«Τρία υπερωκεάνεια στο Γύθειο» από τον Γιάννη Μητράκο

Από το σχετικό κατάλογο προκύπτει ότι, προπολεμικά, 13 κάτοικοι του Μπαρσινίκου «έφυγαν για την  Αμέρικα» με ποντοπόρα επιβατικά πλοία που ελλιμενίζονταν έξω από το λιμάνι του Γυθείου.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες του κ. Μούτουλα τα υπερωκεάνεια που παραλάμβαναν τους Μπαρσινικιώτες στο Γύθειο, από το 1909 έως το 1912, ήταν τα εξής τρία: «Πατρίς», «Μακεδονία» και «Αθήναι».

Το εντυπωσιακό αυτό στοιχείο μου κίνησε την περιέργεια κι έψαξα στο διαδίκτυο να βρω πληροφορίες γι’ αυτά.

Το υπερωκεάνειο «Πατρίς» είχε ναυπηγηθεί το έτος 1909 στο Northumberland Shipbuilding Co Ltd του Newcastle της Αγγλίας για λογαριασμό της Εθνικής Ατμοπλοϊας της Ελλάδος. Η χωρητικότητά του ήταν 4.390 τόνοι και μπορούσε να μεταφέρει 60 επιβάτες στην 1η θέση και 1.300 στην 3η θέση. Το πρώτο ταξίδι του υπερωκεάνειου αυτού έγινε στις 2 Απριλίου 1909 (Πειραιάς - Πάτρα - Νέα Υόρκη) και το τελευταίο το 1920. Στη διάρκεια αυτών των ετών το «Πατρίς» έδεσε στο Γύθειο 4 φορές για να παραλάβει ισάριθμους Μπαρσινικιώτες. Ήταν από τα πιο αγαπητά υπερωκεάνεια των Ελλήνων μεταναστών. Κατά την περίοδο της μικρασιατικής εκστρατείας επιτάχθηκε από την ελληνική κυβέρνηση από το 1920 έως το 1922. Το 1925 πουλήθηκε στη Messageries Maritime και μετονομάσθηκε σε “Claude Chappe”. Διαλύθηκε το 1939.

Το υπερωκεάνειο «Μακεδονία» ναυπηγήθηκε το 1912 από τους Sir James Laig & Sons Ltd στο Sunderland της Αγγλίας μετά από παραγγελία της Εθνικής Ατμοπλοϊας, που είχαν συστήσει οι αδελφοί Εμπειρίκοι.

Η χωρητικότητά του ήταν 6.333 τόνοι. Το πρώτο του ταξίδι στη γραμμή Πειραιάς - Πάτρα - Νέα Υόρκη το έκανε τον Απρίλιο του 1912. Ύστερα από μερικά ταξίδια επιτάχθηκε από την ελληνική κυβέρνηση για τις ανάγκες των βαλκανικών πολέμων. Μετατράπηκε σε εξοπλισμένο εύδρομο με κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Α. Τσουκαλά. Στις 2 Ιανουαρίου 1913 το «Μακεδονία» βρισκόταν στο λιμάνι της Σύρου, όπου δέχθηκε επίθεση από το τούρκικο καταδρομικό «Hamidie». Ο κυβερνήτης του ελληνικού καραβιού για να προστατέψει την Ερμούπολη επέλεξε να το βυθίσει. Μετά τους βαλκανικούς πολέμους το πλοίο ανελκύσθηκε κι επισκευάστηκε από την τότε ελληνική κυβέρνηση και 2 χρόνια αργότερα πουλήθηκε σε μια ολλανδική εταιρία. Οι νέοι πλοιοκτήτες διατήρησαν το όνομά του και το «Μακεδονία» συνέχισε τα ταξίδια του μέχρι με ολλανδική σημαία ως το 1921 οπότε πουλήθηκε στους Lloyds Latino. Οι νέοι ιδιοκτήτες το μετονόμασαν σε «Prinzio». Διαλύθηκε το έτος 1932. Το «Μακεδονία» ήλθε 5 φορές στο Γύθειο και παρέλαβε ισάριθμους Μπαρσινικιώτες.

Το τρίτο υπερωκεάνειο ήταν το «Αθήναι». Ναυπηγήθηκε το 1908 από τους Sir Raylton, Dixon & Co Ltd στο Middlebrough–on-Tees της Αγγλίας για λογαριασμό της εταιρίας «Υπερωκεάνια Ελληνική Ατμοπλοΐα» του Δ.Γ. Μωραΐτη. Η χωρητικότητά του ήταν 6.142 τόνοι.

Το πλοίο παραλήφθηκε το 1910 και κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913) επιτάχθηκε από την ελληνική κυβέρνηση ως εξοπλισμένο εύδρομο. Η ναυτική ηγεσία το χαρακτήρισε ως «βοηθητικό», μειώνοντας τη χωρητικότητά του στους 4.405 τόνους.

Το 1914 το «Αθήναι» περιήλθε στην ιδιοκτησία των αδελφών Εμπειρίκων κι έκανε ταξίδια από την Ελλάδα στην Αμερική. Στις 19 Σεπτεμβρίου 1915, ενώ ταξίδευε στο Βόρειο Ατλαντικό, καταστράφηκε από πυρκαγιά. 

Σύμφωνα με το βιβλίο του Π. Μούτουλα για το Μπαρσινίκο το «Αθήναι» έδεσε στο Γύθειο 2 φορές και παράλαβε Μπαρσινικιώτες μετανάστες.

Τα υπερωκεάνεια τα ύμνησε με την ποίησή του ο Ανδρέας Εμπειρίκος:

Ω υπερωκεάνειον τραγουδάς και πλέχεις

Άσπρο στο σώμα σου και κίτρινο στις τσιμινιέρες

Διότι βαρέθηκες τα βρομερά νερά των αγκυροβολίων

Εσύ που αγάπησες τις μακρινές σποράδες

Εσύ που σήκωσες τα πιο ψηλά μπαϊράκια

Εσύ που πλέχεις ξέθαρρα στις πιο επικίνδυνες σπιλιάδες

Χαίρε που αφέθηκες να γοητευθείς απ’ τις Σειρήνες

Χαίρε που δεν φοβήθηκες τις Συμπληγάδες.

Γιάννης Μητράκος