Τι αντιπροσωπεύει την Αρχαία Σπάρτη;

Τα τετριμμένα, όπως εξάλλου αναμενόταν. Και δυστυχώς (πράγμα το οποίο δεν αναμενόταν) ως κορύφωση των εκδηλώσεων παρουσιάζεται η προβολή (υπάρχουν μάλιστα και τέσσερεις χορηγοί) της ταινίας «300» με πρωταγωνιστή τον Gerald Butler, στην κεντρική πλατεία της Σπάρτης παρακαλώ. Το τι θα γίνει στο άγαλμα του Λεωνίδα δεν μας το λένε. Θυμηθείτε τα περσινά με τον «πιανίστα Λουμάκη και τον τενόρο Καραγιακούρη», (έτσι όπως τα γράφω, χωρίς τίτλο και μικρό όνομα, βλέπε και άρθρο εδώ).

Η ταινία, όπως ξέρετε έκανε τεράστια επιτυχία ανά τον κόσμο, απέφερε τεράστια έσοδα στους συντελεστές της και έκανε ξανά γνωστή τη Σπάρτη σε όλον τον πλανήτη. Ναι αλλά ποια Σπάρτη; Την Σπάρτη των πολεμοχαρών πολεμιστών, που συμπεριφέρονται σαν κρεατομηχανές, με ζωγραφισμένους κοιλιακούς και αλλοιωμένα πρόσωπα που πετσοκόβουν τους δύστυχους Μήδους σαν να βρισκόμαστε σε σφαγείο σειριακής παραγωγής στήθους από κοτόπουλα; Την Σπάρτη των άναρθρων κραυγών του Butler που αντιμετώπισε καρικατούρες τεράτων αντί για εχθρούς;

Ακόμη θυμάμαι την αντίδραση μου αλλά και αρκετών συνθεατών μου, όταν πήγα να δω, τιμής ένεκεν, αυτή την φαρσοκωμωδία (για μένα παραμένει μια φαρσοκωμωδία) και το γέλιο που έπεσε με την εμφάνιση του Ξέρξη και της αυλής του που παρουσιάζονταν, ευφάνταστα, ως τέρατα. Θυμηθείτε ότι η ταινία βασίστηκε σε εικονογραφημένο περιοδικό (τύπου Μίκυ Μάους) που δημιούργησε ο Αμερικανός καρτουνίστας Frank Miller, τον οποίον και κυνηγούσαμε στην Θεσσαλονίκη να τιμήσουμε ως επίσημο δημότη της πόλης (βλέπε και άρθρο εδώ). 

Εκείνον ακριβώς το χρόνο που βγήκε η ταινία, το 2007, εκμεταλλευόμενος την τεράστια επιτυχία της, ο κ. Joe De Sena, ίδρυσε την Spartan Race, που με την ατιμώρητη ανοχή μας οικειοποιείται από τότε την ιστορία μας και κατακτά σιγά σιγά την ίδια την πόλη. «Ας είναι καλά ο Βαγγέλης που την έφερε», λέει ο κ. Δούκας που την προωθεί.

«This is Sparta», κραυγάζει ο Butler. Αναλογιστείτε πως οι παρακάτω εικόνες των οπλιτών της Σπάρτης μπορεί να συνάδουν με αυτή την εικόνα των καλοδουλεμένων κρεατομηχανών:

• Το πιο σπουδαίο και τιμώμενο όπλο του Σπαρτιάτη πολεμιστή δεν ήταν το σπαθί του, ή έστω το δόρυ του, αλλά η ασπίδα του. Και αυτό όχι γιατί προστάτευε τον εαυτό του. Η Σπαρτιατική Φάλαγγα ήταν έτσι στημένη ώστε το αριστερό άκρο της ασπίδας του κάθε οπλίτη κάλυπτε την δεξιά πλευρά τού από αριστερά συμπολεμιστή του. Ρίψη δε της ασπίδας σήμαινε ότι εξέθετε σε κίνδυνο τον διπλανό του, πράγμα που ήταν κοινωνικά ασυγχώρητο.
• Όταν οι Σπαρτιάτες ξεκινούσαν την επίθεση εναντίον του εχθρού δεν ηχούσαν τύμπανα και σάλπιγγες όπως θα περίμενε κανείς. Την Σπαρτιατική Φάλαγγα συνόδευαν αυλητές. Οι Σπαρτιάτες πολεμούσαν υπό τον ήχο αυλών. Φανατιστείτε την μουσική επένδυση της ταινίας να αντικατασταθεί με ήχους αυλών!  
• Σκοπός του Σπαρτιάτη πολεμιστή δεν ήταν να εξοντώσει τον εχθρό αλλά να τον κάνει να υποχωρήσει. Όταν έβλεπε την πλάτη του αντιπάλου του ήξερε ότι έχει νικήσει. Ποτέ δεν τον κυνηγούσε γιατί εθεωρείτο ατιμωτικό να σκοτώσεις τον αντίπαλο σου πισώπλατα. Είναι πολλά τα ιστορικά παραδείγματα όπου η Σπάρτη θα μπορούσε άνετα να ισοπεδώσει τον εκάστοτε εχθρό. Και όμως προτιμούσε να επιβάλλεται με τον σεβασμό που ενέπνεε και με την φήμη που την συνόδευε ότι ήταν (και για αιώνες ήταν) ανίκητη.

Πείτε μου λοιπόν ποιον πολεμιστή προτιμάτε; Αυτόν των κοιλιακών, του παραμορφωμένου προσώπου και των άναρθρων κραυγών, ή αυτόν του ελαφρού μειδιάματος που εκπέμπει εσωτερική αρμονία, γνώση εαυτού, και πίστη στην υπεράσπιση του δωρικού ιδεώδους;

Υ. Γ.: Αλήθεια που πήγαν οι σοφοί με τους πιστούς οπαδούς τους; Γιατί κάτι μου λέει ότι θα είναι από τους πρώτους που θα χειροκροτούν την Παρασκευή στην πλατεία;

Ν. Μ.

-------

«Ίσως πάλι, να έχουν και λίγο πλάκα όλα αυτά. Ίσως έχουμε να κάνουμε με μια μικρή, τοπική κοινωνία που, μην έχοντας πολλές χαρές έξωθεν, απολαμβάνει την ενασχόληση των διασήμων με τα ανδραγαθήματα όσων, αιώνες πριν, απλώς έζησαν στο ίδιο γεωγραφικό μήκος και πλάτος που ζει εκείνη σήμερα. Δικαίωμά της θα πει κάποιος, να καμαρώνει ενώπιον του ξένου καθρέφτη, για όποιες ιδιότητές της επιθυμεί.»

Νικόλας Ζώης, 12 Μαΐου 2018, in.gr