«Γέρων Αμβρόσιος Λάζαρης: Ο Πνευματικός της Ιεράς Μονής Δαδίου» από τον Θεοφάνη Λάζαρη

     Γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1912 στα Λαζαράτα Λευκάδας. Πατέρας του ήταν ο Παναγιώτης Λάζαρης και μητέρα του η Ελουΐζα το γένος Γεωργάκη. Απέκτησαν πέντε παιδιά. Τον Πέτρο, τη Χρυσούλα, το Δημήτριο, το Σπυρίδωνα( το κοσμικό όνομα του Γέροντα) και τη Γεωργία. Ο πατέρας του υπήρξε γενναίος πολεμιστής των Βαλκανικών πολέμων. Κατά την περίοδο 1926-1932 υπηρέτησε ως γραμματοδιδάσκαλος στο δημοτικό σχολείο Ασπρογερακάτων Λευκάδας. Ως χαρακτήρας ήταν πολύ αυστηρός. Η μητέρα του Γέροντα ήταν μια γλυκύτατη μάνα που τη χαρακτήριζε η ηρεμία και η ηπιότητα στη συμπεριφορά της που σε συνδιασμό με την υπομονή της μπορούσε ν’ αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις δυσκολίες της ζωής. Ήταν η αδυναμία του Γέροντα.

    Η φτώχεια των παιδικών χρόνων ανάγκασε το νεαρό Σπυρίδωνα να στερηθεί πολλά. Σταμάτησε νωρίς το σχολείο (υπήρξε μαθητής έως τη β’ δημοτικού) δουλεύοντας σε χωράφια συγχωριανών του προκειμένου να βοηθήσει την οικογένεια του. Ως στρατιώτης υπηρέτησε στους Ευζώνους και στο Πεζικό. Στις 16 Μαρτίου 1935 πήρε το απολυτήριο του.

    Αμέσως μετά τη στρατιωτική του θητεία πήγε στο Άγιον Όρος. Την πρώτη ημέρα πήγε στην Ι.Μ. Ξηροποτάμου μαζί με φίλο του που τον προέτρεψε να πάνε στο Όρος. Την επόμενη πήγε στην Ι.Μ. Κουτλουμουσίου. Ηγούμενος της Μονής τότε ήταν ένας πολύ αυστηρός ιερομόναχος, ο Δαμιανός. Αν και αγράμματος, αρχικά έμαθε να διαβάζει παρακαλώντας την Παναγία να τον βοηθήσει. Παράλληλα με αποκάλυψη έμαθε όλο το Τυπικό της Εκκλησίας κι όλους τους ήχους. Μετά από τρία χρόνια ως δόκιμος πήρε το όνομα Χαρίτων.

     Με το πνεύμα της προσφοράς που τον διέκρινε βοηθούσε όλους τους ασκητές μοναχούς γύρω από την περιοχή του Μοναστηριού. Κατά τη διάρκεια της παραμονής στην Ι.Μ. Κουτλουμουσίου συνέβη κι ένα θαυμαστό γεγονός όταν μετά την πτώση του από μια συκιά έσπασε το πόδι του, αλλά θεραπεύθηκε θαυματουργικά από τους Αγίους Αναργύρους. Ο Άγιος Κοσμάς κι ο Άγιος Δαμιανός τον επισκέφθηκαν το ίδιο βράδυ του ατυχήματος και του κόλλησαν το πόδι με τρόπο που δεν υπήρχαν μετά τα σημάδια του χτυπήματος. Το θαύμα αυτό είναι γραμμένο στα πρακτικά της Μονής.

     Στον πόλεμο του 1940 έφυγε από το Άγιον Όρος πολεμώντας στα βουνά της Πίνδου υπέρ βωμών και εστιών. Ένιωσε κι ο ίδιος στη διάρκεια του πολέμου την προστασία της Υπεραγίας Θεοτόκου. Πολλά χρόνια μετά τον πόλεμο, το έτος 1971, τον κάλεσαν ν’ αναλάβει την ηγουμενία της Μονής Κουτλουμουσίου. Αυτός όμως αρνήθηκε αφού ως Πνευματικός που ήταν εκτός Αγίου Όρους, έκρινε ότι δεν γινόταν ν’ αναλάβει την προτεινόμενη ευθύνη του Ηγουμένου.

     Πολύ πριν την παραπάνω πρόταση στις 9-11-1950 βγαίνει από το Άγιον Όρος με προτροπή του παραδελφού κι αγαπημένου του φίλου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου (του γνωστού Αγίου της εκκλησίας μας) και πηγαίνει στην Ι.Μ. Παναγίας της Γαυριώτισσας στο Δαδί. Η ηγουμένη της Μονής Γερόντισσα Παρθενία είχε ζητήσει από τον Γέροντα Πορφύριο κάποιον καλό Πνευματικό κι εκείνος πρότεινε τον Γέροντα Αμβρόσιο.

     Από τον Μητροπολίτη Φθιώτιδος Αμβρόσιο χειροτονήθηκε αρχικά ιεροδιάκονος στις 8 Σεπτεμβρίου 1954 στον Ι.Ν. Γενεσίου της Θεοτόκου της Ι.Μ. Δαδίου, ενώ την 1Η Αυγούστου 1955 πήρε ευλογία για «το της πνευματικής αξίας λειτούργημα» (του Πνευματικού).

     Επειδή η Μονή Δαδίου ήταν πολύ φτωχή πήγε για λίγο καιρό ως εφημέριος σε διάφορους ναούς της Αττικής κι αλλού για να ενισχύσει το εισόδημα της Μονής. Στην Ι.Μ. Δαδίου μαζί με τη Γερόντισσα βοήθησαν να φτιαχθεί εκ νέου το Μοναστήρι, στηρίζοντας πνευματικά πλήθος πιστών που επισκέπτονταν τη Μονή για  πνευματική ωφέλεια, ανάπαυση και γαλήνη.

     Η ιστορία του Μοναστηριού της Παναγίας της Γαυριώτισσας (Μονή Δαδίου) είναι πολύ σημαντική. Η παλαιότητα του αποδεικνύεται από πατριαρχικό σιγίλιο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γρηγορίου του Ε’, γραμμένο το  1798. Αναφέρει ότι το Μοναστήρι ήταν σταυροπηγιακό (υπαγόταν απ’ ευθείας στον Οικουμενικό Θρόνο, ανεξάρτητο από τον τοπικό Επίσκοπο). Είχε εφοδιασθεί με πολλά προνόμια, τα ξεθωριασμένα γραπτά του σιγιλίου όμως δεν επιτρέπουν να μάθουμε το έτος ιδρύσεως του. Στην Εθνεγερσία του 1821 καθώς και το 1940 η Μονή και γενικά η περιοχή του Παρνασσού από τη Βίγλα έως την Περδικόβρυση ήταν κέντρο ανταρτών και κρησφύγετο του βασανισμένου λαού της Αμφίκλειας. Στο Μοναστήρι, στα εξωκλήσσια, σε σπηλιές και σε χαράδρες της περιοχής κρύβονταν οι Δαδιώτες από επιθέσεις των Τούρκων το 1821 και από επιδρομές Ιταλών και Γερμανών την κατοχή. Είναι άξιο αναφοράς ότι την περίοδο της Εθνεγερσίας του 1821 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κυρίως αλλά και ο Αθανάσιος Διάκος είχαν ενδιαίτημα τους το Δαδί και το Μοναστήρι του. Εκεί έκαναν τις συναντήσεις τους, αναπαύονταν και δέχονταν τα συγχαρητήρια πατριωτών ύστερα από κάποια νίκη τους. Στα χρόνια της κατοχής ηγούμενος στη Μονή από τον Οκτώβριο του 1940 και για 2,5 χρόνια  ήταν ο Αρχιμανδρίτης Γερμανός Δημάκος ( με το ψευδώνυμο Ανυπόμονος στην Αντίσταση). Υπήρξε ηγούμενος στη Μονή Αγάθωνος από το 1950 και μετά με σημαντικό πνευματικό, κοινωνικό και πολιτιστικό έργο.

      Η γεωγραφική θέση του Μοναστηριού βρίσκεται στη Β.Α. πλευρά του Παρνασσού 5 χιλιόμετρα ψηλότερα από την Αμφίκλεια, σε υψόμετρο 800 μ. μέσα σε δάσος από πεύκα, κέδρους, βελανιδιές και γαύρους. Σε ρίγες των δένδρων των γαύρων βρέθηκε πριν τρεις αιώνες έξω από το Μοναστήρι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας ( τύπου Οδηγήτριας). Από αυτά τα δένδρα πήρε το ιδιαίτερο προσωνύμιο η εικόνα Παναγία η Γαυριώτισσα. Το καθολικό του ναού που είναι μεταβυζαντινός  ελληνικού τύπου των μέσων του 18ου αιώνα είναι αφιερωμένο στην Παναγία και εορτάζει στις 18 Σεπτεμβρίου. Το Μοναστήρι ήταν αρχικά ανδρικό. Το Νοέμβριο του 1954 έγινε με βασιλικό διάταγμα γυναικείο και πρώτη ηγουμένη υπήρξε η μοναχή Παρθενία. Μετά την κοίμηση της ηγουμένη είναι η μοναχή Γαλήνη.

      Ο Γέροντας Αμβρόσιος συνδεόταν πνευματικά με τον Άγιο Πορφύριο. Ήταν παραδελφοί στο Άγιον Όρος. Δεν περνά παρατήρητο το γεγονός ότι η κοίμηση και των δύο έγινε την ίδια ημέρα ( 2 Δεκεμβρίου). Μεγάλη αγάπη υπήρχε μεταξύ του Γέροντα και της ηγουμένης της Μονής Παρθενίας. Ο ένας συμπλήρωνε τον άλλο. Η Γερόντισσα διακρίνονταν για τρία κυρίως στοιχεία. Το πρώτο ήταν η ατέλειωτη αγάπη της. Το δεύτερο ήταν η χωρίς όρους και όρια ελεημοσύνη της. Το τρίτο ήταν η μεγάλη της ταπείνωση. Κατάφερναν να συντηρούν το φτωχό σε πόρους μοναστήρι και να συζητούν προκειμένου να βρίσκουν λύσεις για τα προβλήματα των πνευματικών παιδιών της Μονής. Ένας άλλος άνθρωπος με τον οποίο συνδεόταν πολύ ο Γέροντας Αμβρόσιος ήταν ο μακαριστός Επίσκοπος Σισανίου και Σιατίστης Αντώνιος. Ο Επίσκοπος πήγαινε συχνά στον Γέροντα Αμβρόσιο και ζητούσε τη συμβουλή του για θέματα της Επισκοπής του καθώς και για ζητήματα της Ιεράς Συνόδου. Ο Γέροντας Αμβρόσιος μάλιστα έλεγε πως ο Επίσκοπος Σισανίου και Σιατίστης είχε το ιαματικό χάρισμα. Ως δοχείο Θείας Χάριτος ο Γέροντας Αμβρόσιος έγινε δέκτης πολλών χαρισμάτων  από τον Κύριο. Είχε το χάρισμα της αγάπης, της σοφίας, της προσευχής, της θεωρίας, το διορατικό, το προορατικό, να μιλά στις ψυχές των ανθρώπων, να κάνει πνευματικά ταξίδια στο χρόνο μέσα από την ένωση με το Θεό καθώς και το χάρισμα των ιαμάτων.

     Στις 26 Νοεμβρίου 2006 ο Γέροντας άφηνε για τελευταία φορά το νοσοκομείο της Λαμίας αφού πρώτα ευλόγησε το κτήριο. Ο Πατήρ Αμβρόσιος κοιμήθηκε το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου 2006 στις 9.20 το βράδυ. Το σώμα του είχε τη θερμοκρασία ζωντανού ανθρώπου μέχρι που κηδεύθηκε. Ξημερώνοντας Κυριακή στις 2 μετά τα μεσάνυκτα σχηματίστηκε πάνω από το Μοναστήρι ένας μεγάλος ολοφώτεινος κύκλος στο κέντρου του οποίου η πανσέληνος έλαμπε!. Το στόμα του ήταν ανοικτό κι ευωδίαζε κι έκλεισε μόνο του κατά τη διάρκεια της τέλεσης του Τρισαγίου. Ο Έκτορας το σκυλί της Μονής τον συνόδευσε έως το ναό αργά, σιωπηλός με κάτω το κεφάλι και βήμα ρυθμικό ώσπου στάθηκε έξω από την πόρτα του ναού ξάγρυπνος όλη τη νύκτα βλέποντας το φέρετρο ακίνητος. Τον επικήδειο την Κυριακή το απόγευμα εκφώνησε ο Επίσκοπος Φθιώτιδος Νικόλαος. Η ψυχή του Γέροντα Αμβρόσιου είχε πλέον ανέβει στον ουρανό για να μεσιτεύει πλέον από ψηλά για όλο τον κόσμο στην Υπεραγία Θεοτόκο.

Στιγμές από τη ζωή του Γέροντα

• Τον ρώτησαν αν υπάρχουν στην Ορθοδοξία σημαντικοί Γέροντες κι απάντησε πως βρίσκονται διάσπαρτοι γύρω στους 50, για να βοηθούν τον κόσμο και να τον κρατούν σταθερό στην πίστη. Αυτοί μπορούν να μεσιτεύουν προς τον Κύριο, την Παναγία και τους Αγίους.
• Είχε σε μεγάλη ευλάβεια τον Άγιο Δημήτριο και προέτρεπε σε κάποιον από τη Θεσσαλονίκη να πηγαίνει στο ναό του και να του ζητά ό,τι θέλει. Τόνιζε ότι ο Άγιος είναι συνέχεια κοντά στο Χριστό και άρα μπορεί να του ζητήσει κάτι με πολλή παρρησία, γι’ αυτό και ανήκει στους ελάχιστους που μυροβλύζουν.
• Για τον Γέροντα σωστή σχέση σ’ ένα ζευγάρι σημαίνει να υπάρχει χρόνος ανάμεσα στους δύο, ώστε να μπορούν από κοινού να βιώνουν καταστάσεις στο σπίτι, στο φαγητό, στην Εκκλησία, στην εκδρομή, στο Μοναστήρι παντού. Επίσης επέμενε πολύ στο να προσεύχονται μαζί ο άνδρας και η γυναίκα.
• Επέμενε να σταυρώνουμε 3 φορές το τιμόνι του αυτοκινήτου κάθε φορά που το μετακινούμε για να πάμε κάπου λέγοντας: “Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».

Την ευχή του να έχουμε.

Τα «Μονοπάτια της Ιστορίας» εύχονται σε όλους  καλή μετάνοια, καλή Ανάσταση με καθαρότητα πνεύματος και υγεία ψυχής και σώματος.

ΠΗΓΗ: ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ, Ιερά Μονή Δαδίου, «Παναγία η Γαυριώτισσα», ΓΕΡΩΝ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ ΛΑΖΑΡΗΣ, ο Πνευματικός της Μονής Δαδίου. Εκδοτικός Οίκος Π.ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ.