«Γλωσσικός Μιμητισμός κι Εθνική Αλλοτρίωση», από τον Γιάννη Μητράκο

Τον κίνδυνο προείδε ο Διδάσκαλος του Γένους Αδαμάντιος Κοραής, ο οποίος είπε: «Η από τους ξένους δάνεισις ή να το είπω καθαρώτερα, ψωμοζήτησις λέξεων και φράσεων, από τας οποίας γέμουσιν αι αποθήκαι της γλώσσης, σιμά της ατιμίας, δίδει και παντελούς απαιδευσίας ή και ηλιθιότητος υπόληψιν. […] Τι ωφελεί των αλλοτρίων γλωσσών η είδησις, όταν λαμβάνη τις από αυτάς όχι ο,τι δύναται να διορθώση, αλλ’ ο,τι διαστρέφει και ασχημίζει την γλώσσαν του; Η χρεία την οποίαν από τας άλλας έχει η ημετέρα είναι πολλά ολίγη, επειδή παραστέκει σιμά της η υπέρπλουτος αυτής μήτηρ, έτοιμη να δώση εις αυτήν ο,τι της λείπει». 

Και στην εποχή μας ο Καθηγητής Γλωσσολογίας Γεώργιος Μπαμπινιώτης επισημαίνει: Μίλησα για «γλωσσική αγγλοκρατία» και έγραψα: «Φοβούμαι ότι, με δική μας ευθύνη (ακηδία, ολιγωρία, ανοχή, ιδιοτέλεια, μιμητισμό, ξενομανία, μειωμένες αντιστάσεις, πολιτισμική αδιαφορία κ.λπ.) γενικότερα κι από καιρό πάει να κυριαρχήσει στη χώρα μας η αντίληψη ότι, χρησιμοποιώντας τα αγγλικά, έχουμε μεγάλη απήχηση (επικοινωνιακή, κοινωνική, αγοραστική, κύρους, γοήτρου, πειθούς κ.λπ.) που δεν την έχουμε όταν χρησιμοποιούμε τη μητρική μας γλώσσα! Τα “hair style”, “bread factory”, “butcher’s shop”, “food hall” κ.τ.ό. σε επιγραφές καταστημάτων της χώρας δείχνουν ότι οι ιδιοκτήτες τους πιστεύουν πως αποδίδουν περισσότερο εμπορικά! Και μόνο αυτή η συναίσθηση φτάνει για να υποβαθμίσει σταδιακά τη χρήση της ελληνικής γλώσσας πρώτα στη συνείδησή μας και μετά στη γλωσσική πράξη».

Ο αείμνηστος Σαράντος Καργάκος έγραφε για το ίδιο θέμα (Προβληματισμοί, 17-05-1988): «Ο μιμητισμός εκφράζει μια νοσηρή τάση αυτοϋποτίμησης, που ξεπερνιέται με τη διαρκή μίμηση του ξένου. Είναι μια εκούσια υποκατάσταση του εαυτού μας από το ξένο. Μορφή μιμητισμού είναι και η ξενομανία, που εκφράζει τη ρηχή μίμηση του ξενικού με ταυτόχρονη υποτίμηση του ξενικού, με σκοπό την αυτοπροβολή. Ο Άνθρωπος χωρίς συνείδηση, καθώς και λαοί που χάνουν την εθνική τους ταυτότητα, χάνουν την ιστορία τους, το θεμέλιο λίθο της ύπαρξής τους. Έτσι ξαφνικά μένουν χωρίς το παρελθόν τους, σαν δέντρο χωρίς ρίζες. Εύκολη λεία σε κάθε εναντίον τους κατακτητική διάθεση. Ο μιμητισμός φέρνει πνευματική χαλάρωση, το σπάσιμο της ιστορικής αλυσίδας και την έλλειψη κάθε μέσου προφύλαξης από τ΄ αδηφάγα στόματα πολυωνύμων ή ανωνύμων συμφερόντων και τη σκληρότητα των εμφανών ή αφανών κέντρων εξουσίας. Μπλέκονται σε νήματα που κινούν άλλοι, ξένοι προς αυτούς παράγοντες. Βιώνουν ιδέες και συναισθήματα, που δεν πηγάζουν από τις πραγματικές συνθήκες και ανάγκες που τους περιβάλλουν. Φυλακίζονται σε μια συνεχή σύγχυση. Και πολλές φορές παρασυρμένοι από τα μοντέρνα και «επιτυχημένα» πρότυπα, εξυπηρετούν άθελά τους συμφέροντα άλλων. Αυτών που δημιουργούν τα είδωλα και τα πρότυπα και που μέσω αυτών κατευθύνουν τη νεολαία – κυρίως - σε μια ζωή αποχαυνωτική και ανούσια. Έτσι γινόμαστε άθελα και ασύνειδα τα όργανα του επερχόμενου φασισμού ή οι συνεχιστές των οραμάτων ενός απερχόμενου. Χάνουμε το μέτρο της δημοκρατίας, της ελευθερίας και του πραγματικού, που υποκαθίσταται από το «στημένο». Δηλαδή κάποιο δόκανο».

Στη χώρα μας, δυστυχώς, σπεύδουμε να υιοθετήσουμε άκριτα κάθε είδους γλωσσικό μιμητισμό και ιδίως αυτούς που χρησιμοποιούν οι αμερικανοθρεμμένοι πολιτικοί μας και αναπαράγουν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Έτσι τα τελευταία χρόνια άρχισαν να κυκλοφορούν απαράδεκτες γλωσσικές εκφράσεις όπως: «να επικοινωνήσουμε την πολιτική μας», «κύκλοι του Μεγάρου Μαξίμου άφηναν να διαρρεύσουν», «ολιστική ζωή», «άνοιξε η πλατφόρμα» κτλ., τις οποίες ο μιμητισμός προσπαθεί να τις καθιερώσει σε όλες τις εκφάνσεις της ελληνικής πραγματικότητας κι αυτό σε συνδυασμό με τη γλωσσική πενία των νέων μας και τις συνθηματολογικές εκφράσεις των κοινωνικών δικτύων είναι πολύ επικίνδυνο για την εθνική μας αυτοσυνειδησία.

Μερικές διευκρινίσεις επί τούτων:

1. Όσον αφορά την έκφραση «να επικοινωνήσουμε την πολιτική μας» δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια χονδροειδέστατη προσπάθεια να αποδοθεί στα ελληνικά η αμερικάνικη φράση: «to communicate our policy». Στα πραγματικά ελληνικά θα λέγαμε: «να μεταδώσουμε την πολιτική μας» ή «να κάνουμε κατανοητή την πολιτική μας» ή «να γνωστοποιήσουμε την πολιτική μας». 
2. Σχετικά με τη «διαρροή πληροφοριών» από κύκλους του Μαξίμου πρέπει να επισημανθεί ότι … μόνο τα υγρά διαρρέουν.
3. Η ολιστική ζωή, που απετέλεσε πρόσφατο πρωθυπουργικό λεκτικό ευφυολόγημα είναι ως όρος γνωστός εδώ και χρόνια  από την ολιστική ιατρική και τις ολιστικές θεραπείες,  που πρεσβεύουν ότι ο άνθρωπος αποτελεί μια ολότητα την οποία συγκροτούν η ύλη και το πνεύμα και κατά συνέπεια ο γιατρός δεν πρέπει να ενδιαφέρεται μόνο για το σώμα, αλλά και για την ψυχή του ασθενούς.
4. Για τη λέξη «πλατφόρμα», που χρησιμοποιείται κατά κόρον από τα κυβερνητικά στελέχη,  πρέπει να επισημανθεί ότι είναι ελληνοποιημένη μεταφορά της γαλλικής φράσης plate-forme κι έχει τις εξής σημασίες: α) αποβάθρα, β) ψηφιακό ή μη σύστημα καταχώρησης, επεξεργασίας και μεταβολής πληροφοριών, γ) χώρος προσγείωσης- απογείωσης, δ)πρότυπο, μοντέλο δράσης, προσχεδιασμένο πλάνο για προκαθορισμένη χρήση, ε) το περιβάλλον λειτουργίας που αφορά το λογισμικό (software) ή υλικό (hardware) ή και τα δύο (το σύστημα). Διαλέγετε και παίρνετε!

Τι κρίμα που οι υπεύθυνοι ταγοί της Πολιτείας μας, αντί να ενδιαφέρονται και να μεριμνούν για την προστασία της γλώσσας και της εθνικής μας ταυτότητας, γίνονται συχνά αρνητικά παραδείγματα προς αποφυγήν, τόσο με τα γλωσσικά λάθη τους, όσο και με την ανοχή που επιδεικνύουν στην εισβολή της αγγλικής γλώσσας στη χώρα μας. Στην αρχική περίοδο της λήψης μέτρων για την πανδημία ο λαός μας έγινε δέκτης των αγγλικών εκφράσεων «lockdown” “delivery” και “take away” από τα πιο επίσημα κυβερνητικά χείλη κι αυτό  παρά τις δημόσιες διαμαρτυρίες  του κ. Μπαμπινιώτη που πρότεινε τις αντίστοιχες ελληνικές εκφράσεις: «απαγορευτικό», «τροφοδιανομή» και «για το σπίτι». Την ίδια στιγμή σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούσαν τις ελληνικές λέξεις: (Epidemic) (επιδημία),  Pandemic (πανδημία), (Incubation period) περίοδος επώασης κι όχι μόνο.

Γιάννης Μητράκος