, να επισκεφθούμε τον Γεώργιο Αλαφόγιαννη για να αντλήσουμε πληροφορίες σχετικά με τα γεγονότα της εποχής εκείνης, ιδιαίτερα δε σε ό,τι μπορεί να γνώριζε σε σχέση με το θάνατο του συμπατριώτη μας Νικολάου Κακούνη. Όταν η συζήτηση έφθασε στο θάνατο του συμπατριώτη μας (είναι από τις εικόνες που δεν θα ξεχάσω ποτέ), ο Γεώργιος Αλαφόγιαννης, αφού μεσολάβησαν κάποια δευτερόλεπτα νεκρικής σιγής, με δάκρυα στα μάτια μας είπε τα εξής: «Πολεμούσαμε συνέχεια ο ένας δίπλα στον άλλο. Κάθε λεπτό με μια κίνηση, με μια λέξη ο ένας έσωζε τη ζωή του άλλου από τα πυρά του εχθρού. Ώσπου μια σφαίρα τον πλήγωσε θανάσιμα. Στην αγκαλιά μου πέθανε. Εγώ του έκλεισα τα μάτια»…

Όταν ο Γεώργιος Αλαφόγιαννης επέστρεψε στο χωριό του, ήταν ημέρα Κυριακή. Φθάνοντας στα όρια του νομού Λακωνίας το δρομολόγιο που ακολούθησε ήταν από την  τοποθεσία «Λογγάκι» (τόπος εκτέλεσης των 118) με κατεύθυνση προς τα Σερβέϊκα μέσω Κονιδίτσας. Πλησιάζοντας στο χωριό το πρώτο άτομο που συνάντησε ήταν η αείμνηστη γιαγιά μου Σταυρούλα Λέντρου-Λάζαρη (μαρτυρία Σπύρου Λάζαρη). Ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί την έκπληξη αλλά και την συγκίνηση της στιγμής εκείνης. Ο σχεδόν βέβαιος θάνατος του Γεωργίου Αλαφόγιαννη στο μυαλό και την ψυχή της γιαγιάς μου αλλά και των συγχωριανών του δίνει τη θέση του ξανά στη ζωή! Άξιο αναφοράς είναι και το γεγονός ότι εκείνη την ημέρα νωρίτερα είχε τελεσθεί μνημόσυνο στο χωριό εις μνήμην του διότι όλοι τον θεωρούσαν νεκρό.

Να σημειωθεί ότι ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης μας Μονεμβασίας και Σπάρτης κ.κ. Ευστάθιος λίγα χρόνια πριν την αποδήμηση του Γεωργίου Αλαφόγιαννη τον τίμησε μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Ευαγγελιστρίας Σπάρτης ως το μοναδικό επιζώντα από τη μάχη των οχυρών με λακωνική καταγωγή, τιμώντας βέβαια στο πρόσωπο του και όλους τους αποδημήσαντες Λάκωνες και όχι μόνο, μαχητές των οχυρών.

Πλην του Γεωργίου Αλαφόγιαννη και του Νικολάου Κακούνη στα οχυρά πολέμησαν και οι Κωνσταντίνος Θωμάς (με επιφύλαξη για το μικρό του όνομα) ως πολυβολητής και ο λοχαγός Κίμωνας Καλλιμόπουλος και οι δύο με καταγωγή από το Καστόρι, οι οποίοι και επέζησαν  από τις μάχες (μαρτυρία Σπύρου Λάζαρη).

Στο βιβλίο που προαναφέρθηκε υπάρχει έγγραφο με την σφραγίδα των οχυρών και την υπογραφή του διοικητή των οχυρών καθώς επίσης και του λοχαγού Καλλιμόπουλου με ημερομηνία 15/01/1941, αρ. πρωτοκόλλου 267 και θέμα την κατάταξη ως εφέδρου στο λόχο του Καλλιμόπουλου ενός στρατιώτη που ονομαζόταν Σανταγίδης Εμμανουήλ του Δημητρίου κλάσεως 1937α  προερχόμενου από τη Θεσσαλονίκη.

Το παρόν κείμενο αποτελεί ένα ελάχιστο φόρο τιμής για όλους όσους πολέμησαν στα οχυρά της γραμμής Μεταξά γράφοντας μερικές από τις πιο χρυσές και ηρωικές σελίδες της ιστορίας του ελληνικού λαού στον αγώνα για την ελευθερία. Πολλοί εξ’ ημών γνωρίζουμε βασικούς πρωταγωνιστές της ιστορίας. Στην αθέατη πλευρά της όμως υπάρχουν απλοί, δικοί μας άνθρωποι που μαζί με τους ευρύτερα γνωστούς έδωσαν μαζί σκληρές μάχες και κέρδισαν επάξια μια θέση μέσα στο πάνθεον των ηρώων της πατρίδας. Η σημερινή αναφορά ας εκληφθεί ως μια προσπάθεια να γνωρίσουμε έστω και λίγο καλύτερα κάποιους από τους αναρίθμητους γνωστούς - άγνωστους της ιστορίας. Αυτούς που αντί να φοβηθούν το θάνατο τον «προσκάλεσαν» σε ένα ακόμη ιστορικό ραντεβού για να τον περιφρονήσουν, υπερασπιζόμενοι τα ιδανικά τους. Σε μια εποχή σαν τη σημερινή που η αγάπη για Χριστό και πατρίδα είναι ίσως πιο απαραίτητη από ποτέ για την επιβίωση μας, ας παραδειγματιστούμε από τους ανθρώπους αυτούς που ανταποκρίθηκαν στο «ποιητικό σάλπισμα» του Κωστή Παλαμά πίνοντας απ’ το αθάνατο κρασί του ’21, πριν επαυξήσουν το κρασί της ελληνικής ιστορίας με το δικό τους αίμα.

Η μνήμη τους ας είναι αιώνια, όχι στα λόγια, όχι στα χαρτιά αλλά στις ψυχές και τις προσευχές μας.

Λάζαρης Νεκτάριος - Θεοφάνης

Υ.Γ. Θερμές ευχαριστίες στο θείο μου κο Λάζαρη Σπύρο γιατί με τις αναμνήσεις του είχε πολύτιμη συνεισφορά στη συγκέντρωση πληροφοριών, προκειμένου να καταγράψουμε όσες λεπτομέρειες ήταν δυνατόν από τα γεγονότα της εποχής εκείνης.

[1] «ΡΟΥΠΕΛ ΤΟ ΟΧΥΡΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ 1941 ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ», ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΝΙΚΟΛΤΣΙΟΣ, ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΧΑΔΙΑ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ: EUROBOOKS