Vekrakos
Spartorama | «Ο Ηρώδης και τα νήπια της Βηθλεέμ», από τον Βαγγέλη Μητράκο

«Ο Ηρώδης και τα νήπια της Βηθλεέμ», από τον Βαγγέλη Μητράκο

Ευάγγελος Μητράκος 21/12/2020 Εκτύπωση Άρθρα Εκκλησία Ιστορία Κοινωνία
«Ο Ηρώδης και τα νήπια της Βηθλεέμ», από τον Βαγγέλη Μητράκο
«Ο συσχετισμός των όσων είναι ιστορικώς γνωστά για τον Ηρώδη και τα εγκλήματά του, κάνει την περιγραφή του Ματθαίου απόλυτα ρεαλιστική»
Οδός Εμπόρων

«Τότε Ηρώδης ιδών ότι ενεπαίχθη υπό των μάγων, εθυμώθη λίαν, και αποστείλας ανείλε πάντας τους παίδας τους εν Βηθλεέμ και εν πάσι τοις ορίοις αυτής από διετούς και κατωτέρω, κατά τον χρόνον ον ηκρίβωσε παρά των μάγων. (…) Φωνή εν Ραμά ηκούσθη, θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς? Ραχήλ κλαίουσα τα τέκνα αυτής, και ουκ ήθελε παρακληθήναι, ότι ουκ εισίν.»
Ματθαίος 2, 16 & 18

 

Ο Ηρώδης ο Μέγας (73 π. Χ. - 4 π. Χ.) υπήρξε μια σημαντική μορφή της  ιστορίας των Ιουδαίων (έστω και από την αρνητική του πλευρά), ιδρυτής  της τελευταίας βασιλικής δυναστείας, πριν από την κατάλυση του ιουδαϊκού κράτους από τους Ρωμαίους. Αναγνωρίστηκε από τη Ρώμη ως βασιλιάς της Ιουδαίας, εξαιτίας της φιλορωμαϊκής πολιτικής του και η βασιλεία του υπήρξε μια από τις πιο τραγικές περιόδους στην ιστορία του Ιουδαϊσμού, λόγω των εγκλημάτων που διέπραξε και της έκφυλης ζωής του.

Αμέσως όταν ανέλαβε τη βασιλεία εκτέλεσε 45 από τα μέλη του Συνεδρίου κι εξόντωσε ή εξόρισε τους περισσότερους πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους. Δολοφόνησε την πεθερά του Αλεξάνδρα, τον σύζυγο της  αδερφής του Σαλώμης, τη σύζυγό του Μαριάμη και τα παιδιά του Αλέξανδρο, Αριστόβουλο και Αντίπατρο, επειδή υποπτευόταν ότι συνωμοτούσαν εναντίον του και θα τον ανέτρεπαν. Ακόμα και στο τέλος της ζωής του, όταν ψυχορραγούσε χτυπημένος από βαριά και βασανιστική αρρώστια, διέταξε να θανατωθούν στον ιππόδρομο όλα τα ανώτερα ηγετικά πολιτικά, στρατιωτικά και θρησκευτικά στελέχη, ώστε κατά τον θάνατό του να θρηνήσει, αναγκαστικά, όλη η χώρα. Ευτυχώς, ο διάδοχος και γιος του, Αρχίλαος, δεν πραγματοποίησε την τελευταία επιθυμία του πατέρα του...

Μέσα σ’ αυτά τα εγκληματικά πλαίσια και στη βαριά διανοητική και ψυχική διαταραχή του Ηρώδη, αποκτά ιστορικό υπόβαθρο η μαρτυρία του Ευαγγελιστή Ματθαίου για τον σφαγιασμό των νηπίων της Βηθλεέμ, στην προσπάθεια  του Ηρώδη να εξοντώσει τον νεογέννητο Μεσσία Χριστό, τον οποίο θεωρούσε  απειλή για τον θρόνο του. Η σφαγή αυτή αμφισβητείται από πολλούς, επειδή δεν μαρτυρείται από κανέναν ιστορικό κι επειδή δεν μαρτυρείται, επίσης, καμιά αντίδραση του λαού της Ιουδαίας ή των Ρωμαίων απέναντι στο έγκλημα αυτό. Όμως, ο συσχετισμός των όσων είναι ιστορικώς γνωστά για τον Ηρώδη και τα εγκλήματά του, κάνει την περιγραφή του Ματθαίου απόλυτα ρεαλιστική.

Στην αρχαιότητα ήταν συνηθισμένο και συχνό φαινόμενο οι κάθε είδους δολοφονίες αντιφρονούντων και ανταγωνιστών από τους απολυταρχικούς άρχοντες της εποχής. Όταν, λοιπόν, μπροστά στον δαιμονικό Ηρώδη εμφανίστηκε ένας νέος «άρχων ειρήνης» με τη μορφή του Θείου Βρέφους, ήταν φυσικό για τον αιμοσταγή βασιλιά να αντιδράσει, διατάζοντας τη θανάτωση των αρρένων νηπίων της Βηθλεέμ από δύο ετών και κάτω, ως προληπτικό μέτρο για την απειλή του θρόνου του, όπως, τουλάχιστον, πίστευε αυτός.

Η Βηθλεέμ της εποχής εκείνης αριθμούσε πληθυσμό γύρω στους 1.000 κατοίκους, σύμφωνα με τον Ιουδαίο ιστορικό Φλάβιο Ιώσηπο. Επομένως, η σφαγή αυτή, αναλογικά, αφορούσε 30 έως 40 νήπια. Για τον καιρό εκείνο, αλλά και για τα ήθη της εποχής που δεν θεωρούσαν τα παιδιά ως αξίες ζωής, η εξόντωση μερικών δεκάδων νηπίων άσημων αγροτικών οικογενειών, μιας ασήμαντης και απομακρυσμένης  περιοχής της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ήταν ένα μικρό και ασήμαντο επεισόδιο στον όλο βίο και την πολιτεία του Ηρώδη, συγκρινόμενο με την υπόλοιπη αιμοσταγή βασιλεία του. Έτσι εξηγείται, προφανώς, η έλλειψη άλλων ιστορικών μαρτυριών σχετικά με το γεγονός αυτό, πέραν εκείνης του Ευαγγελίου του Ματθαίου.

Σήμερα, η Αγία Βηθλεέμ, παραπλεύρως του Ναού της Γεννήσεως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, φιλοξενεί το Σπήλαιο με  τους τάφους και τα οστά των Αγίων Νηπίων που κατέσφαξε ο Ηρώδης και στις 29 Δεκεμβρίου, κάθε χρόνο, η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη τους.

Η μαρτυρία που έχει παραδοθεί για 14.000 βρέφη που σφαγιάστηκαν δεν προέρχεται από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, το οποίο δεν αναφέρει αριθμό, αλλά από την Ιερή Παράδοση (συγκεκριμένα από το εορτολογικό Συναξάρι των Χριστουγέννων) κι έχει σχέση με την ιουδαϊκή αποκαλυπτική αριθμολογία: Ο αριθμός 14.000 αποτελεί πολλαπλάσιο του αριθμού 7, που για τους Εβραίους συμβολίζει την ολότητα και την καθολικότητα και δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα  του τόπου και του χρόνου στον οποίο διαδραματίστηκαν τα γεγονότα. Γι’ αυτό και οι Πατέρες εστιάζουν στο γεγονός αυτό καθαυτό και όχι στους αριθμούς, διότι τους ενδιέφερε ο πόνος που προκάλεσε η κακία και όχι πόσα παιδάκια έπεσαν «θερισμένα σαν σιτάρι», όπως λέει το κοντάκιο της εορτής.

Ασχέτως, πάντως, από τον πραγματικό αριθμό των νηπίων που σφαγίασε ο Ηρώδης στη Βηθλεέμ, η αναφορά του Ματθαίου στο γεγονός αυτό εκφράζει την αλήθεια ότι ο  Ιησούς και όσοι Τον πίστεψαν και Τον πιστεύουν πορεύονται σε έναν κόσμο βίας, καταπίεσης, ανελευθερίας και διωγμών. Μέσα στην ιστορική πορεία του Χριστιανισμού, φανερές ή αφανείς αντίχριστες δυνάμεις επιδιώκουν (με διάφορους τρόπους) να επαναλάβουν τα εγκλήματα του Ηρώδη σε βάρος της Ορθής Πίστης. Ο Ιησούς, βιώνοντας από βρέφος την απειλή, τη βία, την αμφισβήτηση και την απόρριψη, καθόρισε το δρόμο των Μαρτύρων και των Αγίων που υπεράσπισαν την Πίστη και τη Διδασκαλία  Του με τίμημα τη  ζωή τους.

Σήμερα, 2020 χρόνια μετά τη Γέννηση του Χριστού μας, ο «Ηρωδισμός» ζει ακόμα (δυστυχώς) κι έχει αποκτήσει, μάλιστα, πολλές και δυσανάγνωστες μορφές. Το αίμα των Μαρτύρων της Εκκλησίας μας και τα δάκρυα  των Ασκητών της είναι τα «όπλα» της Ορθοδοξίας απέναντι στον Ηρωδισμό και τις συνέπειές του. ΚΑΙ σήμερα, η μεγαλύτερη αντίσταση στους Ηρώδες του κόσμου μας είναι η ανυποχώρητη εμμονή στην Πίστη που σώζει, στην Πίστη εκείνη της οποίας οι πρώτοι ανώνυμοι Μάρτυρες υπήρξαν τα αθώα νήπια της Βηθλεέμ.

 

«Ως θύματα δεκτά, ως νεόδρεπτα ρόδα και θεία απαρχή, και νεόθυτοι άρνες, Χριστώ τω ώσπερ νήπιον, γεννηθέντι προσήχθητε, αγνά Νήπια, την του Ηρώδου κακίαν, στηλιτεύοντα και δυσωπούντα απαύστως, υπέρ των ψυχών ημών».
Απολυτίκιο

 

Καλά Χριστούγεννα!

 

21-12-2020
Βαγγέλης  Μητράκος


Οδός Εμπόρων