«Σπάρτη: Εστιατόριον «ΔΙΕΘΝΕΣ» - Από τον Νίκο Κρία στον Θεόδωρο Τσούκλερη» από τον Βαγγέλη Μητράκο

Για να δημιουργήσεις το μέλλον πρέπει να γνωρίζεις καλά το παρελθόν. Για το λόγο αυτό, μιλώντας για το παρελθόν της Σπάρτης μας, βάζουμε ένα λιθαράκι, κάθε φορά, για να χτιστεί το μέλλον της, όμορφο, ανθρώπινο και στέρεο.

Το «ΔΙΕΘΝΕΣ» υπήρξε ένα από τα παλαιότερα εστιατόρια της πόλης μας, που συνέδεσε το όνομά του με την ιστορία και τη διαδρομή της Σπάρτης από το Χθες μέχρι ΚΑΙ το Σήμερα.

Οι ρίζες του φτάνουν, σίγουρα, κάπου στις πρώτες 10ετίες του 20ου αι. Διαβάζουμε, λόγου χάρη, στην τοπική εφημερίδα ΛΑΚΩΝΙΚΑ ΝΕΑ, Φ. 56, 25 Σεπτεμβρίου 1933, αμέσως μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε ολοσχερώς το «Μεταξουργείο - ο Μωριάς- Ι. Π. Ρηγοπούλου και Υιού» στη Σπάρτη:

ΤΟ ΣΥΣΣΙΤΙΟΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΠΡΟΣ ΑΝΕΡΓΟΥΣ ΕΡΓΑΤΡΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟΥ

Το Σωματείον «Κοινωνικής Αλληλεγγύης» της πόλεώς μας, εκτός του μεγάλου ενδιαφέροντος και της στοργής με την οποίαν περιέβαλεν ευθύς αμέσως μετά την τρομακτικήν πυρκαϊάν τα ανέργους εργατρίας του Μεταξουργείου, διωργάνωσεν την επομένην του θλιβερού γεγονότος συσσίτιον υπέρ των εργατριών. Την 12ην μεσημβρινήν της Παρασκευής 70 εργάτριες συνεκεντρούντο έξωθεν του εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ». Η επιτροπή της «Κοινωνικής Αλληλεγγύης» ήρχισεν αμέσως την διανομή του συσσιτίου αποτελεσθέντος από φασολάκια γιαχνί, τυρί και σταφύλια.

Δυστυχώς, οι ελάχιστοι πόροι της «Κοινωνικής Αλληλεγγύης» δεν επέτρεψαν την μεγαλυτέραν ποικιλίαν του συσσιτίου.»

Το εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ» ερχόταν από μιαν εποχή, που άνθισαν, κυριολεκτικά, τα εστιατόρια, εξαιτίας των συνθηκών ζωής που επικρατούσαν σ’ εκείνους τους μακρινούς και δύσκολους καιρούς:

Ήταν, ας πούμε, οι άνθρωποι εκείνοι που έρχονταν από τα χωριά στην πόλη για διάφορες δουλειές και υποθέσεις τους και ήταν αναγκασμένοι, επειδή τότε δεν υπήρχε εύκολη και τακτική συγκοινωνία, να μένουν στην πόλη ώρες πολλές, μερικές φορές και μέρες, οπότε αναζητούσαν φαγητό στα εστιατόρια, αν, φυσικά, είχαν χρήματα, γιατί, διαφορετικά, κουβάλαγαν κολατσιό από το χωριό. Ήταν, επίσης, εκείνοι (εργένηδες και άλλοι) που διέθεταν οικονομική άνεση και το είχαν κάνει τρόπο ζωής να τρώνε, καθημερινά, στο εστιατόριο, μεταβάλλοντας την συνήθεια αυτή (κάποιες φορές) και σε μια μορφή κοινωνικής επίδειξης. Σίγουρα μέσα στους πελάτες των εστιατορίων της εποχής ήταν κι εκείνοι που για διάφορους λόγους δεν είχαν τη δυνατότητα του καθημερινού σπιτικού φαγητού, καθώς και οι μεροκαματιάρηδες του δρόμου και του πεζοδρομίου (που τότε ήταν πολλοί), οι οποίοι δεν είχαν την πολυτέλεια να διακόψουν τη δουλειά και να πάνε στο σπίτι για φαγητό και ξεκούραση, οπότε πήγαιναν στο εστιατόριο για να φάνε μια μερίδα φτηνό φαΐ (μια «ολίγη» πατσά ή μια «ολίγη» μακαρονάδα με κιμά, τρία-τέσσερα ψαράκια τηγανιτά και μια κούπα κρασί, πολλές φορές και δεύτερη) να στυλωθούνε λιγάκι, και να ξαναβγούν στον αγώνα του μεροκάματου που τους καρτερούσε. Περασμένες εποχές, σκληρές, λιτές αλλά και όμορφες. Σ’ αυτούς όλους να προστεθούν και οι επισκέπτες και οι τουρίστες της πόλης, οι εκδρομείς κ.α., οι οποίοι μόνο στα εστιατόρια έβρισκαν φαγητό, αφού τα ξενοδοχεία του καιρού (τα περισσότερα τουλάχιστον) ΔΕΝ είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν φαγητό, ούτε υπήρχαν εναλλακτικά καταστήματα εστίασης (ψησταριές, ταχυφαγεία κλπ) που υπάρχουν στους καιρούς μας. Επομένως, το εστιατόριο ήταν μονόδρομος για όποιον είχε ανάγκη φαγητού και γι’ αυτό τα εστιατόρια υπήρξαν ένας πολύ σημαντικός επαγγελματικός  κλάδος για πάρα πολλές 10ετίες, τόσο του 19ου όσο και του 20ου αι.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο δούλεψαν, ΚΑΙ στη Σπάρτη, πολλά και καλά εστιατόρια που άφησαν εποχή, μαζί και ζωηρές αναμνήσεις:

ΔΙΕΘΝΕΣ - Διαμαντάκου-Σκιαδά, ΟΛΥΜΠΟΣ- Μηνακάκη, ΣΕΜΙΡΑΜΙΣ- Κυριακούλια, ΑΒΕΡΩΦ-Θεοφιλάκου, ΕΘΝΙΚΟΝ –Βαβαρούτσου & Βοζόλα, ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ – Καστάνου, ΜΥΣΤΡΑΣ-Τρουγκάκου, «Η ΚΑΛΗ ΚΑΡΔΙΑ» - Βοργιά, ΤΑ ΤΣΙΝΤΖΙΝΑ - Λάμπρου καθώς και τα εστιατόρια και μαγέρικα του ΜΑΡΙΝΟΥ, του ΒΑΡΛΑ, του ΠΙΤΣΟΥΛΗ, του ΜΠΙΣΜΠΗ, κ.α.).

Ανάμεσά τους, ξεχώριζε το εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ», εκεί στην κεντρική λεωφόρο Κ. Παλαιολόγου, στο ύψος της πλατείας.

Σίγουρα, μέσα στο πέρασμα των χρόνων, όπως συνέβαινε με όλα τα εστιατόρια, το «ΔΙΕΘΝΕΣ» θα άλλαξε χέρια. Στο ΛΕΥΚΩΜΑ του ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΠΑΡΤΗΣ με τίτλο «ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΩΝ 100 ΧΡΟΝΩΝ, 1908-2008» υπάρχει δημοσιευμένη διαφήμιση σε τοπική εφημερίδα (δυστυχώς χωρίς χρονολογία) που γράφει:

ΖΥΘΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟΝ

ΤΟ «ΔΙΕΘΝΕΣ»

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΚΑΡΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΕΝ ΣΠΑΡΤΗ

(Ο Γρηγόρης Καραναγνώστης (πατέρας του γνωστού παλαιού κουρέα και μετέπειτα επιχειρηματία καλλυντικών Τάσου Καραναγνώστη, παππούς του παλαίμαχου ποδοσφαιριστή του ΛΕΩΝΙΔΑ ΣΠΑΡΤΗΣ και τέως Διευθυντή των ΕΛΤΑ ΣΠΑΡΤΗΣ, Γρηγόρη Καραναγνώστη), υπήρξε ονομαστός μάγειρας της Σπάρτης –γι’ αυτό είχε και το παρατσούκλι «ο Μάγειρας» - ο οποίος, σύμφωνα με τη δημοσίευση, υπήρξε αφεντικό (ίσως και ο ιδρυτής στη 10ετία του ’30) του εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ». Όταν το «ΔΙΕΘΝΕΣ» άλλαξε χέρια ο Γρηγόρης Καραναγνώστης («Μάγειρας») εργάστηκε στην κουζίνα του «ΑΒΕΡΩΦ» του Στράτη Θεοφιλάκου (άλλο γνωστό εστιατόριο, στο υπόγειο κοντά στη γωνία Παλαιολόγου και Λυκούργου) ενώ παράλληλα, τον καλούσαν, λόγω της φήμης του, σε ολόκληρη τη Λακωνία για να ετοιμάζει φαγητά σε γάμους, βαφτίσεις, γιορτές και πανηγύρια.)

Το παλαιό «ΔΙΕΘΝΕΣ», λειτουργούσε, σύμφωνα με τις υπάρχουσες μαρτυρίες και ενδείξεις σε διαφορετικό χώρο από το νεότερο, το πιθανότερο στο υπόγειο του καφενείου «ΚΟΣΜΙΚΟΝ» της κεντρικής πλατείας. Αυτό συνάγεται από τη μαρτυρία του Ν. Κρία (κατοπινού ιδιοκτήτη του «ΔΙΕΘΝΕΣ») ότι στην αρχή το «ΔΙΕΘΝΕΣ» λειτουργούσε στο υπόγειο αλλά και από το παρακάτω δημοσίευμα της εφ. ΛΑΚΩΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ, του αείμνηστου Ανδρέα Χιώτη, στις 16 Οκτωβρίου 1958:

Νέον εστιατόριον

Οι προοδευτικοί συμπολίται μας κ.κ. Ανδρέας Διαμαντάκος και Περικλής Σκιαδάς ενοικίασαν την παρά την κεντρική πλατείαν αίθουσαν του πρώην καφενείου «Κοσμικόν» την οποίαν ανακαινίζουν εκ βάθρων προκειμένου να μεταβάλουν εις σύγχρονον εστιατόριον. Πρόκειται περί μιας φιλοτίμου και πολυδαπάνου προσπαθείας, η οποία αποβλέπει εις το να αποκτήση η πόλις μας μίαν πολιτισμένην σάλαν εστιατορίου, εφάμιλλον των καλλιτέρων Αθηναϊκών.

Τα εγκαίνια του σύγχρονου «ΔΙΕΘΝΕΣ» έγιναν, με μεγαλοπρέπεια, στα μέσα Νοεμβρίου του 1958:

Το νέον εστιατόριον

Το βράδυ της περασμένης Παρασκευής ενώπιον των εκπροσώπων των τοπικών Αρχών και πλήθους συμπολιτών, έγιναν τα εγκαίνια του νέου εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ» που ίδρυσαν οι φιλοπρόοδοι επιχειρηματίαι κ.κ. Ανδρέας Διαμαντάκος και Περικλής Σκιαδάς».

ΛΑΚΩΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ, 16-11-1958

Στις 21 Δεκεμβρίου 1958, (λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα) ο ΛΑΚΩΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ επανέρχεται στο θέμα:

«Εκτός όμως των ξενοδοχείων ύπνου απεκτήσαμεν και δύο ακόμα εστιατόρια, σύγχρονα και με αρίστην κουζίνα, που συναγωνίζονται τ’ αθηναϊκά. Το ένα είναι το «ΔΙΕΘΝΕΣ» επί της πλατείας, Α΄ κατηγορίας, και το δεύτερον των αδελφών Τρουγκάκου, ο «ΜΥΣΤΡΑΣ». (…) Και τα δύο αυτά οφείλομεν να τα ενισχύσωμεν, διότι κοσμούν την πόλιν μας».

Το εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ» είχε, λοιπόν, μεγάλη ιστορία πίσω του, όμως, απογειώθηκε, κυριολεκτικά, κι έκανε ένα όνομα που έφτασε σ’ όλον τον κόσμο («διεθνές» όνομα και πράγμα), όταν το πήρε στα χέρια του και το δούλεψε, για χρόνια πολλά, ο Νίκος Κρίας, ο οποίος ταύτισε  τ’ όνομά του με το «ΔΙΕΘΝΕΣ» και αποτέλεσε υπόδειγμα επιχειρηματικότητας και αυτοδημιούργητου επιχειρηματία. Όπως πολλές φορές και με τρόπους πολλούς έχει αποκαλύψει η ζωή, πίσω από κάθε μαγαζί που κατάφερε να κάνει όνομα και να γίνει θρύλος, υπάρχει ένας άνθρωπος, δηλαδή αγώνας, κόπος, θυσίες (πολλές φορές) αυταπάρνηση και πάνω απ’ όλα αγάπη για τη δουλειά του.  

Ο Νίκος Κρίας γεννήθηκε στα 1944 (τη χρονιά που τέλειωνε η Κατοχή και άρχιζε ο Εμφύλιος) στην Τραπεζοντή Λακωνίας. Άξιοι γονείς του ήταν ο Δημήτριος Κρίας και η Ελένη, που απέκτησαν τρία παιδιά, όλα αγόρια, τα οποία μεγάλωσαν με τον σκληρό και τίμιο αγώνα της ζωής τους, φροντίζοντας, συνάμα, να τα μπολιάσουν με τις πατροπαράδοτες αρχές και αξίες ζωής, αυτές που είχαν παραλάβει, «πάππου προς πάππου».

Ο Νίκος Κρίας πήγε δυο χρόνια στο Γυμνάσιο Ξηροκαμπίου, ύστερα φοίτησε στη Σχολή Ναυτοπαίδων του Πόρου, έδωσε εξετάσεις για μόνιμος υπαξιωματικός, ήρθε επιλαχών, αλλά δεν ειδοποιήθηκε ποτέ πως υπάρχει κάποια θέση γι’ αυτόν στο ναυτικό (δύσκολοι, γαρ, και «πονηροί» οι καιροί εκείνοι), οπότε επέστρεψε στο χωριό του και μετά ήρθε στη Σπάρτη για να δουλέψει.

Άλλο ένα παιδί (ένα από τα πολλά παιδιά αυτής της τόσο δύσκολης εποχής) που με θάρρος, απόφαση και φλόγα ψυχής, περπάτησε κάτω από τον σκοτεινιασμένο ουρανό του και κατάφερε να μετρήσει τα άστρα.

Σίγουρα η εστίαση δεν είχε θέση, τότε, στα όνειρα του Νίκου Κρία, όμως η ζωή, φαίνεται πως ήξερε να οδηγεί τα βήματά του. Βρήκε δουλειά, λοιπόν, σαν «βοηθός σερβιτόρου» στο υπόγειο λαϊκό μαγέρικο του Παν. Ζούμπουλα (πρώην μαγέρικο «Βλαχόγιαννη») από τα Χρύσαφα Λακωνίας, κάτω από το υποδηματοποιείο των ΑΦΩΝ ΑΛΑΤΣΑ, στη γωνία Ευαγγελιστρίας και Παλαιολόγου. Έμεινε ένα διάστημα εκεί και μετά, αναζητώντας μια καλύτερη δουλειά, πήγε «ποτηριέρης», στο εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ» στην οδό Παλαιολόγου, στο ύψος της πλατείας (τότε υπόγειο) το οποίο είχαν ανοίξει, στα 1958, ο Περικλής Σκιαδάς από τη Μαγούλα και ο Ανδρέας Διαμαντάκος από Γοράνους, ο οποίος διατηρούσε, παράλληλα, και το αξέχαστο «ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ» της πλατείας.

Ολημερίς, λοιπόν, στο νεροχύτη και στο «πάλεμα» με τα ποτήρια, ο Νίκος, ώσπου «προβιβάσθηκε» βοηθός σερβιτόρου, συνδράμοντας στο σερβίρισμα τους τότε σερβιτόρους του «ΔΙΕΘΝΕΣ»: μπαρμπα-Νεοκλή Κρητικό, Γιώργο Κουρή «Κερκυραίο» και Κυριάκο (Κούλη) Αλεξανδρόπουλο.

Όμως, ο Νίκος Κρίας δεν ήταν από τους ανθρώπους εκείνους που μόλις φτάσουν σε μια κορφή μένουν εκεί και ησυχάζουν. Αντίθετα, μόλις κατάφερνε να κατακτήσει μια κορφή στη ζωή του, αμέσως αγνάντευε την επόμενη, γυρεύοντας τα μονοπάτια που θα τον έφερναν σ’ αυτήν, ακόμα κι αν, καμιά φορά, μπορεί να είχανε τα μονοπάτια αυτά πεσίματα και κακοτοπιές. Έτσι, έφυγε και από το «ΔΙΕΘΝΕΣ» και πήγε ως βοηθός σερβιτόρου στο άλλο (γειτονικό) εστιατόριο της Παλαιολόγου, το υπόγειο «ΑΒΕΡΩΦ» του Στράτη Θεοφιλάκου, που είχε μάγειρα, τότε, τον Σωτήρη Δημητρακόπουλο και σερβιτόρους τον Γιάννη Κωστάκη («Ζακυνθινό») και τον Γ. Κουρή («Κερκυραίο»), ο οποίος είχε κι αυτός, φαίνεται, «μετακομίσει» από το «ΔΙΕΘΝΕΣ» στο «ΑΒΕΡΩΦ».

Έμεινε ο Νίκος Κρίας στο ΑΒΕΡΩΦ ως τα τέλη του 1962 και μετά μετακινήθηκε στο άλλο θρυλικό υπόγειο εστιατόριο της Σπάρτης, το «ΣΕΜΙΡΑΜΙΣ», στην απέναντι πλευρά της Παλαιολόγου, στο ύψος του Μουσείου. Εκεί βρήκε σερβιτόρους τον Γ. Δημητρακόπουλο και τον Νίκο Κυριακούλια, ενώ μάγειρας ήταν ο περίφημος για τα φαγητά του μαστρο-Γιάννης Κυριακούλιας. Πολλή δουλειά, από πολύ πρωί («έφτιαχνε πατσά και μοσχαροκεφαλή ένα καζάνι») ως το βράδυ, έμεινε εκεί, ο Νίκος, μέχρι το 1964, οπότε πήγε φαντάρος.  Υπηρέτησε στο ναυτικό, 27 ολόκληρους μήνες, κι όταν απολύθηκε, στα 1967, γύρισε στη Σπάρτη, έπιασε και πάλι δουλειά ως σερβιτόρος στο «ΣΕΜΙΡΑΜΙΣ» και κάποια στιγμή άκουσε ότι πουλιέται το «ΔΙΕΘΝΕΣ». Επιχειρηματικό πνεύμα ο Νίκος Κρίας, είδε ότι το  εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ» ήταν μια ευκαιρία ζωής γι’ αυτόν, μάζεψε τις οικονομίες του, αναζήτησε συνέταιρο, τα «βρήκε» με  τον άλλο σερβιτόρο του «ΣΕΜΙΡΑΜΙΣ» τον Νικηφόρο Κουρή και αγόρασαν το «ΔΙΕΘΝΕΣ» από τους αδερφούς Αλεξανδρόπουλου (μπαρμπα-Γιώργη, Λούη και Κυριάκο (Κούλη)) τον Ιούλιο του 1967, έναντι 150.000 δρχ. 

*Οι αφοί Αλέξανδρόπουλοι φαίνεται, συμπερασματικά, πως υπήρξαν η διάδοχη κατάσταση του «ΔΙΕΘΝΕΣ» μετά τους Διαμαντάκο-Σκιαδά.

Στην πορεία, ο Νίκος Κρίας και ο Νικηφόρος Κουρής, έριξαν κι άλλα χρήματα για να ανακαινίσουν το «ΔΙΕΘΝΕΣ» και πήραν στην κουζίνα τον περίφημο μάγειρα Παναγιώτη Γαλιάτσο, «εκ μεταγραφής» από το εστιατόριο «Η ΚΑΛΗ ΚΑΡΔΙΑ», μιας και ο Νίκος Κρίας και ο συνέταιρός του Νικηφ. Κουρής είχαν, πλέον, μεγάλη εμπειρία στα εστιατόρια και ήξεραν πως ΟΛΑ ξεκινούσαν από την κουζίνα και τον καλό μάγειρα. Για σερβιτόρους στο ξεκίνημα αυτό είχαν τους έμπειρους Καθόλο Χαράλαμπο και Σταυρόπουλο Τάσο. Δούλεψαν το εστιατόριο ΚΑΙ στο υπόγειο ως λαϊκό αλλά ΚΑΙ στο ισόγειο, ως πολυτελείας, χωρίς βέβαια διακρίσεις όσον αφορά την εξυπηρέτηση και το φαγητό. Άλλωστε, η κουζίνα του «ΔΙΕΘΝΕΣ», σ’ αυτά τα πρώτα χρόνια, λειτουργούσε εκεί στο υπόγειο.

Η κοινωνία της Σπάρτης καλοδέχτηκε, από την πρώτη μέρα, το νέο εκσυγχρονισμένο εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ», το οποίο έφερνε έναν  άλλο αέρα στην εστίαση στη Σπάρτη και μάλιστα σε μια εποχή που γινόταν μια πραγματική τουριστική έκρηξη στην Ελλάδα.

Έτσι, διαβάζουμε σε τοπική εφημερίδα του Μαρτίου 1968, τα εξής:

ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΙΣ

Το από οκταμήνου λειτουργούντα, υπό νέαν διεύθυνσιν Εστιατόριον

«ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ»

ΝΙΚΗΦ. ΚΟΥΡΗ & ΝΙΚ. ΚΡΙΑ

Ευχαριστεί τους πελάτας του δια την υποστήριξίν των και τους υπόσχονται ότι θα συνεχίσουν την άριστον κουζίνα των και την ταχείαν εξυπηρέτησιν.

Οι πελάτες του εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ» ήταν πολλοί και από όλες τις κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες: Ντόπιοι, ξένοι, δικαστικοί, τραπεζικοί, χωρικοί, υπάλληλοι του ΟΤΕ, δημόσιοι υπάλληλοι, επαγγελματίες, βιοπαλαιστές, στρατιωτικοί του ΚΕΕΜ, αστυνομικοί κ.α.

Η Σπάρτη είχε, επιτέλους, ένα εστιατόριο το οποίο ανταποκρινόταν στις ανάγκες της νέας εποχής που ξημέρωνε για την πόλη. Ένα εστιατόριο με περιβάλλον ευρωπαϊκό και κοσμοπολίτικο, πόλο έλξης για τους απανταχού ταξιδιώτες αλλά και για όλους όσοι αναζητούσαν ένα εστιατόριο επιπέδου, μιαν αυθεντική ελληνική γωνιά, που πρόσφερε, απλόχερα, μοναδική ποιότητα φαγητού, σέρβις και περιποίηση, που είχε τον πελάτη στο κέντρο της προσοχής, προσφέροντάς του άνεση και θαλπωρή σαν αυτός να γευμάτιζε στο σπίτι ενός φίλου καλού.

Δικτατορία ήτανε τότε, είχαν οι στρατιωτικοί και οι αστυνομικοί πρόβλημα…με τα τραπεζομάντιλα του «ΔΙΕΘΝΕΣ» που…ήταν κόκκινα. Το κόκκινο των τραπεζομάντιλων είχε, φαίνεται, συζητηθεί, τόσο στο ΚΕΕΜ όσο και στη Διοίκηση της Χωροφυλακής Σπάρτης, οπότε έγινε σύσταση στο Ν. Κρία και στους συνεταίρους του να τα αλλάξουν, πράγμα που, φυσικά, έγινε.

Επρόκειτο για άλλη μια από τις αμέτρητες φαιδρότητες της δικτατορίας, να ασχολούνται, δηλαδή, με το χρώμα των τραπεζομάντιλων ενός εστιατορίου, όταν ο ελληνικός λαός βρισκόταν στον «γύψο» και χιλιάδες Έλληνες έλιωναν στα ξερονήσια και στις φυλακές για τις ιδέες τους ή γιατί τόλμησαν να υπερασπίσουν τις δημοκρατικές και προσωπικές αξίες.

Η φήμη του εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ» απλωνόταν γρήγορα, τόσο εντός όσο κι εκτός συνόρων, μιας και οι πελάτες του μεταβάλλονταν σε διαρκή και ζωντανή διαφήμισή του ενώ ΚΑΙ η Σπάρτη καμάρωνε, γιατί διέθετε ένα τέτοιου υψηλού επιπέδου εστιατόριο. Είναι χαρακτηριστικό το παρακάτω περιστατικό:

Μια μέρα, ο Διοικητής της Αστυνομίας, ο οποίος έτρωγε στο «ΔΙΕΘΝΕΣ», κάλεσε κοντά του τον Νίκο Κρία και του είπε εμπιστευτικά:

–Νίκο, άνθρωποι δουλεύουνε για σένα χωρίς να τους πληρώνεις.

–Τι εννοείτε, κ. Διοικητά;

–Όλοι οι περιπτεράδες, όταν τους ρωτούν οι τουρίστες πού να πάνε για φαγητό, τους λένε «στο ΔΙΕΘΝΕΣ» και τους καθοδηγούν να το βρουν.

Στα 1971, ο Νίκος Κρίας αποφάσισε να μοιραστεί τη ζωή του με την Μαργαρίτα Ζαφειροπούλου, από τη Σπάρτη, δημιουργώντας μιαν όμορφη και στέρεη οικογένεια, στηριγμένη στην αγάπη και τη συντροφικότητα και αποκτώντας, στην κοινή τους πορεία, τρία υπέροχα παιδιά, δύο κορίτσια και ένα αγόρι.

Στα 1972, καταργήθηκε η κάτω αίθουσα του «ΔΙΕΘΝΕΣ» ως εστιατόριο. Εκεί πήγε η αποθήκη και η λάντζα, ενώ η κουζίνα ανέβηκε στην επάνω αίθουσα, αριστερά της εισόδου από Κων/νου Παλαιολόγου.

Η αίθουσα του εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ» ήταν διαμπερής (πλατεία-Παλαιολόγου), με δίφυλλες ανοιγόμενες τζαμόπορτες και υπέροχα κεραμικά πλακάκια του παλαιού καιρού στο δάπεδο. Τα ξύλινα τετράγωνα τραπέζια (16 έως 18 στον αριθμό), με τα όμορφα τραπεζομάντιλα και τα βιενέζικα καθίσματά τους, ήταν άψογα στοιχημένα σε δυο σειρές, δεξιά της εισόδου από την Παλαιολόγου, ενώ αριστερά βρισκόταν η κουζίνα, το μεγάλο ψυγείο με τη βιτρίνα και το πάσο της κουζίνας. Η αίθουσα είχε έντεχνα τελειώματα, φινίρισμα, διακόσμηση και χρώματα που ταίριαζαν με το ύφος του εστιατορίου, έτσι όπως το ήθελε ο Νίκος Κρίας, και δημιουργούσε στον πελάτη την ανάλογη ευχάριστη διάθεση.

Το 1974 απεχώρησε ο συνέταιρος Νικηφόρος Κουρής και το «ΔΙΕΘΝΕΣ» έμεινε, αποκλειστικά, στα χέρια του Νίκου Κρία, ο οποίος, λόγω της κοινωνικότητάς του, της ευστροφίας και του επιχειρηματικού του πνεύματος, είχε, ήδη, ταυτίσει το όνομά του με το «ΔΙΕΘΝΕΣ», το οποίο συνέχισε την πορεία του στη νέα εποχή, αυτή της μεταπολίτευσης, ΠΑΝΤΑ με σεβασμό και ευθύνη απέναντι στον πελάτη, σε περιβάλλον πολιτισμένο και άνετο, με άψογη και «ταχεία» εξυπηρέτηση, καλές τιμές και (πάνω απ’ όλα) καλή κουζίνα με υπέροχα φαγητά, που «πάντρευαν» τις γνήσιες ελληνικές γεύσεις με τις σύγχρονες. Και ήταν αυτή, ακριβώς, η επιτυχία του Ν. Κρία: Να φέρει και τις νεότερες γενιές σε ένα εστιατόριο όπου κάποτε έτρωγαν οι πατεράδες και οι παππούδες τους, πατώντας πάνω στην γνώση και την εμπειρία που είχε αποκτήσει και αγκαλιάζοντας, εστιατορικά, τις σύγχρονες ανάγκες αλλά με σεβασμό στο παρελθόν. Τέλος, ο Νίκος Κρίας, έχοντας γνωρίσει πολύ καλά, από παιδί, τι σημαίνει να είσαι εργαζόμενος, είχε με το προσωπικό του μια σχέση αληθινής φιλίας, εμπιστοσύνης και αλληλοεκτίμησης, ώστε η εργασία να βγαίνει, τελικά, όχι ως καταναγκασμός αλλά ως ελευθερία και προσφορά. Όσοι εργάστηκαν, κατά καιρούς, στο «ΔΙΕΘΝΕΣ» του Ν. Κρία έχουν να λένε για την άψογη συμπεριφορά του απέναντί τους ΚΑΙ ως ανθρώπου και ως εργοδότη.

Ο Ν. Κρίας, σ’ αυτή τη νέα 10ετία του «ΔΙΕΘΝΕΣ», καταλάβαινε πως η δουλειά του αναμετριόταν, πλέον, με το χρόνο και γνώριζε καλά ότι έπρεπε να μείνει σταθερός, αποφεύγοντας, όμως, να μείνει στάσιμος. Να γίνεται, μέρα με τη μέρα, κλασικός, χωρίς να χαρακτηρίζεται ξεπερασμένος. Ο Ν. Κρίας είχε το επιχειρηματικό ταμπεραμέντο και την επαγγελματική ωριμότητα να διακρίνει αυτές τις λεπτές ισορροπίες, ώστε η πορεία του εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ» να είναι ομαλή και πάντα ανοδική. Η πορεία που είχε διαγράψει αυτά τα χρόνια (από το 1969 έως το 1974) το εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ» υπό τη δ/νση του Ν. Κρία επιβεβαίωνε και εδραίωνε, χρόνο με το χρόνο, την άποψη ότι επιτυχημένο εστιατόριο είναι εκείνο που «κοιτάει» με ειλικρίνεια τον πελάτη στα μάτια, έχει απέριττο στήσιμο, και γεύσεις ιδιαίτερες και ξεκάθαρες.

Η λαμπρή φήμη του εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ» επί ημερών Νίκου Κρία επιβεβαιωνόταν διαρκώς (εκτός άλλων) και με δημοσιεύματα στον ελληνικό αλλά και στον ξένο τύπο, όπως ,π.χ., η ιδιαιτέρως τιμητική αναφορά που έγινε γι’ αυτό στην παγκοσμίου φήμης και διεθνούς κύρους εφημερίδα New York Times, από τον δημοσιογράφο Richard J. Walton, ο οποίος, σε άρθρο του, στις 29 Απριλίου 1979, με τίτλο «Ancient Sparta: A Warior City in Retirement» έγραψε (μεταξύ άλλων) και τα εξής:

«The best restaurant is considered to be the Diethnes on the plateia.»

«Το καλύτερο εστιατόριο θεωρείται το ΔΙΕΘΝΕΣ στην πλατεία».

Δυστυχώς, στα 1990, η εξέλιξη του εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ» διεκόπη αναπάντεχα, όταν ο ιδιοκτήτης του κτηρίου θέλησε να το αξιοποιήσει διαφορετικά.

Ο Νίκος Κρίας, ύστερα από 30 χρόνια ζωής και εργασίας μέσα στα εστιατόρια και ύστερα από 23 χρόνια στο τιμόνι του «ΔΙΕΘΝΕΣ»  έπρεπε να αλλάξει ρότα ζωής. Το επιχειρηματικό του δαιμόνιο τον οδήγησε να ανοίξει το «ΚΟΣΜΗΜΑΤΟΠΩΛΕΙΟ Ν. ΚΡΙΑΣ» (Παλαιολόγου 87), το οποίο, γρήγορα, εξελίχθηκε σε μια από τις κορυφαίες και πλέον σοβαρές επιχειρήσεις της Σπάρτης.

Όμως, παρά τη νέα του επιχειρηματική επιτυχία, ο Νίκος Κρίας, παρέμενε νοσταλγικά δεμένος με το «ΔΙΕΘΝΕΣ». Αισθανόταν ότι η ζωή του το χρειαζόταν ακόμα και ότι ο κύκλος του δεν έπρεπε έτσι άδοξα να κλείσει.

Ήρθε, λοιπόν, σε επαφή με δυο πρώην εργαζόμενους του «ΔΙΕΘΝΕΣ», τον Νίκο Τσάκωνα (μάγειρα) και τον Θόδωρο Τσούκλερη (σερβιτόρο), που ήδη αναζητούσαν νέα δουλειά, συζήτησαν, συμφώνησαν και αποφάσισαν να ξαναζωντανέψουν, συνεταιρικά, το εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ». Άλλωστε, ένα μαγαζί δεν είναι μόνο ο χώρος, αλλά (κυρίως) οι άνθρωποι που το πονάνε και το υπηρετούν με ψυχή και καρδιά.

Έτσι, βρήκαν διαθέσιμο χώρο (και μάλιστα με κήπο), λίγο ψηλά προς το Στάδιο (Παλαιολόγου 105), δούλεψαν με ζήλο για να ξαναζωντανέψει το όνειρο και σε λίγο καιρό (1991) το Νέο εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ» ήταν έτοιμο να καλοδεχτεί τους πελάτες του, παλαιούς και νέους, με μάγειρα τον Νίκο Τσάκωνα, ο οποίος γνώριζε καλά την κουζίνα του παλαιού «ΔΙΕΘΝΕΣ» και με τη σύμφωνη γνώμη του Νίκου Κρία και του Θεόδωρου Τσούκλερη συνέχισε να μαγειρεύει όπως τότε. Και δεν ήταν μόνο η κουζίνα. Το νέο «ΔΙΕΘΝΕΣ» συνέχισε να έχει την ίδια ζεστασιά με το παλιό, την ίδια φιλική και ανθρώπινη ατμόσφαιρα, εκείνη που έκανε τον πελάτη να απολαμβάνει τα νόστιμα κι εκλεκτά φαγητά της κουζίνας του νέου «ΔΙΕΘΝΕΣ» σαν να καθόταν στο τραπέζι του σπιτιού του.

Στα 2001 η ζωή χτύπησε με έναν κεραυνό της το Νίκο Κρία και την οικογένειά του, αφού τους «πήρε», στην πιο ολάνθιστη ώρα της (21 μόλις χρόνων), την λατρεμένη τους κορούλα, φοιτήτρια τότε, τη Στέλλα.

Είναι από τις στιγμές εκείνες που η καρδιά του ανθρώπου πλημμυρίζει από τεράστια και αναπάντητα «γιατί», βλέποντας ολόκληρη τη ζωή του, μετά από τόσον αγώνα, τόσες θυσίες και ελπίδες, να κείτεται, εκεί μπροστά του, σκορπισμένη σε συντρίμμια.

Μέσα σ’ αυτή τη νέα και οδυνηρή πραγματικότητα ήρθε, στα 2006, η ώρα να αποχωρήσει από την επιχείρηση ο Νίκος Κρίας και μαζί του, λόγω συνταξιοδότησης, ο Νίκος Τσάκωνας. Έτσι το «ΔΙΕΘΝΕΣ» έμεινε, αποκλειστικά, στα χέρια του Θεόδωρου Τσούκλερη και άνοιγε ένας νέος δρόμος προς το μέλλον, τόσο για τον ίδιο όσο και για το ιστορικό εστιατόριο της πόλης.

Ο Θεόδωρος Τσούκλερης γεννήθηκε στους Σουστιάνους στα 1954. Πατέρας του ήταν ο άξιος και σεβαστός ιερέας π. Παναγιώτης Τσούκλερης και μητέρα του η Κωνσταντίνα, το γένος Βαρβιτσιώτη. Είχε και μια αδερφή, ο Θόδωρος, η οποία «έφυγε» νωρίς, όντας ξενιτεμένη στη Ν. Αφρική.

Αφού τέλειωσε το Δημοτικό και πήγε δυο τάξεις στο Γυμνάσιο, επέλεξε να σταματήσει το σχολείο και να βρει μια δουλειά για τη ζωή του.

Τότε, τα παιδιά, συνήθως, πήγαιναν κοντά σε κάποιον τεχνίτη (υδραυλικό, ηλεκτρολόγο, μηχανικό αυτοκινήτων, ξυλουργό κλπ) για να μάθουν μια τέχνη.

Ο Θόδωρος ξεκίνησε, από ηλικία 14 ετών, να δουλεύει σε ένα συνεργείο αυτοκινήτων, αλλά το εγκατέλειψε γρήγορα και το 1969 έπιασε δουλειά, ως σερβιτόρος, στο περίφημο υπόγειο εστιατόριο «ΣΕΜΙΡΑΜΙΣ», στην οδό Κ. Παλαιολόγου, στο ύψος του Μουσείου, το οποίο τότε δούλευαν ο Νίκος Κυριακούλιας και ο Γ. Δημητρακόπουλος. Το «ΣΕΜΙΡΑΜΙΣ» ήταν κι αυτό ένα φημισμένο εστιατόριο της Σπάρτης, με πολλή δουλειά, στο οποίο ο Θόδωρος έμεινε μέχρι το 1974 (το ΣΕΜΙΡΑΜΙΣ υπήρξε γι’ αυτόν σχολείο εστιατορικής),  οπότε πήγε φαντάρος. Μετά το στρατιωτικό (28 ολόκληρους μήνες) στράφηκε για δουλειά πάλι στα εστιατόρια και η τύχη τα έφερε έτσι, ώστε στα 1979 να γίνει σερβιτόρος στο «ΔΙΕΘΝΕΣ» του Ν. Κρία, όπου έμεινε έως το 1990, δώδεκα ολόκληρα χρόνια, με μάγειρα τον Ν. Κυριακούλια και συνάδελφους σερβιτόρους (κατά καιρούς) τους: Κ. Κουλόγιαννη, Πέτρο Κοκκινάκο, Χρ. Μαζαράκο και Τάσο Σταυρόπουλο.

Όταν έκλεισε το παλαιό «ΔΙΕΘΝΕΣ», ο καθένας από τους ανθρώπους που το αγάπησαν και το δούλεψαν τράβηξε τον δικό του δρόμο. Κάποιος, όμως, από εκεί ψηλά, έκανε, πολύ σύντομα, αυτοί οι ξεχωριστοί δρόμοι να ξανασυναντηθούν. Και το καλό πνεύμα αυτής της συνάντησης δεν ήταν άλλο από εκείνο του «ΔΙΕΘΝΕΣ». Παρ’ όλο που το παλαιό και ιστορικό εστιατόριο είχε πλέον κλείσει, όμως το πνεύμα του ζούσε και συσπείρωσε και πάλι κοντά του τρεις ανθρώπους δικούς του, ανθρώπους που το αγάπησαν και τους αγάπησε και που του ξανάδωσαν ζωή, μέσα σε ένα μόλις χρόνο, στα 1991.

Μετά την αποχώρηση του Ν. Κρία και του Ν. Κυριακούλια από το Νέο «ΔΙΕΘΝΕΣ» (2006), ο Θεόδωρος Τσούκλερης, συναισθανόμενος την ευθύνη αλλά και ώριμος, πλέον, σε γνώση και εμπειρία εστιατορική, έδωσε όλο του το «είναι» στο να σταθεί το νέο «ΔΙΕΘΝΕΣ» αντάξιο της ιστορίας και του θρύλου που το ακολουθούσε. Μάλιστα, επειδή είχε πρόβλημα στην ανεύρεση νέου μάγειρα, αναγκάστηκε να ασχοληθεί με την κουζίνα και (παρ’ όλο που - όπως λέει - «δεν ήξερα να βράζω ούτε μακαρόνια») εξελίχθηκε, πολύ γρήγορα, σε έναν υπέροχο μάγειρα, που τα φαγητά του παίρνουν τις καλύτερες κριτικές από Έλληνες και ξένους που επισκέπτονται το «ΔΙΕΘΝΕΣ».

Στη μεγάλη αυτή και δύσκολη προσπάθεια, ο Θόδωρος, είχε βοηθό και συμπαραστάτη πολύτιμο, ανεκτίμητο και αναντικατάστατο, την πολυαγαπημένη του σύζυγο Κωνσταντίνα, το γένος Νικολόπουλου, με την οποία απέκτησε δυο αγόρια, τον Παναγιώτη και τον Σπύρο. Δυστυχώς η βάσκανος μοίρα διέκοψε την γεμάτη αγάπη, ευτυχία και ελπίδα, κοινή τους πορεία, «παίρνοντας» απ’ τη ζωή την Κωνσταντίνα Τσούκλερη στα 2013.

Ο Θόδωρος χρειάστηκε να επιστρατεύσει όσες ψυχικές δυνάμεις και αντοχές του είχαν απομείνει και ακουμπώντας πάνω στα δυο του παιδιά αλλά και στους πολλούς ανθρώπους που τον αγαπούσαν, μπόρεσε να συνεχίσει να πορεύεται στο δρόμο που είχε χαράξει με τη γυναίκα του, την Κωνσταντίνα. Άλλωστε, σε κάθε γωνιά του «ΔΙΕΘΝΕΣ» η Κωνσταντίνα είχε αφήσει το αποτύπωμα και την αύρα της και ο Θόδωρος είχε (και έχει) την αίσθηση (όχι την ψευδαίσθηση) πως η τρυφερή και αγαπημένη του σύντροφος, αυτή που από 17 χρονών ήταν πάντα πλάι του στο ταξίδι της Ζωής, ΚΑΙ στις γαλήνες αλλά ΚΑΙ στις τρικυμίες, παρέμενε (και παραμένει) κοντά του για να του δίνει κουράγιο και δύναμη.

Στα 2014 ο Θόδωρος παρέδωσε τη διεύθυνση του «ΔΙΕΘΝΕΣ» στον γιο του Παναγιώτη Τσούκλερη και το ιστορικό εστιατόριο μπήκε σε μια νέα δυναμική κι εξελικτική πορεία, με γνώμονα πάντα την ποιότητα, την εξυπηρέτηση και την ευχαρίστηση των πελατών του. Η επιτυχία της νέας φάσης ζωής και πορείας του εστιατορίου «ΔΙΕΘΝΕΣ» είναι ότι κατάφερε να «παντρέψει» αρμονικά το παλιό με το νέο και να προχωρήσει στη νέα εποχή χωρίς να απαρνηθεί τις ρίζες του. Η ελληνική παραδοσιακή κουζίνα αποδείχτηκε ότι ταιριάζει στους πελάτες ΚΑΙ του νέου «ΔΙΕΘΝΕΣ», μαζί με την πεποίθηση πως είναι αυτονόητο να διατηρείς σταθερότητα στην ποιότητα και στο σέρβις και να αγαπάς, πραγματικά, την εστίαση. Και σαν ευλογία από εκεί ψηλά, άλλη μια γυναίκα, η σύζυγος του Παναγιώτη Τσούκλερη, η Αναστασία (Τασία) Αργειτάκου, πήρε θέση στο «ΔΙΕΘΝΕΣ» συνεχίζοντας επάξια τον δρόμο της παράδοσης που χάραξε η μητέρα του Παναγιώτη, η Κωνσταντίνα.

Ο Θόδωρος, η νύφη του η Αναστασία, ο γιος του ο Παναγιώτης, αλλά και όλο το προσωπικό του «ΔΙΕΘΝΕΣ» αποτελούν, σήμερα, μια δεμένη κι αγαπημένη ομάδα, μια οικογένεια, χωρίς διακρίσεις ανάμεσά τους, που τους συνδέει, στενά, η αγάπη, η φιλία και η αλληλοεκτίμηση, η αφοσίωση σ’ αυτό που κάνουν αλλά και ο κοινός σκοπός τους: Να κρατήσουν το «ΔΙΕΘΝΕΣ» ψηλά, ώστε σε κάθε χρονική στιγμή να αποδεικνύεται αντάξιο της μακρόχρονης ιστορίας και της φήμης του.

Απ’ αυτήν την «δεμένη» ομάδα του νέου «ΔΙΕΘΝΕΣ», δεν μπορεί να εξαιρεθεί και ο Γιώργος Μπεκιάρης, από την Καλογωνιά, ο οποίος δουλεύει ήδη 8 χρόνια στο «ΔΙΕΘΝΕΣ» και είναι, κυριολεκτικά, εκτός από σερβιτόρος, το πολύτιμο «παιδί για όλες τις δουλειές», αγαπητός όχι μόνο στο προσωπικό του εστιατορίου αλλά και σ’ όλους τους πελάτες του.

Στην περίοδο της καραντίνας, ο Παναγιώτης και ο Θόδωρος Τσούκλερης, βρήκαν την ευκαιρία να ανακαινίσουν το «ΔΙΕΘΝΕΣ» και να του δώσουν τη σημερινή του μορφή: Ένα σύγχρονο, ευρωπαϊκού επιπέδου εστιατόριο, με υπέροχο ντιζάιν εσωτερικού χώρου, όπου δεσπόζουν φωτογραφίες από τη Σπάρτη της παλαιάς εποχής, με ατμόσφαιρα που αποπνέει ζεστασιά και αγάπη (σπιτική θα ’λεγε κανείς) με φαγητό συναισθηματικό και ουσιαστικά νόστιμο, με πολύ καλές τιμές, εξυπηρέτηση σε υψηλό επιίπεδο από προσωπικό που έχει ενστερνιστεί την άποψη πως ο πελάτης είναι πρώτα φίλος, κι έναν μεγάλο, όμορφο και δροσερό τα καλοκαίρια κήπο, βγαλμένο από τα παλιά, με τα τραπέζια άνετα απλωμένα κάτω από τις καταπράσινες και θαλερές πορτοκαλιές, με χελωνίτσες να κυκλοφορούν αργά αλλά θαρρετά μέσα στις πρασινάδες του κήπου, δίνοντας μιαν άλλη διάσταση στην εμπειρία και αποτελώντας την αγαπημένη ατραξιόν του «ΔΙΕΘΝΕΣ».

Εκτός από το ανθρώπινο δυναμικό, η μεγάλη δύναμη του «ΔΙΕΘΝΕΣ» βρίσκεται στην κουζίνα του, την οποία, κάθε πρωί, επιμελείται ο Θόδωρος με την νύφη του Τασία, συνεργούντος και του υπόλοιπου προσωπικού της κουζίνας. Όταν τα φαγητά της ημέρας μπουν στις κατσαρόλες και στα ταψιά και «ανάψουν οι φωτιές», μια γλυκιά ελκυστική μυρωδιά απλώνεται «στα πέριξ» του «ΔΙΕΘΝΕΣ» και την ταξιδεύει ο αέρας και νιώθουν οι περαστικοί σαν να είναι παλιά Κυριακή και οι νοικοκυρές ετοιμάζουν το καλό φαγητό της βδομάδας και γεμίζει η γειτονιά με τις μυρωδιές που δραπετεύουν από τα ανοιχτά παράθυρα. Άλλοι, πάλι, νιώθουν σαν τότε που πέρναγαν, μεσημέρι, μπροστά απ’ τους παλιούς ξυλόφουρνους και είχε βγάλει ο φούρναρης τα ταψιά με τα ψητά στον μεγάλο πάγκο και μοσχοβόλαγε η Σπάρτη όλη.

Κατά τις έντεκα και μισή έρχεται η ώρα στο «ΔΙΕΘΝΕΣ» να βγουν τα φαγητά και να μπουν μέσα στη βιτρίνα της κουζίνας, ώστε να βλέπει ο πελάτης και να διαλέγει, αφού είναι αληθινό αυτό που λέγανε οι παλιοί, πως «πρώτα τρώμε με τα μάτια».

Το μεσημέρι εκείνο που βρέθηκα στο «ΔΙΕΘΝΕΣ» για τις ανάγκες του άρθρου,  βίωσα πραγματικά τι σημαίνει «ΔΙΕΘΝΕΣ» και ποια παράδοση καθοδηγεί την πορεία του στο Σήμερα:

Είδα τα ταψιά με τα φαγητά (ψητά και μαγειρευτά) να μπαίνουν στην βιτρίνα, γύρω στις 11:30 π.μ., τότε που άρχισαν να χτυπούν τα πρώτα τηλέφωνα για παραγγελίες και να καταφθάνουν οι πρώτοι πελάτες. Ο Θόδωρος και η νύφη του η Τασία ενημέρωναν αυτούς που τηλεφωνούσαν για το τι περιλαμβάνει το μενού της ημέρας και σημείωναν τις παραγγελίες, ενώ οι λοιποί πελάτες, στέκονταν μπροστά στη  βιτρίνα, κοίταζαν, με την άνεσή τους, τα φαγητά, ρωτούσαν τον Θόδωρο, που τους ενημέρωνε υπομονετικά και πρόθυμα και τους σύστηνε τι να διαλέξουν, και έδιναν την παραγγελία τους, με δυσκολία είναι αλήθεια, γιατί, πώς να διαλέξει κανείς μέσα σε μια τέτοια πανδαισία κουζίνας;

Γιατί, εδώ, μιλάμε για κεφτέδες τηγανιτούς (αλλά και με σάλτσα), χοιρινό με μελιτζάνες, μοσχάρι στιφάδο, αρνάκι ψητό με πατάτες, μελιτζάνες ραγού, φασολάκια, μουσακά, σουτζουκάκια σμυρνέικα, παστίτσιο, γεμιστά, μπιφτέκια μοσχαρίσια και κοτόπουλου, κόκορα μπαρδουνιώτικο (!!!), βλίτα με φρέσκια ντομάτα και φέτα (!!!)…αλλά και ψητά στη σχάρα, της ώρας, (παϊδάκια, μπριζόλες χοιρινές και μοσχαρίσιες, σουβλάκια, κοτόπουλο φιλέτο, μπιφτέκι) κ.α.π.

Μενού με φαγητά μερακλίδικα, παραδοσιακά, ελληνικά, καλομαγειρεμένα με αγάπη, όπως εκείνα που έτρωγε ο καθένας από τη μάνα του ή τη γιαγιά του στο σπίτι του το πατρικό.

Είδα, ακόμα, έναν παππού να κάθεται με την άνεσή του στο τραπέζι μπροστά στη βιτρίνα, να παραγγέλνει μια μερίδα κεφτέδες με σάλτσα και μια μπίρα παγωμένη και να τρώει και να πίνει όπως κάποτε στο ταβερνάκι της γειτονιάς του.

Είδα, τέλος (με συγκίνηση είναι αλήθεια), πρώτα το Νίκο Κρία και ύστερα τον Νίκο Κυριακούλια (τους παλαιούς συνεταίρους του «ΔΙΕΘΝΕΣ») να μπαίνουν στο μαγαζί, να χαιρετάνε ζεστά και φιλικά τον Θόδωρο και το προσωπικό και να λένε λόγια της καρδιάς, σημάδι αδιάψευστο μιας αληθινής φιλίας χρόνων και μιας σχέσης ζωής που δέθηκε γύρω από το «ΔΙΕΘΝΕΣ», το εστιατόριο θρύλο της Σπάρτης, μια σχέση ζωής που κρατάει ακόμα και (απ’ ό,τι φαίνεται) θα κρατήσει για πάντα.

Το εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ» αποτελεί πλέον κομμάτι της ιστορίας της πόλης και συνεχίζει με σιγουριά το δρόμο του προς το μέλλον  υπό τη στιβαρή και άξια διεύθυνση του Παναγιώτη Τσούκλερη, ο οποίος  αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο την εμπειρία και τη γνώση του πατέρα του Θεόδωρου και σέβεται την αίγλη του ονόματος «ΔΙΕΘΝΕΣ», έχοντας καταλάβει πόσο ισχυρό πλεονέκτημα είναι να διευθύνεις ένα εστιατόριο με ιστορία. Ταυτόχρονα, κατανοεί, ότι αυτό, ακριβώς, είναι που του δημιουργεί την υποχρέωση να σεβαστεί την ιστορία και την παράδοση του «ΔΙΕΘΝΕΣ» και να αποδείξει πως μπορεί, στο Σήμερα, να προσθέσει τη δική του γραφή στην όλη λειτουργία του εστιατορίου, χωρίς, όμως, να αλλάζει το αφήγημα. Η αφοσίωση και το μεράκι στο «ΔΙΕΘΝΕΣ» παραμένουν αναλλοίωτα στο χρόνο.

Οι πολλές εγκωμιαστικές κριτικές και τα σχόλια ξένων και Ελλήνων πελατών στις σχετικές με εστιατόρια και τουρισμό ιστοσελίδες αποτελούν τιμή όχι μόνο για το «ΔΙΕΘΝΕΣ» αλλά ΚΑΙ για τη Σπάρτη, στην οποία προσδίδουν προστιθέμενη αξία.

Μερικές ΜΟΝΟ απ’ αυτές τις κριτικές αρκούν, για να αναδείξουν την επίζηλη θέση που έχει κατακτήσει, δικαίως, το «ΔΙΕΘΝΕΣ» σε ελληνικό και σε ξένο επίπεδο αλλά και σε σημαντικούς διαδικτυακούς τόπους, σχετικούς με εστιατόρια:

«Ο σύζυγός μου προέρχεται από την Ελλάδα και κάθε φορά που ταξιδεύουμε στην πατρίδα του και επισκεπτόμαστε το νότο της Πελοποννήσου, σταματάμε πάντα στα Diethnes για μεσημεριανό γεύμα ή δείπνο, ανάλογα με την ώρα που φτάνουμε στη Σπάρτη. Οι λόγοι είναι πολλοί:

Delicious home cooked food, με παραδοσιακό τρόπο, με γεύση που δεν είναι εύκολο να βρούμε πια. Μπορείτε ακόμη να δείτε το φαγητό πριν από την παραγγελία, το οποίο είναι σαν να ταξιδεύετε στις παραδοσιακές ελληνικές ταβέρνες σε μια μηχανή του χρόνου!

–Ο μαγικός κήπος που βρίσκεται στο πίσω μέρος του εστιατορίου, μια μικρή όαση με όμορφα δέντρα και λουλούδια που κάνουν το γεύμα πιο ευχάριστο.

–Η φιλικότητα και η υπερηφάνεια του Τάκη και ολόκληρης της ομάδας, για το φαγητό τους, την ιστορία τους (το Diethens αναφέρεται ως το καλύτερο εστιατόριο της Σπάρτης στο άρθρο των NY Times από τον RICHARD J. WALTON στις 29 Απριλίου 1979!) Και την οικογένειά τους - την επιχείρηση.

–Η κεντρική τους θέση που πηγαίνει όμορφα με μια βόλτα από το άγαλμα του Λεωνίδα (ναι, ο Molon Lave guy) στα καφενεία και ό,τι υπάρχει στην κάτω πόλη της Σπάρτης.

–Τούτου λεχθέντος, όταν σταματάτε στη Σπάρτη στο Diethnes απολαύστε μια γεύση από την παραδοσιακή ελληνική φαγητό στο καλύτερό της!» (ΗΠΑ)

«Το "ΔΙΕΘΝΕΣ" έχει πολύ ωραία παραδοσιακή κουζίνα. Τα υλικά που χρησιμοποιούν είναι φρέσκα, ποιοτικά και τα πιάτα είναι γευστικά σαν να τρώει κάποιος σπίτι του. Οι τιμές είναι πολύ προσιτές και όλο το προσωπικό πολύ εξυπηρετικό με χαμόγελο. Υπέροχη η ατμόσφαιρα ειδικά στην αυλή!!! Το συστήνω ανεπιφύλακτα!!!! Κάποια από τις φορές που βρεθήκαμε εκεί ζητήσαμε και φαγητό για άτομο με ευαισθησία στο στομάχι και μας πρόσεξαν πάρα πολύ!!!»

(Ελλάδα)

«Συνιστάται ιδιαίτερα αν θέλετε να φάτε αυθεντικά!»

(Γερμανία)

«ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΛΟΓΙΑ. ΜΕΤΑ ΑΠΟ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΝ ΓΙΑ ΦΑΓΗΤΟ ΤΕΛΕΙΟ. ΚΑΛΟ ΦΑΓΗΤΟ-ΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ. ΤΕΛΕΙΟ.»

(Ελλάδα)

«Απίστευτη φιλοξενία, εξαιρετική περιποίηση, καλή προσοχή, ταχύτητα και εγγύτητα και το καλύτερο φαγητό, ο μεγάλος Λεωνίδας θα ήταν περήφανος, χαιρετισμούς από Ισπανία.»

«Για όποιον πάει στη Σπάρτη, πρέπει και επιβάλλεται να περάσει από κει.....ζεστή ατμόσφαιρα και άνθρωποι με άριστη εξυπηρετικότητα, ποιότητα και τιμή!!»

(Ελλάδα)

«Ένα πολύ ζεστό καλωσόρισμα, μια υπέροχη τοποθεσία, μια απίστευτη βεράντα και ένα γεύμα χωρίς ψεύτικη νότα. Σας ευχαριστούμε για αυτή την υπέροχη βραδιά.»

(Γαλλία)

«Συνιστάται! Θα βρείτε νόστιμη παραδοσιακή κουζίνα σε προσιτές τιμές, με μια απολαυστική εσωτερική αυλή με οπωροφόρα δέντρα και χελώνες. Πολύ ωραίο και φιλόξενο προσωπικό. Ειδική αναφορά στον μουσακά και τον μπακλαβά.»

(Ιταλία)

Ναι!!! To ιστορικό εστιατόριο «ΔΙΕΘΝΕΣ», της Σπάρτης, έρχεται από πολύ μακριά, δημιουργεί ένα «παρόν» αντάξιο της ιστορίας του και είναι σίγουρο ότι θα ταξιδέψει πολύ μακριά στο μέλλον.

Γιατί οι θρύλοι είναι προορισμένοι να ζουν για πάντα. Και το «ΔΙΕΘΝΕΣ» είναι, πλέον, ένας θρύλος της Σπάρτης, που αιμοδοτεί τη μνήμη και μας προσφέρει έναν επιπλέον δεσμό με τους παλαιότερους, με το παρελθόν της πόλης και εν τέλει με τους δικούς μας ανθρώπους.

Σπάρτη 11-9-2023

Βαγγέλης Μητράκος

ΥΓ: Σε ένα άρθρο που στηρίχτηκε σε πάρα πολλές ζωντανές μαρτυρίες και από διαφορετικούς ανθρώπους, είναι φυσικό να υπάρξουν (ίσως) κάποια «λάθη», ανακρίβειες αλλά και παραλείψεις, που όμως δεν αλλοιώνουν τον βασικό του σκοπό: Να αναδείξει την πολύχρονη ιστορία και διαδρομή ενός θρυλικού εστιατορίου της Σπάρτης που δέθηκε αναπόσπαστα με τη ζωή και την ιστορία της πόλης και των ανθρώπων της.

Οφείλω θερμές ευχαριστίες στον Νίκο Κρία και στον Θεόδωρο Τσούκλερη που απλόχερα μοιράστηκαν μαζί μου τις μνήμες τους από το «ΔΙΕΘΝΕΣ» αλλά και από την ίδια τη ζωή τους.