«Εθνική Αντίσταση: Οι Ελληνοαμερικανοί Εθελοντές», από τον Θεοφάνη Λάζαρη - video

Το 1943 με συναίνεση της Ελληνικής Κυβέρνησης και διαταγή του Προέδρου των ΗΠΑ Ρούσβελτ συγκροτήθηκε το 122ο Ελληνοαμερικανικό Ανεξάρτητο Τάγμα Πεζικού με σκοπό να σταλεί να πολεμήσει στην Ελλάδα. Από το 122ο Τάγμα προέκυψε το 2671ο Ειδικό Τάγμα Αναγνωρίσεων του οποίου ο Γ’ Λόχος (174 άνδρες) αποτελείτο από Ελληνοαμερικανούς εθελοντές. Η μονάδα αυτή αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από αξιωματικούς κι άνδρες ελληνικής καταγωγής και συγκροτήθηκε μετά από αίτηση της ελληνικής κυβέρνησης. Η Διοίκηση αρχικά ονομάστηκε «Μονάδα Β, 3ο Απόσπασμα» και ήταν προς το παρόν τμήμα του Λόχου Γ’ του 2671 Ειδικού Τάγματος Αναγνωρίσεων. Το 1944 ο Γ’ Λόχος εισχώρησε μυστικά στην Ελλάδα από αέρος και θαλάσσης και έδρασε επί 219 με εντυπωσιακά αποτελέσματα, έχοντας στενή και άριστη συνεργασία με τις Βρετανικές Ειδικές Δυνάμεις, με τις Ελληνικές Δυνάμεις Εθνικής Αντίστασης αλλά και με τον Ελληνικό Λαό που τους υποδέχθηκε, τους φιλοξένησε και τους βοήθησε.

Η δράση του 2671 Τάγματος ήταν στα πλαίσια των Στρατηγικών Σχεδίων του Συμμαχικού Στρατηγείου Ευρώπης (Κιβωτός του Νώε) έχοντας σκοπό την απασχόληση, παραπλάνηση κι εξαπάτηση του εχθρού. Κατά τη διάρκεια της τριπλής Κατοχής στη χώρα μας δρούσαν πέραν του 2671 Τάγματος, πολλές αποστολές Μυστικού Πολέμου Συμμαχικές κι Ελληνικές αλλά και Δυνάμεις Καταδρομών και Ανορθόδοξου Πολέμου.

Στις 5 Ιανουαρίου 1943 ιδρύθηκε το Ελληνοαμερικανικό Ανεξάρτητο Τάγμα, γνωστό ως «Ελληνικό Τάγμα»(«Greek Battalion»). Ο αριθμός 122 προέκυψε από τη συμπλήρωση 122 ετών από την Επανάσταση του 1821. Σύνθημα του Τάγματος ήταν «Ελευθερία ή Θάνατος» ενδεικτικό της αποφασιστικότητας των Ελληνοαμερικανών εθελοντών για την απελευθέρωση της Ελλάδος από την τριπλή κατοχή (Γερμανοί - Ιταλοί - Βούλγαροι). Η δύναμη του Τάγματος σε πρώτη φάση δεν ξεπέρασε τους 650 άνδρες παρ’ ότι αρχικά παρουσιάστηκαν 1200 εθελοντές. Η εκπαίδευση τους έγινε στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό. Ο Γ’ Ανεξάρτητος Λόχος που έδρασε στην Ελλάδα είχε δύναμη 174 ανδρών, 15 αξιωματικών και 159 οπλιτών. Διαιρέθηκε σε Επιχειρησιακές Ομάδες οι οποίες από τις 23 Απριλίου έως τις 20  Νοεμβρίου 1944 πολέμησαν στην Ελλάδα για την απελευθέρωση της. Με δεδομένο το μεγάλο αριθμό συμπλοκών ο Λόχος είχε ελάχιστες απώλειες. Έναν οπλίτη νεκρό, έναν αξιωματικό τραυματία και 12 τραυματισμένους οπλίτες. Οι Γερμανοί σε 76 επιχειρήσεις συνολικά είχαν 1794 νεκρούς και τραυματίες.

Όταν το Νοέμβριο του 1944 τα γερμανικά στρατεύματα αναχώρησαν από την Ελλάδα, το 2671 ΕΤΑ διαλύθηκε καθώς η αποστολή του είχε ολοκληρωθεί. Η Αμερικανική κυβέρνηση τίμησε όλα τα μέλη του Τάγματος με την απονομή εύφημης μνείας. Πολλοί απ’ αυτούς εντάχθηκαν σε νέες μονάδες συνεχίζοντας τη δράση τους επί ευρωπαϊκού εδάφους έως την κατάληψη του Βερολίνου το 1945, ενώ 15 εξ’ αυτών μετέβησαν στην Κίνα όπου και εκπαίδευσαν περισσότερους από 5.000 Κινέζους.

Ανώτερος Αξιωματικός της Επιχειρησιακής Ομάδας στην Ελλάδα το Μάϊο του 1944 ορίστηκε ο Λοχαγός Φρανκ Τ. Μπλάνας. Καθήκοντά  του ήταν η επιθεώρηση των τμημάτων, η επίλυση προβλημάτων των επικεφαλής των Ομάδων κατά την παραμονή τους στην Ελλάδα και η εξομάλυνση των θεμάτων που θα προέκυπταν με τους Βρετανούς διοικητές της περιοχής. Αξίζει αναφοράς η επισήμανση ότι ο Λοχαγός Μπλάνας στα πλαίσια των καθηκόντων του διέσχισε τρεις φορές την οροσειρά της Πίνδου, γεγονός που απαιτούσε πεζοπορία τριάντα ημερών. Παρέμεινε πέντε μήνες στην Ελλάδα διανύοντας συνολικά πορεία εβδομήντα πέντε ημερών. Έφυγε αεροπορικώς για το Μπάρι της Ιταλίας στις 7 Νοεμβρίου 1944.

Η διοικητική μέριμνα της Ομάδας στην Ελλάδα ανήκε στις αρμοδιότητες του Υπολοχαγού Ν. Π. Παυλίδη. Στρατιωτικός ιατρός της Μονάδας ήταν ο Λοχαγός Γεώργιος Μαρκουτσάς, άνθρωπος με σπάνια ποιότητα, χαρακτήρα και ωριμότητα, γεγονός που τον έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή σε αξιωματικούς και οπλίτες.

Το σχέδιο δράσης των ομάδων του 2671 Τάγματος ονομάστηκε «Κιβωτός του Νώε» και συνοπτικά προέβλεπε τα εξής:

1. Ένα συντονισμένο σχέδιο κρούσης κατά των γερμανικών γραμμών συγκοινωνιών και κινήσεων, πριν και κατά τη διάρκεια της αναμενόμενης αποχώρησης τους από την Ελλάδα.
2. Παράλληλα είχαν ως αποστολή με το παράδειγμα τους να εμπνεύσουν τους αντάρτες, που αν και ήταν γενναίοι, δεν ήταν επαρκώς εκπαιδευμένοι ώστε να επιτεθούν εναντίον του εχθρού με ισχυρές αριθμητικά και πλήρεις δυνάμεις.
3. Έπρεπε να αναγνωριστούν οι βασικοί στόχοι και να οριστούν σχέδια για την κρούση της ημέρας «D», η οποία επρόκειτο να ανακοινωθεί από το Στρατηγείο στο Κάϊρο, κατά την έναρξη της γενικής αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα.
4. Πριν από την ημέρα «D», τα στρατεύματα έπρεπε να παρενοχλούν τον εχθρό και να του δημιουργούν προβλήματα με ενέργειες κρούσεως κατά των μετακινήσεων τους κάθε φορά που θα παρουσιαζόταν η κατάλληλη ευκαιρία.
5. Οι δυνάμεις έπρεπε να λαμβάνουν από τη γη όση περισσότερη τροφή ήταν δυνατό, για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Με ρίψεις από αέρος λάμβαναν όσα είδη διατροφής δεν μπορούσαν να αποκτήσουν επί τόπου.
6. Τα αποσπάσματα των δυνάμεων θα υπάγονταν υπό την τακτική διοίκηση του Διοικητή Περιοχής. Αυτός με τη σειρά του θα λάμβανε διαταγές από το Κάϊρο.
7. Τα τμήματα έπρεπε να εισχωρήσουν στην Ελλάδα με μικρά πλοιάρια που θα προσάραζαν στην ακτή, αποβιβάζοντας τους στρατιώτες. Αποστολή τους ήταν να διεισδύσουν στις περιοχές επιχειρήσεων ή να εισχωρήσουν με ρίψεις με αλεξίπτωτο.

Το σχέδιο «Κιβωτός του Νώε» διευθυνόταν από το Κάϊρο, από τη «Δύναμη 133», τη βρετανική υπηρεσία που διεξήγαγε τις επιχειρήσεις εντός κι εκτός Ελλάδας.

Οι Ομάδες που έδρασαν στην Ελλάδα με τους Διοικητές τους ανά περιοχή ήταν οι εξής:

• Ομάδα Ι: Διοικητής Γεώργιος Βεργής, στην Ήπειρο στα βορειοδυτικά της Ελλάδας
• Ομάδα VII: Διοικητής Άντι Ρότζερς, στη Βόρεια Πελοπόννησο
• Ομάδα V: Διοικητής Γεώργιος Παπάζογλου, στο Πάϊκο
• Ομάδα ΙΙ: Διοικητής Ιωάννης Γιάνναρης, στη Ρούμελη
• Ομάδα VII: Διοικητής Λοχαγός Ρόναλντ Νταρ (Ronald Darr), στο Βέρμιο
• Ομάδα ΙΙΙ: Υπολοχαγός Μιχαήλ Μανούσος, στη Θεσσαλία - Ελασσόνα
• Ομάδα VI: Υπολοχαγός Γεώργιος Τσούμας, στον Όλυμπο
• Ομάδα IV: Λοχαγός Ρόμπερτ Άιχλερ, στη Μακεδονία

Η εκτέλεση του σχεδίου από τις 23 Απριλίου έως τις 20 Νοεμβρίου 1944 (219 ημέρες) ήταν μοναδική στην ιστορία του Αμερικανικού Στρατού. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω οι ομάδες του 2671 Τάγματος συνεργάστηκαν με τους Έλληνες αντάρτες και τα Βρετανικά αποσπάσματα του Συντάγματος Υποστήριξης Καταδρομέων (RSR). Κύριοι στόχοι των ομάδων ήταν εθνικές οδοί και σιδηροδρομικές γραμμές. Οι πολύ μεγάλες απώλειες των Γερμανών σε σχέση με την αρκετά μικρή σε αριθμό ανδρών δύναμη της κάθε ομάδας, οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι στη διάρκεια των επιχειρήσεων επιτεύχθηκε πλήρως ο αιφνιδιασμός του εχθρού.

Ας δούμε πιο αναλυτικά τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων: Συνολικά 14 αμαξοστοιχίες δέχθηκαν επίθεση. Από αυτές, 11 ατμομηχανές και δύο θωρακισμένα οχήματα καταστράφηκαν από πυρά μπαζούκας. Πέντε φάλαγγες οχημάτων δέχθηκαν επίθεση με αποτέλεσμα την καταστροφή 64 φορτηγών και πολλών εφοδίων. 15 γέφυρες καταστράφηκαν με τη χρήση εκρηκτικών. Οι πιο πολλές ήταν σιδηροδρομικές γέφυρες που δύσκολα μπορούσαν να επισκευασθούν. Ναρκοθετήθηκαν οδοί και δύο φορές ανοίχθηκαν κρατήρες. Ανατινάχθηκαν συνολικά 9.920 γιάρδες σιδηροτροχιάς. Πραγματοποιήθηκαν δύο επιθέσεις εναντίον γερμανικών φρουρών κι εξουδετερώθηκαν τρία πολυβολεία σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Καταστράφηκαν τέσσερα γερμανικά καταλύματα, δύο εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, δύο φρεάτια σ’ ένα πολύτιμο ορυχείο χρωμίου, ένα αμυντικό οχυρό κι ανατινάχθηκε μια προέκταση τοιχίου ενίσχυσης κατά μήκος μιας οδού. Όλα τα παραπάνω είχαν καθοριστική επίδραση στο ηθικό του εχθρού.

Κατάλογος νεκρών και τραυματιών:

• Ο Μιχαήλ Τσιρμουλάς οπλίτης, τεχνικός 5ου Κλιμακίου φονεύθηκε σε επιχείρηση κοντά στη Λαμία στις 8 Σεπτεμβρίου 1944.

Τραυματίες ήταν οι εξής:

• Υπολοχαγός Ιωάννης Γιάνναρης
• Υπολοχαγός Γεώργιος Παπάζογλου
• Επιλοχίας Ιάκωβος Αποστολόπουλος
• Επιλοχίας Μιχαήλ Κουντούρης
• Επιλοχίας Πέτρος Μοσχόπουλος
• Λοχίας Ιωάννης Μπιτσέκας
• Δεκανέας Σπυρίδων Ψαράκης
• Δεκανέας Αλέξανδρος Ψωμάς
• Τεχνικός 4ου Κλιμακίου Ιάκωβος Ζώνας
• Τεχνικός 5ου Κλιμακίου Πέτρος Σταμάτης
• Τεχνικός 5ου Κλιμακίου Γκας Βέλλιος

Θεοφάνης Λάζαρης 

Πηγή: «Οι Ελληνοαμερικανοί Εθελοντές Στην Εθνική Αντίσταση, Ιστορικό των Επιχειρήσεων στην Ελλάδα του 2671 Ανεξάρτητου Ειδικού Τάγματος Αναγνωρίσεων (23 Απριλίου - 20 Νοεμβρίου 1944)», ΓΕΣ/ΔΙΣ (Γενικό Επιτελείο Στρατού), Αθήνα 2005

Παρέλαση του 122ου Ελληνοαμερικανικού Ανεξάρτητου Τάγματος Πεζικού («Ελληνικού Τάγματος»), στο στρατόπεδο Carson του Κολοράντο στις ΗΠΑ, στις 10 Απριλίου 1943, ενώπιον του προέδρου των ΗΠΑ, Θεόδωρου Ρούσβελτ