«Πάσχα στον Αη-Γιώργη του Ψυχικού Σπάρτης» από το Βαγγέλη Μητράκο

Γιατί ο  Κύριος  κήρυξε  το  μέγα μήνυμα της Σωτηρίας και της Αναστάσεως στη Γη αλλά  ΚΑΙ στον Άδη. Και μάλιστα ενώ χρειάστηκε τρία χρόνια για να κηρύξει στους ζωντανούς, στον Άδη χρειάστηκε μόνο τρεις μέρες. Ο κάθε Χριστιανός, λοιπόν, μπορεί να εννοήσει πώς «ένιωσαν» οι κεκοιμημένοι του Α. Γεωργίου, όταν άκουσαν μέσα στην ερημιά τους το «Η Ζωή εν Τάφω»  και διάβηκε ο Επιτάφιος ανάμεσά τους, όταν άκουσαν το «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών» και έλαμψαν τα μνήματα από τις αναστάσιμες λαμπάδες.

Χάρη στην ευλογία και την ενθάρρυνση του Πεφωτισμένου Ιεράρχη μας, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ.κ. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, χάρη στην αυταπάρνηση και στη διάθεση πνευματικής προσφοράς των πανάξιων ιερέων του Α. Νίκωνος  Σπάρτης π. Σπηλιώτη Αθανασίου και  π. Σκάλτσα Κων/νου, χάρη στην ψαλτική στήριξη από τους αφούς Σπηλιώτη, Θεόδωρο και Βασίλειο, αλλά και χάρη στην ενεργοποίηση και τη συμπαράσταση των κατοίκων του Ψυχικού και του Νέου Κόσμου (προεξαρχουσών των κυριών  της περιοχής, που με τις πρωτοβουλίες τους έχουν αλλάξει κυριολεκτικά, προς το καλύτερο, τη μορφή του Α. Γεωργίου) κατέστη δυνατόν, εφέτος, εκτός από τις δύο Ακολουθίες που τελέστηκαν το βράδυ της Μεγάλης Δευτέρας και της  Μεγάλης Τρίτης,  να τελεσθεί και η  Ακολουθία του Επιταφίου, νωρίς το απόγευμα της Μ. Παρασκευής, αλλά και ο Όρθρος της Αναστάσεως,  νωρίς το βράδυ του Μ. Σαββάτου.

Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό, που για πρώτη φορά συνέβη στην ιστορία της τοπικής Εκκλησίας και του Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Ψυχικού Σπάρτης, κάτι  που αγκάλιασαν ολόθερμα  οι συμπολίτες μας, όπως ξεκάθαρα φάνηκε από  την αθρόα συμμετοχή τους σ’ όλες τις Ακολουθίες, ιδιαίτερα σ’ αυτές του Επιταφίου και της Αναστάσεως.

Μέσα στην πανδημία των χρόνων του κορωνοϊού, η Πρόνοια του Θεού οικονόμησε, ώστε ν’ ανθίσει το πνευματικό άνθος  της τέλεσης της Θείας Λειτουργίας, κάποιες Κυριακές, στον Άγιο Γεώργιο Ψυχικού Σπάρτης. Αυτό συνεχίστηκε ΚΑΙ μετά τη λήξη των υγειονομικών  μέτρων και φέτος επεκτάθηκε, συμπεριλαμβάνοντας και τον εορτασμό του Πάσχα, δείχνοντας, έτσι, πως ο Α. Γεώργιος, το Ψυχικό και ο Νέος Κόσμος Σπάρτης, μπαίνουν, πλέον, σε μια νέα εποχή πνευματικής ανάτασης και διακονίας, η οποία μακάρι να οδηγήσει (το εύχονται και το επιθυμούν όλοι) στη σύσταση Ενορίας Α. Γεωργίου Σπάρτης.

Ύστερα απ’ όλα αυτά, ο παραδοσιακός, πλέον, εορτασμός του Ναού του Αγίου Γεωργίου, την ημέρα της εορτής του, στις 23 Απριλίου, Κυριακή του Θωμά, προβλέπεται μεγαλειώδης και υπεράνω κάθε  προηγοουμένου.

Χριστός Ανέστη και Χρόνια Πολλά σε όλους.

*Το Ψυχικό υπήρχε ως οικισμός πολύ πριν ιδρυθεί η νέα Σπάρτη, στα 1834, τουλάχιστον από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, μιας και εδώ βρίσκονταν πολλές και καλές καλλιεργήσιμες εκτάσεις  και ήταν κοντά στον Ευρώτα.

Στην πρώτη απογραφή του ελεύθερου ελληνικού κράτους του 1834-35, όταν στην περιοχή της σημερινής Σπάρτης δεν υπήρχε ακόμα ούτε ένα σπίτι, στο Ψυχικό είχαν καταγραφεί 10 οικογένειες και 36 κάτοικοι, ενώ στην απογραφή του 1896 είχαν καταγραφεί 116 κάτοικοι (61 άρρενες κι 55 θήλεις) και στην απογραφή του 1907, 143 κάτοικοι.

Στις 21-03-1835 ο οικισμός Ψυχικού προσαρτήθηκε στον δήμο Σπάρτης (ουσιαστικά υπήρξε η μαγιά της νέας Σπάρτης) και στις 16-05-1928 καταργήθηκε ως αυτόνομος οικισμός.

Η περιοχή του Ψυχικού, όπως μαρτυρούν οι ανασκαφές, κατοικήθηκε ήδη από τα χρόνια της μεγάλης ακμής της Αρχαίας Σπάρτης, ενώ σε παλαιότερους χάρτες της Αρχαίας Σπάρτης η περιοχή του Ψυχικού, με όριο τη συμβολή της Μαγουλίτσας με τον Ευρώτα, ταυτιζόταν με την περιοχή του Πλατανιστά, όπου γυμνάζονταν οι νέοι της Σπάρτης. Το σημαντικότερο αρχαιολογικό μνημείο του Ψυχικού είναι ο λεγόμενος Βωμός Ψυχικού, απέναντι από το Πανεπιστήμιο, ο οποίος δημιουργήθηκε στα 350 π. Χ., ήταν σε χρήση μέχρι τα υστερο-ρωμαϊκά χρόνια  και ανασκάφηκε σε δύο φάσεις, το 1962 και το 2006-2008. Πρόκειται για οικοδόμημα διαστάσεων κάτοψης 17,6 x 14,10μ. χωρίς επιβεβαιωμένη χρήση. Μερικοί το ταυτίζουν με το Φοιβαίο, ιερό, στο οποίο οι έφηβοι Σπαρτιάτες θυσίαζαν σκύλους προς τιμήν του Άρη/Ενυάλιου, πριν από τους αγώνες που θα έδιναν στον Πλατανιστά . Στο εσωτερικό του ιερού βρέθηκαν ρωμαϊκοί τάφοι.

Ο Ναός Αγίου Γεωργίου Ψυχικού ήταν από παλιά (και είναι ακόμα) η ψυχή της συνοικίας του Ψυχικού και του Νέου Κόσμου αλλά και σημείο αναφοράς για ολόκληρη την Σπάρτη:

«Ο Αη-Γιώργης είναι ένα παρεκκλήσι που υπάγεται εκκλησιαστικά στην ενορία Αγίου Νίκωνος, αλλά ιδιοκτησιακά ανήκει στον Δήμο Σπάρτης, αφού πρόκειται για τον πρώτο κοιμητηριακό ναό της πόλης. Εδώ μεταφέρθηκε το έτος 1880 το νεκροταφείο της Νέας Σπάρτης, από τον Άγιο Νικόλαο Χατυπίου, στον οποίο λειτουργούσε ως τότε.  Το εκκλησάκι του Αη-Γιώργη, όπως φαίνεται από πολλά γραπτά στοιχεία και ιδίως από μία βυζαντινή τοιχογραφία του Αγίου Βασιλείου που διασώζεται δίπλα στο παραπόρτι της Πρόθεσης, προϋπήρχε στην περιοχή Ψυχικού τουλάχιστον από την περίοδο της τουρκοκρατίας, ίσως και παλαιότερα. (…)

Ο ναός είναι ρυθμού Βασιλικής.(…) Ο ναός του Αη-Γιώργη του Ψυχικού και το κοιμητήριό του είναι στενά συνδεδεμένος με την ιστορική πορεία της Νέας Σπάρτης. Εδώ έχουν ενταφιαστεί απλοί και εξέχοντες Σπαρτιάτες, ανώνυμοι κι επώνυμοι. Εδώ έχουν γραφτεί σκηνές από σπαρακτικά ανθρώπινα δράματα που συντάραξαν κάποτε την κοινωνία της πόλης μας. Εδώ μεταφέρθηκαν την επομένη της αποφράδας ημέρας της 26ης Νοεμβρίου 1943, τα αιματοβαμμένα σώματα των εκτελεσθέντων στο Μονοδέντρι, από τις βάρβαρες γερμανικές κατοχικές στρατιωτικές δυνάμεις, Σπαρτιατών.».

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΗΤΡΑΚΟΣ, «ΕΞΩΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΧΏΡΩΝ», ΕΚΔ. ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ, ΣΠΑΡΤΗ 2016

Τέλος, όπως συμβαίνει με όλα τα παλαιά νεκροταφεία της χώρας, ο Άγιος Γεώργιος Σπάρτης αποτελεί, με τις προτομές και τα ανάγλυφα των μνημείων του, μιαν ενδιαφέρουσα υπαίθρια γλυπτοθήκη, με έργα ανώνυμων αλλά και επώνυμων γλυπτών ( Ι. Ρηγανάκος, Α.Ρ. Παπαδόπουλος, Γιαννούλης Κουλουρής …)

Σπάρτη 18-4-2023
Βαγγέλης  Μητράκος