«Παιδική βία και παραβατικότητα - Ποιος φταίει;», από τον Βαγγέλη Μητράκο

Η επιστήμη της Παιδαγωγικής κατατάσσει την Οικογένεια πρώτη και κυρίαρχη μεταξύ των παραγόντων της Αγωγής. Οι επιδράσεις της οικογένειας στην ψυχο-σωματική, την πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού και στην ηθική αγωγή του είναι αναντικατάστατες και θεμελιώδους σημασίας, αφήνοντας βαθιά τη σφραγίδα τους στην όλη προσωπικότητά του. Σε μια σωστή οικογένεια, σύμφωνα πάντα με τους Παιδαγωγούς, πρέπει να επικρατεί η αγάπη, η πίστη στο Θεό, η αρμονική συμβίωση, η γαλήνη, η ενότητα, το ήθος, η ασφάλεια, η συλλογικότητα, οι διαχρονικές αξίες, οι αρχές και τα ιδανικά, η αμοιβαία κατανόηση, η επικοινωνία, η συνεργασία, η αλληλοεξυπηρέτηση, το πνεύμα δικαιοσύνης και ισότητας, η καλή θέληση, η αλληλοβοήθεια, ο σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου, η αφοσίωση,  η στοργή, η αισιοδοξία κλπ, κλπ, κλπ.

• Ποιος μπορεί, σήμερα, να ισχυριστεί ότι η οικογένεια, ως θεμελιώδης κοινωνικός θεσμός,  είναι αυτή που θα ’πρεπε να είναι, για να βγάλει σωστά παιδιά στην κοινωνία;
• Ποιος μπορεί, σήμερα, να ισχυριστεί ότι δεν έχουν συντελεστεί τρομακτικές αλλαγές στη δομή της οικογένειας και στο ρόλο της μητέρας και του πατέρα; 
• Ποιος μπορεί, σήμερα,  να ισχυριστεί ότι υπάρχουν, ακόμα, στην ελληνική οικογένεια οι συνεκτικοί δεσμοί που υπήρχαν κάποτε;

(Τα διαζύγια στη χώρα μας αυξάνονται κατακόρυφα, όπως δείχνουν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και μάλιστα με μεγάλη ευκολία απόφασης και «δι’ ασήμαντον αφορμήν». Το 2017 η αύξηση των διαζυγίων στη χώρα μας ήταν της τάξης του 74,2, ενώ το ποσοστό των διαζυγίων, σε σχέση με τους γάμους, είναι, επίσης, απογοητευτικό: Ανά χίλιους κατοίκους, στην Ελλάδα, σημειώνονται, αναλογικά, περίπου, 5 γάμοι προς 2 διαζύγια.»).

Ποιος μπορεί, σήμερα,  να ισχυριστεί ότι η οικογένεια είναι η ζεστή και ασφαλής φωλιά, για να μεγαλώσει όπως πρέπει κι όπως έχει ανάγκη ένα παιδί;

Και δεν είναι μόνον αυτά. Υπάρχουν και πολλά άλλα:

• Γονείς που τον περισσότερο χρόνο της ημέρας λείπουν από το σπίτι, γονείς που απλώς συζούν, έλλειψη επικοινωνίας, χαλάρωση των δεσμών μεταξύ των μελών  (ο καθένας για τον εαυτό του), αδυναμία ιεράρχησης των αναγκών και των προτεραιοτήτων, γονείς που βλέπουν το παιδί ως βάρος κι εμπόδιο για καλή ζωή και καριέρα,  μοναξιά, παραθεώρηση (μέχρι σημείου περιφρονήσεως)  των παραδοσιακών αξιών και των θεσμών, διαταραγμένες ενδο-οικογενειακές σχέσεις, εντάσεις και συγκρούσεις, γκρίνια ,  διχόνοια ,  ασυνεννοησία, άγχος, κατάργηση όλων των ορίων σχετικά με το «τι» θέλει και το «τι» κάνει ένα παιδί,  εκτροπές του οικογενειακού θεσμού κι "εναλλακτικές" μορφές οικογένειας , υποδούλωση στην τεχνολογία και στο διαδίκτυο, διαταραχή της ισορροπίας της οικογένειας εξαιτίας της απομάκρυνσης από τις ρίζες, κ.α.π.

Δυστυχώς, οι γονείς, αντί να συναισθανθούν και να  αναλάβουν τις ευθύνες τους «ανακρούοντες πρύμναν», υιοθετούν μιαν επιθετική και προκλητική συμπεριφορά κατά εκείνων που εντοπίζουν τις πραγματικές αιτίες της παιδικής επιθετικότητας και παραβατικότητας και αναζητούν (οι γονείς) «αποδιοπομπαίους τράγους», που συνήθως είναι οι «δυστυχισμένοι» οι εκπαιδευτικοί, τους οποίους το εκπαιδευτικό σύστημα και τα νέα ήθη των καιρών, έχουν καταστήσει «γλάστρες» και υποκείμενα ανάρμοστης (επιεικώς) συμπεριφοράς από τους μαθητές, μέσα στον ίδιο τον ζωτικό τους χώρο, που είναι το σχολείο. Και οσάκις, κάποιος εκπαιδευτικός προσπαθήσει να  εξασφαλίσει μιαν στοιχειώδη πειθαρχία και συμπεριφορά από πλευράς μαθητών στο σχολικό χώρο και στην αίθουσα, μπορεί να βρεθεί αμέσως με χειροπέδες και να διασύρεται κατηγορούμενος στα δικαστήρια και στα πειθαρχικά συμβούλια.

Εν ολίγοις, αντί η απαξιωμένη σύγχρονη οικογένεια να αφήσει (τουλάχιστον) το Σχολείο να περισώσει ό,τι μπορεί σε σχέση με τη συμπεριφορά και στάση ζωής των παιδιών της, έχει βάλει (συνεπικουρούμενη από ΜΜΕ, που «διψούν» για αίμα εκπαιδευτικών) το Σχολείο στο στόχαστρο και «πυροβολεί κατά ριπάς» εναντίον του.

Κι όταν ο εκπαιδευτικός δεν προσφέρεται για αποδιοπομπαίος τράγος, εφευρίσκεται ως εύκολες δικαιολογίες και προφάσεις η «κοινωνία» και η «εποχή», πίσω από τις οποίες κρύβονται οι οικογενειακές ευθύνες και ενοχές.

Όμως: 

«Μπορούν άραγε οι γονείς να ισχυριστούν, ότι για την καταστροφή των παιδιών φταίει το καταλυτικό πνεύμα της εποχής; Κανείς, δυστυχώς, δεν μπορεί ν’ αμφιβάλλει, ότι το καταλυτικό πνεύμα της εποχής επιδρά στα παιδιά.

Το γεγονός όμως αυτό απαλλάσσει άραγε τους γονείς από την ευθύνη και την ενοχή; Δεν υπάρχει δηλαδή κανένας τρόπος να προφυλάξουν τα παιδιά τους από το πνεύμα της εποχής; Όταν έξω φυσάει κι έχει παγωνιά, τι κάνετε; Δεν κλείνετε πόρτες και παράθυρα για να μη μπει ο κρύος αέρας στο δωμάτιο;

Αν όμως οι ίδιοι οι γονείς συμφωνούν μ’ αυτό το «σύγχρονο πνεύμα» και πιστεύουν ότι δεν πρέπει να πλέουν αντίθετα στο ρεύμα, τότε δεν είναι βέβαια δυνατό να προστατευθούν τα παιδιά από την ολέθρια επίδραση της εποχής.»
Επίσκ Ειρηναίος, Αικατερίνμπουργκ και Ιρμπίτσκ

Εν κατακλείδι: Όσο η αναζήτηση των αιτίων και ο καταλογισμός των ευθυνών για τη συμπεριφορά των παιδιών βρίσκεται (σκόπιμα) προς λάθος κατεύθυνση, το πρόβλημα της παιδικής βίας και παραβατικότητας θα διογκώνεται με ραγδαίους ρυθμούς και αυτά που ζούμε σήμερα θα είναι ασήμαντα μπροστά σ’ αυτά που έρχονται.

Και κάτι από την ιστορία:

Ο Λυκούργος, ο περίφημος νομοθέτης της αρχαίας Σπάρτης, όρισε με νόμο να τιμωρούνται οι γονείς για τα παραπτώματα των παιδιών τους! Γιατί; Επειδή οι γονείς μπορούσαν και ήταν υποχρεωμένοι να τα προλάβουν και να τα αποτρέψουν.

Ο φιλόσοφος Διογένης χτύπησε, κάποτε, τον πατέρα ενός παιδιού, επειδή αυτό έλεγε αισχρόλογα μπροστά του. Για ποιο λόγο; Επειδή ο πατέρας δεν ανέθρεψε σωστά το γιό του.

24-5-2022
Βαγγέλης Μητράκος