«Στη Σπάρτη του 1950 με τον Εθνικό Φρουρό» από τον Βαγγέλη Μητράκο

Καμάρι της Σπάρτης ήταν, από την εποχή Γκορτσολόγου (10ετία του 1920), οι δεντροστοιχίες των δρόμων και των παρτεριών της, ιδιαίτερα οι νεραντζιές οι οποίες αποτέλεσαν μια καταπληκτική ιδέα αστικής δενδροφύτευσης. Επειδή, όμως, στη Σπάρτη, οι πάσης φύσεως έμποροι έβγαζαν στα πεζοδρόμια πραμάτειες και τις ακουμπούσαν ή τις κρεμούσαν στα δέντρα, επειδή κάθε Σάββατο κατέβαιναν με τα ζώα τους όλα τα χωριά για το παζάρι κι έδεναν τα ζώα στα δέντρα (πού αλλού να τα δέσουν;) κι επειδή διάφοροι (μικροί και μεγάλοι) «κακομεταχειρίζονταν» τα δέντρα, για διάφορους λόγους, με αποτέλεσμα να τους προκαλούν ζημιές, ακόμα και να τα τσακίζουν από τη ρίζα, έβγαλε διαταγή ο Διοικητής Χωροφυλακής Σπάρτης και προσυπέγραψε ο Νομάρχης, με την οποία απαγορευόταν το δέσιμο ζώων και η στήριξη εμπορευμάτων πάνω στα δέντρα, καθώς και το τσάκισμα των δέντρων από οποιονδήποτε.

(Πού είσαι, κ. Διοικητά, να βγάλεις μια τέτοια διαταγή ΚΑΙ σήμερα για τα δέντρα που πέφτουν θύματα μέσα στην πόλη, αλλά και για τα πεζοδρόμια του κέντρου της Σπάρτης που έχουν καταληφθεί «εξ εφόδου» και δεν έχουν πού να περάσουν οι πεζοί.)

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗ

ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΙΣ ΑΡΙΘ. 58

«Περί προστασίας των εις κατωκημένους τόπους Δημοτικών και Κοινοτικών Δενδρυλλίων»

Εν Σπάρτη σήμερον την 28ην του μηνός Φεβρουαρίου του έτους 1950 ημέραν της εβδομάδος Τρίτην ο υπογεγραμμένος Ταγματάρχης Χωροφυλακής Παπαδόπουλος Αγησίλαος Διοικητής της Διοικήσεως Χωροφυλακής Σπάρτης (…) απεφασίσαμεν και διατάσσομεν.

Άρθρον 1ον

Απαγορεύομεν να προσδένωνται ζώα ή να στηρίζονται οιαδήποτε αντικείμενα ή εμπορεύματα των εντός των κατωκημένων τόπων εις τα οδούς και πλατείας Δημοτικών και Κοινοτικών δένδρων και δενδρυλλίων ή άπτονται τούτων άνθρωποι και παίδες κατά τρόπον προξενούντα εις ταύτα βλάβη.

Άρθρον 2ον

Δια τας παρ’ ανηλίκων παίδων παραβάσεις του προηγουμένου άρθρου, συνυπεύθυνοι καθίστανται και οι κηδεμόνες τούτων, δια δε τας φθοράς ή βλάβας δένδρων ή δενδρυλλίων ευρισκομένων έμπροσθεν εμπορικών καταστημάτων, καφενείων και εν γένει δημοσίων κέντρων και καταστημάτων καθ’ ας ώρας είναι ανοικτά ή ευρίσκονται εν λειτουργία συνυπεύθυνοι είναι και οι Διευθυνταί τούτων.

Άρθρον 3ον

Οι παραβάται της παρούσης διώκονται και τιμωρούνται κατά τον άρθρον 697 του Ποινικού Νόμου (…). Η ισχύς της άρχεται από της δημοσιεύσεώς της (…) η δε εκτέλεσίς της ανατίθεται εις τα όργανα της Χωροφυλακής, της Δασικής Υπηρεσίας, της Αγροφυλακής κι εν γένει δημόσια όργανα και δημοτικούς και κοινοτικούς υπαλλήλους.

Ο Διοικητής της Διοικήσεως

ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ  ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Ταγματάρχης Χωροφυλακής

Εθεωρήθη και εγκρίνεται

Εν Σπάρτη τη 14 Μαρτίου 1950

Ο Νομάρχης Λακωνίας

ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ Δ.

Πλατάνα:Ζήτησαν 30 τζάμια, τους έδωσαν 12!!!

Ο ήλιος που ανέτειλε το 1950, μπορεί να έστελνε ένα ελπιδοφόρο, μετά από δέκα χρόνια, φως στους Έλληνες, όμως αυτό το φως φώτιζε ερείπια και δυστυχία μιας 10ετίας (πόλεμος ’40 - κατοχή-εμφύλιος). Η ανασύνταξη των σχολείων που είχαν κυριολεκτικά δεινοπαθήσει κατά τη 10ετία αυτή (ιδιαίτερα αυτά των χωριών) υπήρξε πρώτο μέλημα και φροντίδα των μικρών και μεγάλων κοινωνιών, που γνώριζαν, χωρίς κανείς να τους το έχει διδάξει, πως η Παιδεία έπρεπε να είναι το θεμέλιο για να χτιστεί η Νέα Ελλάδα. Πόνο ψυχής και συγκίνηση δημιουργεί η είδηση της εφημερίδας ότι από την όμορφη Πλατάνα, στις παρυφές της Σπάρτης, ζήτησαν από το κράτος 30 τζάμια για το σχολείο τους και τους έδωσαν… 12!!!

Ζήτησαν ακόμα και ξυλεία για να φτιάξουν το πάτωμα του σχολείου, η οποία μάλλον δεν θα δόθηκε ποτέ. Ακόμα πιο λυπηρό είναι το γεγονός ότι οι κάτοικοι της Πλατάνας αναγκάζονται να «κλαφτούν» προς το κράτος, παρουσιάζοντας τη δεινή τους κατάσταση από πλευράς παραγωγής, ώστε να τύχουν της βοήθειας που ζητούν:

ΠΛΑΤΑΝΑ (του ανταποκριτού μας): Το μονοτάξιον σχολείον μας είναι ένα μικρό σχολικό κτίριον αλλ’ ωραίον διότι είναι μέσα εις ένα ωραίον κήπον καλώς διατηρημένον με δένδρα και άνθη. Εζητήσαμεν από την υπηρεσίαν της ανοικοδομήσεως τριάκοντα τζάμια που είχαν σπάση από την εποχήν της κατοχής και της ανταρσίας και μας έδωσε δώδεκα. Συνηγορήσατε παρακαλούμεν να μας χορηγήση και τα υπόλοιπα ως και μικράν ποσότητα ξυλείας δια την επισκευήν του πατώματος. Η παραγωγή μας κατά μέσον όρον ανέρχεται εις 30-40 χιλιάδας οκάδων ελαίου ετησίως, 25-35 χιλιάδες οκάδων σιτηρών και 700 χιλιάδες οκάδων πορτοκαλιών εκ των οποίων εφέτος μόνον 100 χιλιάδες επωλήθησαν. Τα λοιπά υπέστησαν την κοινήν τύχην της καταστροφής.

Ποταμιά:Θέλουμε νερό, για να κάνουμε κήπους

1950: Τώρα οι Έλληνες πρέπει ν’ αφήσουν από τα χέρια τους τα όπλα του πολέμου και να πιάσουν εκείνα της ειρήνης. Στην καταπράσινη Ποταμιά του Ξηροκαμπίου οι άνθρωποι ζητούν να φτάσει τρεχούμενο νερό μέχρι τα σπίτια τους για να φτιάξουν κήπους και να προκόψουν.

ΠΟΤΑΜΙΑ (του ανταποκριτού μας): Το χωριό μας είναι πολύ παραγωγικό εις έλαιον, σιτηρά και αχλάδια. Από τους εκκεντρισμούς αγριαπιδιών που εκάμαμεν, εις το παρελθόν, παρήχθη μία καλή ποιότης αχλαδιών εμπορευσίμων και ικανή ποσότης ώστε να γίνεται εξαγωγή εκτός του νομού μας σοβαρά. Εκείνο που στερούμεθα είναι τα κηπευτικά είδη διότι δεν έχομεν νερό αρδεύσεως αρκετό. Υπάρχει μία ποσότης ύδατος εις απόστασιν 3 χιλιομέτρων από το χωριό την οποίαν αν δυνηθώμεν να διοχετεύσωμεν θα κάμωμεν κήπους στα σπίτια μας. Προθυμοποιούνται όλοι οι κάτοικοι να διαθέσουν προσωπικήν εργασίαν προς τον σκοπόν αυτόν αλλά χρειάζεται χάραξις παρά μηχανικού. Ο κ. Νομάρχης λαβών γνώσιν παρά του Διευθυντού μας της ανάγκης ταύτης της Ποταμιάς και της προσφοράς των κατοίκων, εδήλωσεν ότι θα μεταβή επί τόπου εντός του μηνός και θα πράξη παν ό,τι είναι δυνατόν ώστε να εκτελεσθή το κοινωφελές τούτο έργον.

Ποτοπωλείον ΑΦΩΝ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Ποιος μπορεί να ξεχάσει το φημισμένο Ποτοπωλείο ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ εκεί στην Παλαιολόγου, στο κέντρο της Σπάρτης; Έμπαινες μέσα και λιγοθύμαγες από τις μυρωδιές των ηδύποτων, παραγωγής της ποτοποιίας ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ (μπανάνα, μέντα, μαστίχα, διάφορο, τσέρι κλπ), που σε μικρά ξύλινα βαρελάκια (είχε και εμφιαλωμένα) καρτέραγαν να γεμίσουν τα μπουκάλια που έφερναν οι νοικοκυρές, για να έχουν πάντα στο σπίτι τους ένα «λικεράκι» για τους επισκέπτες αλλά και για την οικογένεια. Μέσα στ’ άλλα χόρταινε και το μάτι σου ομορφιά και χάρη από τα μικρά και μεγάλα μπουκάλια με τα εμφιαλωμένα ποτά στα ράφια αλλά και με τις περίφημες πορτοκαλάδες ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ και τους άλλους ζαχαρούχους χυμούς και τα αναψυκτικά (λεμονάδα, βυσσινάδα, γκαζόζα) που άφησαν εποχή. Σήμερα η ΠΟΤΟΠΟΙΙΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, συνεχίζει να τιμά την ιστορία της και τη Σπάρτη.

(την 3η γενιά ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ), πάντα με εκλεκτά προϊόντα (ζαχαρούχους χυμούς, παραδοσιακά ποτά και ηδύποτα).

ΝΕΟΝ ΠΟΤΟΠΩΛΕΙΟΝ

Ήρχισεν τα εργασίας του το νέον εν τη πόλει μας ποτοπωλείον Αδελφών Χ. Ηλιοπούλου επί της οδού Παλαιολόγου και Ευαγγελιστρίας. Πώλησις λιανική και χονδρική.

 

Πυροσβεστική στη Σπάρτη

Για πρώτη φορά στην ιστορία της, 116 χρόνια από την ίδρυσή της, η Σπάρτη αποκτά Πυροσβεστικό Σταθμό και νιώθει πλέον ασφάλεια και σιγουριά, αναθυμούμενη μεγάλες και μικρές πυρκαγιές του παρελθόντος, που σβήστηκαν μετά από επίπονες προσπάθειες των πολιτών:

ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΕΝ ΣΠΑΡΤΗ

Το απόγευμα της παρελθούσης Πέμπτης έφθασεν εις την πόλιν μας το πρώτον πυροσβεστικό αυτοκίνητον, υπ’ αριθ. 120, και πυροσβεστική δύναμις 17 ανδρών, οίτινες προσωρινώς εστεγάσθησαν εις πλησίον του σταθμού οίκημα.

 

Σάκκας-Τσάχαλης: ΤΣΙΜΕΝΤΑ ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ

Ένα από τα πιο παλιά και ιστορικά καταστήματα της Σπάρτης ήταν το κατάστημα οικοδομικών υλικών Σάκκα-Τσάχαλη. Μετά τον εμφύλιο άρχισε η ανοικοδόμηση και η επαναλειτουργία των βιομηχανιών οικοδομικών υλικών, ιδιαίτερα της θρυλικής τσιμεντοβιομηχανίας ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ, η οποία προμήθευε το τσιμέντο για τις νέου τύπου οικοδομές, από το 1911 ως ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ και από το 1928 ως ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ (μετά τη συγχώνευση των δύο εταιρειών):

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ

Η Εταιρεία των παγκοσμίου φήμης τσιμέντων ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ επανήρχισε τας αποστολάς τσιμέντων εν τη πόλει μας αναθέσασα την αντιπροσωπείαν αυτών εις ημάς δια την περιφέρειάν μας.

Είναι γνωστή εις την περιφέρειάν μας η κατανάλωσις ήτις εγένετο κατά το παρελθόν λόγω της εξαιρετικής ποιότητός των και ως εκ τούτου είμεθα βέβαιοι ότι πάντες οι ενδιαφερόμενοι θα προτιμώσιν από τούδε τα τσιμέντα ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ.

Μετά τιμής

Β. Σάκκας και Α. Τσάχαλης

 

Ποδόσφαιρο:Σπαρτιατικός και Άμιλλα

  

Δυο θρυλικές ποδοσφαιρικές ομάδες της παλιάς Σπάρτης ήταν η Άμιλλα, δημιούργημα του εκλεκτού Σπαρτιάτη Ι. Μηνακάκη και ο Σπαρτιατικός (το ποδοσφαιρικό τμήμα του ιστορικού ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΥ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΌΓΟΥ), οι οποίες είχαν «διχάσει» την φίλαθλη Σπάρτη όπως (ας πούμε) ο ΠΑΟΚ και ο ΑΡΗΣ την Θεσσαλονίκη. Οι μεταξύ τους αναμετρήσεις άφησαν ιστορία και πάντοτε  γίνονταν ενώπιον πολυπληθούς και φανατισμένου κοινού. Είναι χαρακτηριστική μια φράση που μου είχε πει η αξέχαστη Παναγιώτα, η οποία με το καροτσάκι της πουλούσε σπόρια και ξηρούς καρπούς έξω από το Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης και (αργότερα) έξω από το Δημοτικό Στάδιο όπου γίνονταν οι αγώνες: 

–Στο Στάδιο, τις Κυριακές, όταν έπαιζε η «ΑΜΙΛΛΑ» και ο «ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ», πήγαινα με το καρότσι. Είχε τόση δουλειά που άδειαζα και γέμιζα το καρότσι τρεις φορές.

Και μου λέγανε: «Τι ομάδα είσαι, Παναγιώτα»; Κι εγώ απάνταγα ανάλογα, πότε «ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ», πότε «ΑΜΙΛΛΑ». Και είχα κάνει και δυο σωρούς ξηρούς καρπούς κι έλεγα: «ΑΜΙΛΛΑ» από δω…«ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ» από κει». Και παίρνανε ΟΛΟΙ.

Του γερο-Σάμαλη οι ορμήνειες…Οι Κυριακές ήταν η χαρά μας…πολλή δουλειά…!

Αργότερα, η ΑΜΙΛΛΑ και ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ συνενώθηκαν και ίδρυσαν την ποδοσφαιρική ομάδα ΣΠΑΡΤΗ.

 

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΣ

Την παρελθούσαν Κυριακήν, παρά την ραγδαίαν βροχήν, συνηντήθησαν εις το στάδιον της πόλεως αι ποδοσφαιρικαί ομάδες «Σπαρτιατικός» και «Άμιλλα» εις φιλικόν αγώνα, ο οποίος έληξε με 1-0 υπέρ του Σπαρτιατικού.

 

Παρτέρια στη Γυθείου

  

Τα παρτέρια με τους μεγαλοπρεπείς κι εξωτικούς φοίνικες (σήμα κατατεθέν και ταυτότητα της Σπάρτης) δημιουργήθηκαν στην Παλαιολόγου στα 1935 από τον αείμνηστο Δήμαρχο Σπάρτης Ηλία Γκορτσολόγο. Τα παρτέρια αυτά, προς νότο, σταματούσαν στη διασταύρωση της Παλαιολόγου με την σημερινή Όθωνος-Αμαλίας. Στα 1950, επί δημαρχίας Γ. Μηνακάκη, επεκτάθηκαν στην οδό Γυθείου, μέχρι το εκκλησάκι της Α. Αικατερίνης και αργότερα, αφού διαπλατύνθηκε ο δρόμος, τα παρτέρια με τους φοίνικες έφτασαν μέχρι τη γέφυρα της Μαγουλίτσας.

(Ποιος να το φανταζόταν ότι εν έτει 2023 θα ξηλώνονταν για πάντα τα παρτέρια με τους φοίνικες στο μέσον τη Παλαιολόγου!!!)

«Επί της οδού Γυθείου και πλησίον των Γυμνασίων της πόλεως, κατεσκευάσθησαν νέα παρτέρια, τα οποία θα δενδροφυτευθούν και θα προσθέσουν ομορφιά στο τμήμα αυτό της πόλεως.»

Για το τέλος του αφιερώματος στη Σπάρτη του 1950, πάντα μέσα από τις σελίδες της τοπικής εφημερίδας ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ, παραθέτω, ως σημείο μνήμης, τα στοιχεία της εφημερίδας, έτσι  όπως περιέχονταν στο εσώφυλλό της:

 

«ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ»

«ΛΑΚΩΝΙΑΣ»

ΣΥΝΔΡΟΜΑΙ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ετησία 30.000

ΑΜΕΡΙΚΗΣ Δολλ. 12

Συλλόγων, Σωματείων Δολλ. 20

Δήμων, Κοινοτήτων , Συνεταιρισμών και Οργανώσεων Δραχ. 100.000

Τυπογραφεία:

Ευαγγελιστρίας 77

Τιμή φύλλου Δρχ 500

Διευθύνσεις συμφώνως τω άρθρω 6 παρ. 1 του Αν. Νόμου 1902/38:

Εκδότης – Διευθυντής  Δ.Λ. ΘΕΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, κατοικία Λυκούργου 16.

Διευθυντής Τυπογραφείου Γ.Δ. ΤΣΙΓΚΟΥΡΑΚΟΣ, κατοικία Όθωνος 28.

 

«Ο ελεύθερος Τύπος μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός, αλλά χωρίς ελευθερία, είναι απόλυτα βέβαιο ότι ο Τύπος δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο από κακός.»

Αλμπέρ Καμύ, Γάλλος συγγραφέας, Νόμπελ 1957 (1913-1960).

 

15-5-2023

Βαγγέλης Μητράκος