Για να θελήσει ο άνθρωπος να βγει από τα βάθη της δυστυχίας του, της ανθρώπινης αδυναμίας του, πρέπει να βρει «το θάρρος, τον ηρωϊσμό και την δύναμη να συναντήσει την Ταπείνωση», να αυτοταπεινωθεί και να μην ταπεινώνεται με την ταπείνωση που του επιβάλλει ο άλλος, «ο κάποιος», «ο εχθρός»

Μέρος ΙΒ΄ https://www.spartorama.gr/articles/76433-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-ibaa/ Τελικές σκέψεις Ο τεχνικοεπιστημονικός μύθος της εποχής μας είναι τεχνητός μύθος, είναι η λησμονιά του εαυτού μας που αυξάνει μέσα στον τεχνολογικό κόσμο, ένα κόσμο ρυθμισμένο με το ρολόϊ. Μας χρειάζεται ο Λόγος, η αμφίπλευρη κατανόηση, η επικοινωνία, η κοινή πράξη, η κοινή συζήτηση, ακόμα και η κοινή σιωπή, και ο στοχασμός. Γιατί ο τεχνικοεπιστημονικός μύθος δεν είναι ο μυθοπλαστικός ανθρωπισμός. Ο μύθος, εξάλλου, δεν είναι ιδεολογία. Είναι σπέρμα μεγάλης ψυχής που πονάει, αγαπάει και πιστεύει. Η πίστη δεν είναι αδυναμία. Αδυναμία είναι η απουσία της. Εγρήγορση της ψυχής είναι η άγρυπνη συνείδηση και γι’ αυτό, συχνά, είναι η πιο τραγική συνείδηση. ...

Στο φως της Τεχνητής Νοημοσύνης, στο κρύο τούτο φως, οι άνθρωποι μου φαίνονται ευάλωτοι. Υπάρχει, βλέπετε, πάντα η σαγήνη, η γοητεία του νέου, που εξουδετερώνει κάθε αμφιβολία και άρνηση.

Μέρος ΙΑ΄ https://www.spartorama.gr/articles/76399-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-iaaa/ Η Τεχνητή Νοημοσύνη. Ένα τεχνολογικό κύμα  προκλήσεων, ευκαιριών και κινδύνων   Δεν θα αποτολμήσω να μιλήσω για ένα τόσο δυσκολονόητο θέμα, για εξελίξεις δηλαδή που θα ακολουθήσουν τους δικούς τους δρόμους, δρόμους που δεν μπορούμε από τώρα να ξέρουμε καλά. Θεωρούμε, ωστόσο, καθήκον μας να δώσουμε κάποιες πληροφορίες για τον τυχόν απληροφόρητο αναγνώστη μας. Ένα νέο επαναστατικό-τεχνολογικό κύμα της λεγόμενης συνθετικής εποχής μας, είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη, όπου «τα μεταξύ του φυσικού και του τεχνητού όρια γίνονται δυσδιάκριτα». Τί μπορεί να σημαίνει αυτό για μας σήμερα; Μήπως δεν μας απομένει τίποτε άλλο παρά να προπαρασκευασθούμε όχι μονάχα γ...

Οι αξίες ουσιαστικά δεν είναι γνώσεις. Είναι βιωματικές αλήθειες, τις δημιουργεί η ανάγκη της ίδιας της ζωής.

Μέρος Ι΄ https://www.spartorama.gr/articles/76382-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-iaa/ Ξαναρωτάμε: ποιό δρόμο να πάρουμε; (Η απάντηση, πέρα από την αισιοδοξία και απαισιοδοξία, θα έρθει από το μέλλον)   Αν ο άνθρωπος ήταν κύριος του εαυτού του, ασφαλώς σήμερα δεν θα συνέχιζε να μας κυβερνάει η αβεβαιότητα για το παρόν, αβεβαιότητα για κείνο που μέλλει νάρθει. Ασφαλώς, αν ο άνθρωπος είχε βαθιά συνειδητοποιήσει, ότι οι συνέπειες των πράξεών του είναι και αυτές μέρος της ευθύνης απέναντι όλης της ανθρωπότητας, δεν θα είχαμε φθάσει στο σημείο, όπου σήμερα, μέσα σε τόσα ηλεκτρικά φώτα, κάποια άλλα, εσωτερικά, φώτα σβήνουν. Σ’ αυτήν την ανθρώπινη κατάσταση, ποιό δρόμο να πάρουμε; Πού θα βρεθεί για την ψυχή μας τόπος; Υπάρχει δρόμος; Μέσα ...

Το καλλιεργημένο κοινό, ο καλλιεργημένος άνθρωπος, το άνθος του πολιτισμού μας, όπως συχνά λέγαμε μέχρι χθες, αλλά και σήμερα, αποχωρίσθηκε από τις ρίζες του και χάνει την επαφή του με τη γη.

Μέρος Θ΄ https://www.spartorama.gr/articles/76363-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-thaa/ Όταν ένας κόσμος λησμονεί τον εαυτό του, ριγμένος στον κατακλυσμό των προκλήσεων      Ας αρχίσω εδώ κάπως απότομα, και ας αρχίσω με μια εικόνα. Γιατί στην εικόνα, γενικά στην τέχνη, η ιδέα, το νόημα παίρνει μορφή, αντικειμενικοποιείται. Λοιπόν, ο Δανός Σαίρεν Κίρκεγκααρντ, «φιλοσόφος της υπάρξεως» τον 19ο αιώνα, μας μιλάει με μια συμβολική εικόνα. Παραθέτω το λόγο του σε μετάφραση Γρηγ. Κωσταρά: «Σκέψου, λέει, ένα πολύ μεγάλο πλοίο. αν θέλεις ακόμη πιο μεγάλο από τα πιο πελώρια που κατασκευάζονται σήμερα με θέσεις για 1.000 ταξιδιώτες, εφωδιασμένο με όλα τα σύγχρονα μέσα, αναπαυτικό πολυτελέστατο. Είναι απόβραδο. Εύθυμη ατμόσφαιρα γεμίζει την καμ...

«Σήμερα τα προτεινόμενα πρότυπα, στο βαθμό που υπάρχουν, είναι καίρια και πεζά. Πρόκειται για πρότυπα «επιτυχίας», λειτουργούν εξωτερικά, μα δεν μπορούν να φορτισθούν με αξιολογικό περιεχόμενο, δεν θα μπορούσαν ποτέ να απαντήσουν στην ερώτηση: τί πρέπει να πράξω;»

Μέρος Η΄ https://www.spartorama.gr/articles/76336-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-haa/#google_vignette «Σαύρα ρούφα τον ήλιο σου, ίσως αύριο βρέξει». Mistral (Επιγραφή στο ρολόϊ του σπιτιού του, υπενθυμίζοντας, με τον ρυθμικό τόνο, το χρόνο της ζωής μας)   Βασικοί θεσμοί που ξεθωριάζουν. (Οι εγκέφαλοι γεμάτοι γνώσεις, οι καρδιές στερεύουν)   Είμαστε ανθρώπινα όντα και όχι συσκευές που λειτουργούν μηχανικά. Έχουμε την ικανότητα να χρησιμοποιούμε θεσμούς, σύμβολα και να οργανώνουμε τους εαυτούς μας κατά περίπλοκους και, συχνά, αδιόρατους τρόπους. Οι κοινωνίες μας διαφοροποιούνται με βάση την πολυπλοκότητα, τον καταμερισμό της εργασίας κ.λπ. Οι κοινωνικοί θεσμοί είναι πρότυπα συμπεριφοράς και ιδεολογίας, έχουν σταθερότητα κα...

Στην αδιατάρακτη ειρήνη και την ευημερία, καιροφυλακτεί η πλήξη, τα θανατηφόρα παιχνίδια του ανθρώπου, ο αγώνας για την εξουσία, την παγκόσμια κυριαρχία. Πού, λοιπόν, ανευρίσκεται το τέλος του κορεσμού;

Μέρος Z΄ https://www.spartorama.gr/articles/76302-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-zaa/ Η Ευρώπη θα μπορούσε να ξαναγεννηθεί; Υπάρχει και σήμερα ο ευρωπαίος πολίτης, ένα ευρωπαϊκό ήθος   Η φυσιογνωμία της Ευρώπης είναι τραγική για τη σκληρή της μοίρα, γιατί εδώ ή από εδώ, την Ευρώπη, επήγασαν τα μεγάλα κινήματα των ιδεών, αλλά και εδώ στην Ευρώπη έχουμε την έκρηξη των δύο Παγκόσμιων Πολέμων, όπως και την αντίθεσή της, τους αγώνες της εναντίον της εσωτερικής βαρβαρότητας, όπως ήταν η βαρβαρότητα των Άουσβιτς και Νταχάου, αλλά έκτοτε και κατά του οιουδήποτε ολοκληρωτισμού. Η Ευρώπη έχει ακόμη τεράστιες ηθικές και πνευματικές δυνάμεις. Το ερώτημα ήταν και παραμένει, εάν η Ευρώπη θα μπορέσει να ξαναγεννηθεί μέσα από αυτή την τεχνολογική επα...

Αν φοβίζει κάτι τόσο πολύ, είναι ότι η επιστήμη έχει πια πολιτικοποιηθεί και οι επιστήμονες «είτε επιδημιολόγοι είτε κλιματολόγοι, δέχονται πολιτικές επιθέσεις όταν εκφράζουν δημοσίως τις απόψεις τους»

Μέρος Στ https://www.spartorama.gr/articles/76261-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-staa/ ΄ Ο Ψυχρός Πόλεμος. Η κατεύθυνση των ιστορικών εξελίξεων προς την Παγκοσμιοποίηση   Οι τάσεις της σύγχρονης Παγκοσμιοποίησης συνδέονται με τον Ψυχρό Πόλεμο. Ο Ψυχρός Πόλεμος είχε και ιδεολογικές παραμέτρους. Δεν ήταν δηλαδή ένα απλό ξέσπασμα δυνάμεων, μια γεωπολιτική σύγκρουση ανάμεσα στις δύο τότε υπερδυνάμεις, στις Η.Π.Α. και στη Σοβιετική Ένωση. Ήταν και μια σύγκρουση για τις ιδέες και τις αξίες, ήταν για τον τρόπο ζωής σε οικονομικό επίπεδο, σε πολιτικοκοινωνικό και σε φιλοσοφικό επίπεδο. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αναποδογύρισε τον κόσμο αφήνοντας πίσω του σωρούς ερειπίων. Για να ερμηνεύσουμε την επικράτηση του Ψυχρού Πολέμου, του οποίου οι συνέπ...

Η μαζική κουλτούρα, η πολιτιστική βιομηχανία μετατρέπει το ιερό από απαραβίαστο που είναι ο άνθρωπος, ως πρόσωπο, σε απλό λειτουργικό μέσο, απαλλοτριώνοντάς τον από την πνευματικότητά του.

Μέρος E΄ https://www.spartorama.gr/articles/76225-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-eaa/ Παγκοσμιοποίηση. Από την εθνική στην  πολιτιστική ενότητα   Ο ρυθμός των εξελίξεων στην ιστορία είναι εντελώς διαφορετικός σήμερα. Νέες δυνάμεις μπαίνουν στην ιστορία. Η Ευρώπη δεν είναι πλέον ούτε το οικονομικό ούτε το πνευματικό κέντρο της ιστορίας. Η σύγχρονη ζωή ξεπερνά τον ευρωκεντρισμό. Οι εξελίξεις των φυσικών επιστημών και της τεχνολογίας οδήγησαν σε μια ταχύτατη διεύρυνση του οικονομικού, πολιτιστικού κ.λπ. πεδίου, ώστε να ανοιχθούμε σε νέες προοπτικές, νέες στρατηγικές και συνθήκες οργάνωσης. Και τούτο σε σχέση με τη δημογραφική έκρηξη στον πλανήτη, την άνοδο των πολυεθνικών εταιρειών, την επανάσταση στην βιοτεχνολογία για να ανταποκριθεί ...

Ο μεγάλος νόμος κάθε ακμής είναι η αστάθεια, η όποια επανάσταση τελικά αποξεραίνεται σε μια αλύγιστη γραφειοκρατία

Μέρος Δ΄ https://www.spartorama.gr/articles/76169-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-daa/ Θα χρειαζόταν ολόκληρη η ιστορία του Δυτικού Πολιτισμού για να μετρήσουμε αυτά που συμβαίνουν   στον καιρό μας   Δεν θα ισχυρισθούμε ότι στον καιρό μας χάθηκε εντελώς ο ανθρωπισμός. Η ανθρωπιστική βοήθεια μεταξύ των ανθρώπων και των λαών, σε κρίσιμες στιγμές, είναι αυτή που φθάνει και κλείνει πληγές. Οι λαοί έχουν τα θεμέλιά τους στις μεγάλες παραδόσεις τους. «Η δυτική ευρωπαϊκή παράδοση που αρχίζει να φαίνεται σαφέστερα από την Αναγέννηση, έχει τις ρίζες της στην αρχαιοελληνική και ρωμαϊκή παράδοση και συνακόλουθα στην ιουδαϊκή και χριστιανική παράδοση, με όλα τα φωτεινά και τα αρνητικά τους. Πολύ παλαιότερες είναι η ινδική και η κινέζικη παράδοση. Μ...

Η μηχανή έχει φτιαχτεί για τον άνθρωπο, για τον εργάτη, ο εργάτης έχει φτιαχτεί για την μηχανή. Τον διατάσσει, τον προσαρμόζει, τον υποτάσσει στον ρυθμό της. Αν δυστροπήσει, η τιμωρία έρχεται άμεση και ωμή. Τον διώχνει ή τον ξεριζώνει

Μέρος Γ΄ https://www.spartorama.gr/articles/76132-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-gaa/ Η τεχνολογία σήμερα εκκρίνει το δικό της μύθο   Τα προϊόντα της τεχνολογίας είναι ανώνυμα. Πρόκειται για μια διαδικασία που συμβαίνει ερήμην της ψυχής του ανθρώπου. Ας ξεκαθαρίσουμε από τώρα, ότι είναι διακριτά τα όρια της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ο επιστήμονας κύρια αναζητά την αλήθεια, αλλά πολλοί επιστήμονες, οι περισσότεροι ίσως, απορροφώνται σήμερα από την τεχνολογία. Οπότε η επιστήμη, όπως χαρακτηριστικά λέει ο Γιάσπερς, μετατρέπεται σε δεισιδαιμονία, δηλαδή σε «ολοκληρωτική δεσποτική δύναμη». Η δύναμη της τεχνολογίας απορροφά την επιστήμη, που σημαίνει ότι η σύγχρονη επιστήμη, αποκομμένη πια από τη φιλοσοφία, ακολουθεί έναν εντελώς σφαλ...

Γιατί ο ψυχρός ορθολογισμός ουσιαστικά έχει σκοτώσει τη σκέψη, την ενόραση, όλες τις άλλες ψυχικές λειτουργίες, με ένα λόγο έχει ουσιαστικά αποδυναμώσει τον Λόγο, το Πνεύμα: Επί τέλους, ποιος είμαι; Γιατί ζω; Παντού, με πνίγει η αφθονία γνώσεων, πληροφοριών

Μέρος Β΄ https://www.spartorama.gr/articles/76099-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-baa/ Ο προγραμματισμός αρχίζει με τη λογική και καταλήγει στον παραλογισμό   Φυσικά ο καθένας μας μπορεί να σκεφθεί το μέλλον μας με πολλούς τρόπους, με πολλά σχήματα. Δεν είναι στην πρόθεσή μου να μιλήσω για τις βαθύτερες ρωγμές, τις οποίες συνειδητοποίησαν δραματικά μεγάλοι πνευματικοί άνθρωποι. Γιατί οι άνθρωποι αυτοί τρόμαξαν με όσα υποψιάστηκαν. Ήταν ο Κίρκεγκααρντ, φιλόσοφος της ύπαρξης, ή κυρίως ο Νίτσε, αλλά και άλλοι. Θα κάμω όμως τυχαία μερικές σκέψεις για πράγματα που έγιναν και που δυστυχώς επαναλαμβάνονται. Υπάρχουν πολλές ψευδαισθήσεις και ουτοπίες. Θέλω, λοιπόν, απλά να ειπώ ότι κάτω από την επιφάνεια της ζωής συχνά μια σιγανή φωνή μας λέει:...

Επί τέλους, για ποιο Διαφωτισμό μιλάμε;

Μέρος Α΄ https://www.spartorama.gr/articles/76062-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr-ameros-aaa/ Διαφωτίσαμε τα πάντα, αλλά στο βάθος υπάρχουν φαντάσματα     Στον κόσμο αυτό ποτέ δεν θα καταλάβουμε γιατί τόσα απαίσια γεγονότα και καταστάσεις φορούν το πιο λαμπερό κάλυμμα. Η προοδευτικότητά μας, αιώνες τώρα, παραμένει επίπεδη, ανεπαρκής. Όλοι οι  δρόμοι που ανοίχθηκαν είναι τελικά δρόμοι θαμποί, παρά τους ενθουσιασμούς με τους οποίους ανοίχθηκαν και την συνακόλουθη προσμονή ενός μέλλοντος. Φτάσαμε να έχουμε μια κουλτούρα με σταχτιά χρώματα, κουλτούρα αναπόφευκτα τεχνική, άψυχη. Τα δίκτυα πληροφόρησης κατακυριεύουν πλέον τα πάντα γύρω μας, ενώ μας απειλούν καινούργιες, πρωτοφανείς περιπλοκές και νέοι κίνδυνοι σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα. Όλα αυτά δ...

Πού πηγαίνουμε; Γιατί πηγαίνουμε; - «Δώστε μας πίσω την ελπίδα!...»

Εισαγωγικό Σημείωμα https://www.spartorama.gr/articles/76034-to-neo-ponima-tou-dimitri-katsafana-se-sunecheies--sto-spartoramaagr/ Ο κόσμος ιδιαίτερα σήμερα κρέμεται από μια λεπτή κλωστή, και αυτή η κλωστή είναι η ψυχή του ανθρώπου. (Κάρλ Γιούνγκ, «Άνθρωπος και ψυχή»)   Ποιητή, στον αιώνα σου, λέγε, τί βλέπεις;                              …Βλέπω τους εμπόρους να εισπράττουν σκύβοντας το κέρδος  των δικών τους πτωμάτων.                                                   -σιμά η μέρα όπου το κάλλος θα παραδοθεί στις μύγες            της Αγοράς.                                                                        Οδυσσέας Ελύτης ΠΡΟΛΟΓΟΣ Πού πηγαίνουμε; Γιατί πηγαίνουμε;   Θα αρχίσω με ένα λόγο του Οδυσσέα Ελύτη στα «Ανοιχτά Χαρτιά», αν θυμάμαι καλά, ...

«ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟ - ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΜΥΘΟΥ» Η αυταπάτη της Προόδου

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Τον φιλόλογο Δημήτρη Κατσαφάνα τον γνωρίζω από τα σχολικά μου χρόνια, όταν υπηρετούσε ως  Γυμνασιάρχης στο τότε Γυμνάσιο - Λύκειο Αρρένων Σπάρτης. Εξαίρετος καθηγητής και πολυπράγμων ιστορικός ερευνητής υπήρξε για δεκαετίες ένας λαμπρός πνευματικός φανοστάτης για πολλές γενιές νεαρών Σπαρτιατών που πέρασαν από τα χέρια του. Δυστυχώς δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να τον απολαύσω στην τάξη, ίσως γιατί παρακολουθούσα τότε το λεγόμενο πρακτικό τμήμα το οποίο ήταν εκ των πραγμάτων προσανατολισμένο στις θετικές επιστήμες. Η ζωή όμως προσφέρει πάντοτε δεύτερες ευκαιρίες και μετά την επάνοδο μου στη Σπάρτη, μέσα από διάφορες εκδοτικές προσπάθειες στις οποίες προσπάθησα να βοηθήσω, ξανασυστηθήκαμε και γνωριστήκαμε καλύτερα, σε μια πιο ισότιμη βάση, όπως νόμιζα τότε. Ευτυχώς...