«Άνθη της Πέτρας» από τον Γιάννη Μητράκο

Η εισβολή του έτοιμου μπετό από τη δεκαετία του εβδομήντα και μετά οδήγησε την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και την τέχνη των πετρομαστόρων στο περιθώριο, σε τέτοιο βαθμό που όπως γινόταν φανερό η τέχνη αυτή περνούσε στην ατομική και συλλογική λησμοσύνη. Βρέθηκαν, ευτυχώς, ορισμένοι εραστές της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και τέχνης επιστήμονες και μη που αποδύθηκαν σε έναν αγώνα για την επαναφορά της, τη μελέτη και προστασία της, την εφαρμογή της στη σύγχρονη εποχή. Μια ομάδα τέτοιων ανθρώπων συγκρότησε το μη κερδοσκοπικό σωματείο «Φίλοι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ» (2013). Η ανάγκη για την ίδρυσή του προέκυψε από τη διαπίστωση ότι η διάσωση και αξιοποίηση της παραδοσιακής τέχνης της πέτρας με όλα τα υλικά και τα λεγόμενα «άυλα» στοιχεία, είναι απολύτως αναγκαία γιατί αποτελεί ένα βασικό πυλώνα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Το όνομα του σωματείου είναι  εμπνευσμένο από τους στίχους του ποιητή Γιώργου Σεφέρη  στο ομώνυμο ποίημά του.

Άνθη της πέτρας μπροστά στην πράσινη θάλασσα

με φλέβες που μου θύμιζαν άλλες αγάπες

γυαλίζοντας στ’ αργό ψιχάλισμα

Άνθη της πέτρας φυσιογνωμίες που ήρθαν

όταν κανένας δε μιλούσε και μου μίλησαν

που μ’ άφησαν να τις αγγίξω ύστερα από την σιωπή

μέσα σε πεύκα σε πικροδάφνες και σε πλατάνια.

Από την ίδρυσή του και μετά το σωματείο αυτό κάθε καλοκαίρι στα Λαγκάδια ανέπτυσσε έναν κύκλο δραστηριοτήτων στον οποίο εξέχουσα θέση είχαν τα εργαστήρια που έδιναν την ευκαιρία σε ειδικούς επιστήμονες, σε μαστόρους και κάθε ενδιαφερόμενο να γνωρίσουν δημιουργήματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και να εργαστούν στο πεδίο για την πιστή αποκατάστασή τους από τις φθορές του χρόνου. 

Φέτος τα ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ γιόρτασαν τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από την ίδρυσή τους με μια σπουδαία εκδήλωση, που έλαβε χώρα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (13 Δεκεμβρίου 2023) με θέμα «Πρωτοβουλίες και ψηφιακές δράσεις για την Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική».

Την ίδια περίοδο δόθηκε σε κυκλοφορία το βιβλίο «Εγχειρίδιο της Λαγκαδινής Παραδοσιακής Τέχνης της Πέτρας», με την οικονομική στήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού το οποίο περιλαμβάνει τις ενότητες:

Α. Γενικό Μέρος

Β. Οι μάστορες και τα υλικά στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γ. Τεκμηρίωση της λαγκαδινής τέχνης της πέτρας (1. Ιστορικό πλαίσιο άσκησης της τέχνης, 2.Τυπολογία πέτρινων κατασκευών)

Δ. Η συνέχεια της τέχνης

Την επιστημονική επιμέλεια του πολύ ενδιαφέροντος τόμου την είχε ο Καθηγητής Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων και Θεωρίας του Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού ΕΜΠ Βασίλης Γκανιάτσας, ενώ τα κείμενα υπέγραφαν, εκτός αυτών του επιστημονικού επιμελητή, οι: Αναστασία Γεωργιάδη Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ, Ηλίας Γιαννικόπουλος Νομικός, Γιώργος Κ. Γιαξόγλου Αρχιτέκτων ΕΜΠ, Μανόλης Κορρές Δρ Μηχανικός ΕΜΠ, Αργύρης Πετρονώτης Αρχιτέκτων Μηχανικός και Μαρία Τσούπη Φιλόλογος.

Το εγχειρίδιο αυτό, χωρίς να χάνει την επιστημονική του επάρκεια έχει εκλαϊκευτικό χαρακτήρα, ώστε να μπορεί να το διαβάσει κάθε ενδιαφερόμενος. Στο τέλος του υπάρχει παράρτημα εικόνων και σχεδίων, που λειτουργούν επεξηγηματικά στα προηγούμενα κείμενα. Υπάρχει, ακόμα, ξεχωριστό παράρτημα εικόνων από τα εργαστήρια του σωματείου στην περιοχή της Γορτυνίας.

Ο εκλεκτός συμπατριώτης μας Αρχιτέκτονας ΕΜΠ Γιώργος Κ. Γιαξόγλου, Μέλος του Σωματείου ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ,  συμμετέχει με μια ερευνητική εργασία που αναφέρεται στο «Λαγκαδινό Ανωκάτωγο Μακρινάρι – Το παραδοσιακό κτίριο κατοικίας της Πελοποννήσου», που συνοδεύεται από ιδιόχειρα αρχιτεκτονικά σχέδια και κατατοπιστικό γλωσσάρι της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.

Πρόεδρος του σωματείου ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ είναι ο Καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιάννης Τσιαούσης επικεφαλής της πρωτοβουλίας για τη δημιουργία των Ανθέων της Πέτρας και Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου οι: 

• Αντώνης Καλαφάτης- Αντιπρόεδρος
• Αγγελική Αναστοπούλου – Γενική Γραμματέας
• Τριάδης Τσαφαράς – Ταμίας
• Ανδρέας Μανιάτης – Μέλος
• Θωμάς Μπαμπάλης - Μέλος
• Απόστολος Φανός – Μέλος

Το σωματείο ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ κάθε καλοκαίρι, από το 2014 έως σήμερα, διοργανώνει στα Λαγκάδια της Γορτυνίας σειρά εκδηλώσεων, στις οποίες εντάσσονται τα προαναφερόμενα εργαστήρια, με το γενικό τίτλο ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ.

Ως Πρόεδρος του Γορτυνιακού Συνδέσμου Σπάρτης επιθυμώ να εκφράσω τις ευγνώμονες ευχαριστίες μας για το πολύτιμο έργο που πραγματοποιεί το σωματείο για τη διάσωση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Γορτυνίας και για την ανελλιπή ενημέρωσή μας για τις δράσεις του, καθώς και για το αντίτυπο του εγχειριδίου που θα κοσμεί τη βιβλιοθήκη του Συνδέσμου μας. Ευχόμαστε στα ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ να συμπληρώσουν πολλές δεκαετίες γόνιμης και δημιουργικής δράσης.

Γιάννης Μητράκος

Εικόνα άρθρου: Το γορτυνιακό συνεργείο πετρομαστόρων Διονυσίου Σιοκορέλη στο λόφο του ΞΕΝΙΑ Σπάρτης (1939)