Η Λέσχη Ανάγνωσης Σπάρτης διάβασε το βιβλίο «Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους» του Μιχάλη Αλμπάτη, εκδόσεις Νήσος

Ο τίτλος του μυθιστορήματος ξενίζει λίγο τον αναγνώστη και είναι παραπλανητικός, γιατί έχει δύο φορές τη λέξη νεκροί και προοιωνίζεται κάτι θλιβερό και μακάβριο, αλλά τελικά είναι μια ιστορία περιπλάνησης, βεβιασμένης ενηλικίωσης, ανεκπλήρωτου έρωτα και πόνου.

Ένας από τους δύο κεντρικούς ήρωες, ο Φανούρης, ένας ορφανός από πατέρα δεκαπεντάχρονος νεαρός, ανακαλύπτει στην κηδεία ενός συγγενή ότι μπορεί να επικοινωνεί με τους νεκρούς, χάρισμα κληρονομημένο από τον παππού του. Όταν ο θείος του, ο Σήφης, πληροφορείται για αυτήν του την ικανότητα, στην προσπάθειά του να κερδίσει χρήματα, τον παίρνει μαζί του και περιφέρονται στην Κρήτη από κηδεία σε κηδεία ως διερμηνείς πεθαμένων.

Η υπόθεση τοποθετείται στις αρχές της δεκαετίας του 1950, αλλά με τις διηγήσεις/αναμνήσεις των νεκρών ταξιδεύουμε ακόμα πιο πίσω. Τότε που ο κόσμος πίστευε ακόμα σε νεράιδες, φαντάσματα και ξόρκια. Έτσι ήταν εύκολο να πιστέψει ότι κάποιος μπορεί να επικοινωνεί με το επέκεινα.

Ο κάθε νεκρός διηγείται την ιστορία του, φανερώνει τα μυστικά του, απολύτως ειλικρινής, αφού δεν τον δεσμεύουν πια οι συμβάσεις και οι αναστολές των ζώντων, και δίνει τις δικές του απαντήσεις για τον γρίφο της ύπαρξης. Είναι διηγήσεις μέσα στη διήγηση, που δεν διασπούν όμως την ενότητα της αφήγησης. Αυτό το εύρημα των πολλών αφηγήσεων του επιτρέπει να εντάξει διαφορετικού είδους αφήγηση σε κάθε κεφάλαιο (π.χ. αστυνομικού, τρόμου, μυστηρίου, ερωτικού κ.α.). Ο θάνατος αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο, που επηρεάζει κυρίως τη ζωή των ζωντανών. Δεν φοβίζει τους χαρακτήρες, αλλά καταλήγει σε μια κατάφαση της ζωής, μέσα από τις διηγήσεις των νεκρών, έχοντας αλλάξει την οπτική τους γωνία για τα γεγονότα της ζωής τους. Η ξεκάθαρη συμβουλή τους είναι να ζούμε τη ζωή μας με βάση την αλήθεια προς τον εαυτό μας έχοντας κατά νου τη βεβαιότητα του θανάτου. Φυσικά αυτές οι αλήθειες και η νέα οπτική των νεκρών δεν γίνονται εύκολα αποδεκτές από τους ζώντες και σε μερικές περιπτώσεις οδηγούν σε έντονες και κάποιες φορές σε βίαιες αντιδράσεις.

Το μυθιστόρημα είναι στέρεα δομημένο, η γραφή του στιβαρή, διαθέτει χιούμορ, σκωπτική και μερικές φορές σαρκαστική διάθεση. Παντρεύει το εξωπραγματικό και το γκροτέσκο με την πραγματικότητα, γράφοντας μια ηθογραφία της ελληνικής επαρχίας, χωρίς να ωραιοποιεί και να νιώθει νοσταλγία για το παρελθόν. Ο ερωτισμός είναι διάχυτος στο μυθιστόρημα, καθαρά σωματικός και κάποτε δεν αποφεύγει το χυδαίο. Πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά άλλωστε, αφού παρακολουθούμε τη μύηση του Φανούρη στην ερωτική ζωή με “πικάντικες” λεπτομέρειες. Δεν καταλήγει παρόλα αυτά στην πορνογραφία. Υπάρχουν όμως και λυρικές περιγραφές που προκαλούν συγκίνηση.

Οι ήρωες του δεν διακρίνονται σε καλούς και κακούς. Είναι άνθρωποι με πολλές πλευρές, όπως όλοι μας, και ακανθώδεις γωνίες. Είναι αληθινοί, με σάρκα και οστά, αγωνιούν, λυπούνται, αμφιβάλλουν, χαίρονται.

Ο Φανούρης έχει μια τραγικότητα, γιατί βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κόσμους χωριστούς. Φοβάται μήπως κουβαλάει μέσα του κάτι νεκρό. Έρχεται σε επαφή με τη σαρκική επιθυμία, τον έρωτα, τον πόνο. Βάρος μεγάλο για τους εφηβικούς ώμους του. Στο τέλος, επιστρέφοντας στο γενέθλιο τόπο νιώθει πίκρα και απογοήτευση από όλη αυτή την εμπειρία. Ο θείος Σήφης έχει αρνητικές πλευρές, τυχοδιώκτης, κυνικός, ψεύτης, γυναικάς, χαρτοπαίκτης, αλλά κατά βάθος δεν θέλει να κάνει κακό σε κανέναν. Προσπαθεί με στρεβλό τρόπο να ξεφύγει από τη φτώχεια και πληγώνει το Φανούρη άθελά του. Ενδιαφέρεται όμως για αυτόν και τον νοιάζεται.

Το βιβλίο, παρά τις όποιες ενστάσεις που μπορεί να υπάρχουν για επιμέρους σημεία, αξίζει να διαβαστεί.