«Η Γενοκτονία των Ποντίων: Η Στρατολογία των Χριστιανών και το Εκπαιδευτικό Ζήτημα» από τον Θεοφάνη Λάζαρη

     Το 1909 η τουρκική Βουλή ψήφισε δύο νομοσχέδια που προκάλεσαν έντονη συζήτηση και αντιδράσεις. Θέματα τους ήταν η στρατολόγηση των χριστιανών και το εκπαιδευτικό σύστημα. Το νομοσχέδιο της στρατολόγησης των χριστιανών προέβλεπε την υποχρεωτική τους στράτευση. Το γεγονός αυτό βρήκε διχασμένους τους Έλληνες βουλευτές της τουρκικής Βουλής. Η πλευρά των βουλευτών που υποστήριξε αυτή τη νομοθετική πρωτοβουλία πίστευε ότι με τη στρατολόγηση των χριστιανών οι Έλληνες θα ήταν πιο εύκολο να διεκδικήσουν ισότιμη μεταχείριση σε όλους τους τομείς και συνεπεία αυτού καθολική συμμετοχή στη δομή του τουρκικού κράτους. Με την άποψη αυτή ήταν σύμφωνος και ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Δ.Καλλέργης.

     Ο Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ’ όμως καθώς και οι πιο πολλοί Έλληνες βουλευτές ήταν πολύ επιφυλακτικοί αφού γνώριζαν ότι δεν υπήρχαν στο στρατό της Τουρκίας οι προϋποθέσεις εκείνες που θα εξασφάλιζαν το σεβασμό στις διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτισμικές αναφορές των Ελλήνων. Το Πατριαρχείο πρότεινε στην τουρκική κυβέρνηση μία σειρά μέτρων που θα διευκόλυναν την ομαλή ενσωμάτωση των Ελλήνων στον τουρκικό στρατό. Πυρήνας των μέτρων αυτών ήταν να μην πιεστούν καθ’ οιονδήποτε τρόπο ν’ αλλάξουν την πίστη τους, το δικαίωμα των στρατεύσιμων Ελλήνων να ασκούν ανεμπόδιστα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα παρουσία ιερέων, τήρηση των εορτών και των νηστειών, δημιουργία λόχων μόνο από Έλληνες, καθώς επίσης και παροχή δικαιώματος φοίτησης σε στρατιωτικές σχολές προκειμένου να μπορούν να καταλαμβάνουν θέσεις ανώτερων στρατιωτικών βαθμίδων.

     Κανένα από τα παραπάνω προτεινόμενα μέτρα δεν έγινε αποδεκτό. Ο σκοπός των Νεοτούρκων άλλωστε δεν ήταν μία ομαλή στρατιωτική θητεία εις ότι αφορά τους Έλληνες. Βασική επιδίωξη τους ήταν η άσκηση μεγάλης ψυχολογικής πίεσης που έγινε πράξη μέσα από βάναυση συμπεριφορά Τούρκων αξιωματικών και συστρατιωτών. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν η αποστροφή των Ελλήνων για εκτέλεση της στρατιωτικής θητείας και η φυγή τους στο εξωτερικό. Η δυσμενής μεταχείριση των Ελλήνων στις τάξεις του τουρκικού στρατού θ’ αποτελούσε τα επόμενα χρόνια ένα θέμα διαρκούς τριβής μεταξύ Πατριαρχείου και τουρκικής κυβερνήσεως. Το νομοσχέδιο της στράτευσης όπως κι αυτό που αφορούσε την εκπαίδευση, στο οποίο θα αναφερθούμε ευθύς αμέσως, ήταν ο προάγγελος όσων γενοκτονικών δραστηριοτήτων θ’ ακολουθούσαν.

     Το εκπαιδευτικό νομοσχέδιο προέβλεπε κατάργηση των προνομίων του Πατριαρχείου, κατάργηση της αυτοτέλειας των ελληνικών σχολείων, κατάργηση του θεσμού των Εφορειών και των Δημογεροντιών καθώς και συλλόγων που μεριμνούσαν για την εύρυθμη λειτουργία των ελληνικών σχολείων. Επίσης προέβλεπε την αυθαίρετη κατάσχεση μοναστηριακών και κοινοτικών κτημάτων, αποκλεισμό των ελληνικής καταγωγής εκπαιδευτικών με παράλληλη κατασκοπευτική παρακολούθηση των μαθημάτων και την πραγματοποίηση εκβιασμών όπου οι τουρκιές αρχές το έκριναν απαραίτητο.

      Τελικός σκοπός ήταν ο αφανισμός της ελληνικής εκπαίδευσης και μέσω αυτής η εξάλειψη της πολιτισμικής ταυτότητας των ελληνόπουλων με παράλληλη αύξηση των τουρκικών σχολείων. Με αυτό τον τρόπο οι κυβερνώντες πίστευαν ότι θα πετύχουν την ενοποίηση των φυλών (ελληνικών και μη)της αυτοκρατορίας . Οι δηλώσεις του Εμβέρ πασά ότι θα εξημερώσει και θα χαλιναγωγήσει το ελληνικό έθνος δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για τις βαθύτερες στοχεύσεις της τουρκικής πολιτικής. Το αναλυτικό υπόμνημα των Ελλήνων βουλευτών προς την τουρκική Βουλή δεν βρήκε ανταπόκριση όπως ήταν αναμενόμενο.

      Τα γεγονότα της γενοκτονίας των Ποντίων που είχαν ως αποτέλεσμα τον άδικο χαμό 353.000 αθώων ψυχών είναι λίγο έως πολύ γνωστά. Αυτό όμως που προκαλεί αλγεινή εντύπωση σήμερα, είναι το γεγονός ότι η Τουρκία όχι μόνο δεν παραδέχεται τις φρικαλεότητες του παρελθόντος, αλλά αντίθετα με σημερινά άρθρα αφ’ ενός του Μέρτ Ινάν στο Haberglobal.com και αφ’ ετέρου του Halil Ozsarak στο Aydinlik.com.tr  όχι μόνο δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη της γενοκτονίας των Ποντίων (Μέρτ Ινάν) αλλά αντίθετα μας κατηγορούν ότι εμείς διαπράξαμε γενοκτονία κατά την Εθνεγερσία του 1821 στην Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου! (Halil Ozsarak). Η διεθνής κοινότητα που κόπτεται για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα ας δει επιτέλους πόσο αθεράπευτα ανυποχώρητη είναι η Τουρκία στην  υπεράσπιση του αιμοσταγούς παρελθόντος της, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις τωρινές και μελλοντικές επιδιώξεις της.

Θεοφάνης Λάζαρης

ΠΗΓΗ: Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΕΜΜ. ΦΩΤΙΑΔΗΣ. ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Κ.& Μ. ΑΝΤΩΝΗ ΣΤΑΜΟΥΛΗ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ.2016.