«Η συμβολή του Μυστρά στην Επανάσταση του 1821» από τον Δημήτρη Κατσαφάνα

Δεν υπάρχει μέτωπο πολέμου χωρίς ισχυρή οργάνωση και επιμελητεία στα μετόπισθεν

Θα σημειώσουμε μόνο μερικά περιστατικά που συνδέονται με τις επαναστατικές ενέργειες της επιτροπής των προεστών του Μυστρά. Ο Κρεββατάς επιβαλλόταν να παρευρίσκεται στον Μυστρά, αν και συχνά ήταν στις πολεμικές επιχειρήσεις δίπλα στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Στις αρχές του Αγώνα ο Κρεββατάς στον Μυστρά στρατολογούσε άνδρες, τους έστελνε στον επίσκοπο Βρεσθένης, τον φίλο του, Θεοδώρητο, και εκείνος, με τη σειρά του, τους μοίραζε στους διάφορους οπλαρχηγούς. Παράλληλα, εφοδίαζε τον Αγώνα με πάσης φύσης εφόδια: τροφές, χρήματα, όπλα. Όλοι έπρεπε να συνεισφέρουν. Το ζητούσε και το επέβαλλε η επαναστατική επιτροπή του Μυστρά. Όμως ο ηγούμενος της μονής των Αγίων Τεσσαράκοντα δεν φαινόταν πρόθυμος να συνεισφέρει τα γρόσια που είχε ορίσει η επιτροπή. Του ζητούσε 2.000 γρόσια.

Του γράφει η επιτροπή πέντε ημέρες μετά την κήρυξη της Επανάστασης: «Καὶ παρ’ ὅλον ἐκρίθη εὔλογον νὰ δώσῃς καὶ ἡ πανοσιότης σου δύο χιλιάδες γρόσια, τὰ ὁποῖα καὶ ὡς τὸ βρἀδυ προσμένομεν ἐξάπαντος νὰ τὰ στείλῃς μὲ ἄνθρωπόν σου ἀφήνοντας κατὰ μέρος κάθε πρόφασιν, ὅτι δὲν εἶναι καιρὸς πλέον καὶ στοχάσου πὼς κινδυνεύει τὸ ἔθνος […]». Πέρασε ένας μήνας και ο ηγούμενος Μαρτιανός δεν είχε στείλει ούτε γρόσι. Στις 2 Μαΐου οι προεστοί του Μυστρά στέλνουν δεύτερο γράμμα, στο οποίο εκφράζουν την αγανάκτησή τους. Του γράφουν: «Τῇ Πανοσιότητά σου ἡδέως προσαγορεύομεν, ἡμεῖς δὲ εὐλαβεῖς προσκυνοῦμεν. Μεγάλως ἀπορήσαμεν βλέποντες παρ’ ἐλπίδα τὴν στερᾶν ἐπιμονήν σου εἰς τὸ νὰ μὴ συνεισφέρῃς τὴν ὀλίγην βοήθειαν […] Ποῦ, λοιπόν χριστιανοσύνη; Ποῦ μοναδικὴ καὶ κατὰ Χριστὸν πολιτεία; Ποῦ ἡ πρὸς ἀλλήλους ἀγάπη; Ἄρα ψιλὰ ὀνόματα ἔμειναν; Διὰ τοῦτο, ἰδοὺ στέλλομεν τὸν παρόντα Νικολὴν Γαλόπουλον πρὸς τὸν ὁποῖον σὲ διορίζομεν χωρὶς ἄλλο νὰ δώσῃς, νὰ μᾶς τὰ φέρῃ, ἐπειδὴ ἡ ἀπόφασις τῆς ἀδελφότητος εἶναι αὐτή. Καὶ ἐὰν ἐκουσίως δὲν δοθοῦν, θέλουν δοθῇ ἀκουσίως. Ἐπειδὴ εἰς ταύτην τὴν περίστασιν ἐν ᾗ κινδυνεύουν τόσαι ψυχαί, θανατώνονται καὶ ἄνθρωποι, καὶ ὄχι γρόσια δὲν καταβάλλονται. Στοχάσου, λοιπόν, καλά, Πάτερ Ἅγιε, ὅτι εὑρέθῃς εἰς αὐτὴν τὴν περίστασιν, στοχάσου ὅτι δίδεις κακὸν παράδειγμα καὶ εἰς τοὺς ἄλλους καὶ ἐμπόδιον καὶ παράδος τὰ εἰς τὸν παρόντα νὰ μᾶς τὰ φέρῃ. Πέντε χιλιάδες γρόσια εἶσαι ἀποφασισμένος καὶ τὰ περιμἐνομεν χωρὶς ἄλλο […]».

Παράλληλα, οι προεστοί του Μυστρά κινήθηκαν να εμψυχώσουν και τους διστακτικούς Υδραίους. Τους γράφουν, μεταξύ άλλων: «Λυπηθήτε, λοιπόν, αδελφοί τόσαις χιλιάδες ψυχαίς, όπου και η ελευθερία τους και ο χαϊμός των κρέμαιται από την ευγένειάν σας και αφού παρακαλείσθε από τόσους ομογενείς αδελφούς χριστιανούς […]». Γράφουν και ξαναγράφουν από τον Μυστρά: «Συνδράμετε λοιπόν αδελφοί, και εις το εξής με τους δυνατοτέρους τρόπους, όπου στοχαστήτε, διά να πάρη τέλος το συντομότερον τούτος ο ιερός σκοπός και να ελευθερωθή το γένος από τον κίνδυνον εις τον οποίον ευρίσκεται. Δεν ελπίζομεν έως τέλους και οι αδελφοί της Ύδρας να σταθούν αδιάφοροι […]». Τέλος, παρακαλούν να τους στείλουν μολύβι για να φτιάξουν σφαίρες: «Όθεν σας παρακαλούμεν, αν έχετε τρόπον, προβλέψετέ μας και εις κανέν μέρος δεν ημπορούμεν να εύρωμεν. Όθεν σας παρακαλούμεν, αν έχετε τρόπον, προβλέψετέ μας μερικόν με τα μετρητά, και αποστέλλοντές το εις Αργος. Στέλλομεν και το σηκώνομεν και λαμβάνει ο άνθρωπός σας τον λογαριασμόν».

Και κλείνει το γράμμα τούτο με το χαρακτηριστικό υστερόγραφο: «Υ.Γ. Προβλέψατε αν δυνατόν και μερικάς ατσαλόπετρας να μας στείλετε». Αυτά και μόνον είναι, νομίζουμε, ενδεικτικά για την ανυπολόγιστη συμβολή του Μυστρά στον Αγώνα. Δεν μιλούμε φυσικά εδώ για τον γενναίο στρατηγό Παναγιώτη Γιατράκο, ο οποίος ήταν μπροστά σ’ όλες σχεδόν τις μάχες, ούτε για τόσους άλλους Λακεδαιμόνιους οπλαρχηγούς και απλούς αγωνιστές, ούτε φυσικά για την καθοριστική συμβολή των Μανιατών. Θελήσαμε μόνο να δείξουμε ότι δεν υπάρχει μέτωπο πολέμου χωρίς ισχυρή οργάνωση και επιμελητεία στα μετόπισθεν. Έτσι, οι Μυστριώτες, οι Λακεδαιμόνιοι και εκείνοι που από τη μεσαιωνική Σπάρτη μετοίκησαν στον Μυστρά τον 13ο αιώνα, κράτησαν, σε διάφορες φάσεις της μακράς ιστορικής πορείας, ζωντανή την ιδέα της ανεξαρτησίας.

(Απόσπασμα από το βιβλίο του Δημήτρη Γ. Κατσαφάνα «ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ = Ιστορία και Πολιτισμός - Ο δρόμος της δοκιμασίας προς τη Νέα Ελλάδα», ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΑΘΗΝΑ 2021)