Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ: «Ο Μέγας Αλέξανδρος στο Βυζάντιο» από την Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Όσοι αγαπάμε τη σαφήνεια και την περιεκτικότητα του γραπτού της λόγου, λατρεύουμε τον προφορικό της λόγο. Κάθε φορά που παρακολουθώ την Αρβελέρ να μιλάει, θυμάμαι τον Φαίδρο και το μάθημα που του έκανε ο Σωκράτης (στην πραγματικότητα ο Πλάτων) με το γνωστό μύθο της γραφής, που διατείνεται ότι ο προφορικός λόγος είναι ανώτερος του γραπτού. Γιατί το γραπτό κείμενο δεν μπορεί να αλλάξει· ο αναγνώστης δεν επιλέγεται από τον συγγραφέα, μπορεί να πρόκειται για επαρκή ή ανεπαρκή αναγνώστη· το κείμενο δεν συνομιλεί με τον αναγνώστη, δεν απαντά στις ερωτήσεις ή τις απορίες του. Βεβαίως στη συνέχεια του διαλόγου ο Πλάτων τελικά θα υπερασπιστεί τη γραφή. Αλλά, όσο είμαι κρεμασμένη από τη φωνή της Αρβελέρ ξεχνώ την υπεράσπιστη της γραφής από τον Πλάτωνα.

Γιατί ο προφορικός της λόγος έχει μια απίστευτη συνοχή. Είναι ως να διαβάζει πολυβασανισμένο και χιλιοδιαβασμένο από τα πριν κείμενό της. Δεν υπάρχει κάτι που ξέχασε, κάτι που θα διορθώσει. Και όταν σχολιάζει «σ’ αυτό το σημείο θα επανέλθω αργότερα» είναι σίγουρο ότι θα επιστρέψει. Αναφέρεται σε πηγές, σε επιγράμματα λες και έχει τις υποσημειώσεις γραπτού κειμένου μπροστά της. Η αφήγησή της πλέκεται γύρω από έναν άξονα που δεν θα τον χάσει λεπτό από τα μάτια της, αλλά δεν θα διστάσει να χαλαρώσει – και μαζί της και το ακροατήριό της – με το να διηγηθεί ένα ανέκδοτο ή να εκφράσει μια προσωπική της άποψη που μπορεί να ανατρέπει άλλες συμβατικές ή και σε μεγάλο μέρος αποδεκτές.

Εκπέμπει μια δική της, μοναδική γοητεία. Ξεκινά με τη φράση «είμαι ενενήντα δύο χρονών», αλλά αναρωτιέσαι από που φαίνεται αυτό; Και δικαιώνεις πλήρως τη διατυπωμένη από την ίδια απόφασή της: «Στα ενενήντα περπατώ, / στα εκατό θα φτάσω, / και μόνο τότε θα σκεφτώ αν πρέπει να γεράσω».

«Ο Μέγας Αλέξανδρος και το Βυζάντιο»: Μια σαγηνευτική περιδιάβαση από τις αρχές της «παγκοσμιότητας» και της «αιωνιότητας» που κληροδοτεί η Ρώμη στο Βυζάντιο, στους ρωμαίους αυτοκράτορες που απέτισαν φόρο τιμής στο μαυσωλείο του μεγάλου στρατηλάτη στην Αλεξάνδρεια. Κι από εκεί στον Καλλισθένη, στον Κλείταρχο, στον Ψευδοκαλλισθένη και στην Παλατινή Ανθολογία· από τον αποκηρυγμένο ως ειδωλολάτρη Αλέξανδρο στην χριστιανοποίησή του· έτσι όπως ανεβαίνει έφιππος στον ουρανό στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας που για κάποιους είναι η δική του η σορός κι όχι εκείνη του Αγίου που προσκυνούν οι πιστοί.

Η ίδια η ζωή της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ μοιάζει με παραμύθι. Και γνωρίζει ότι καμιά φορά τα πιο ωραία παραμύθια τα γράφει η ζωή. Γι’ αυτό και ξέρει τόσο ωραία να μας «παραμυθιάζει» με τις αλήθειες που η ίδια κατέκτησε μελετώντας σκληρά.

Γεωργία Κακούρου-Χρόνη, presspublica.gr