«Παγωτά - Σάντουιτς - Τοστ Βαρβιτσιώτης: Το πρώτο Φαστ-Φουντ της Σπάρτης» από τον Βαγγέλη Μητράκο

Φωτ 2: Ο Παναγιώτης Βαρβιτσιώτης με την αδερφή του Γιούλα και τη μητέρα του Ασπασία, την ημέρα των εγκαινίων.

Λοιπόν, εκείνο το σούρουπο της Κυριακής των εγκαινίων, 26 Σεπτεμβρίου 1982, ήταν εκεί, στο πρώτο φαστ-φουντ της Σπάρτης, όλη η οικογένεια του Παναγιώτη (ο παππούς, η γιαγιά, ο πατέρας Στράτης, η μητέρα Ασπασία, η αδερφή Γιούλα, οι θείοι, οι θείες, τα ξαδέρφια κλπ.), ώστε να υποδεχθούν και να καλωσορίσουν τους καλεσμένους, που κατέκλυσαν τον χώρο, μέσα κι έξω, για να ευχηθούν «καλορίζικο» και «καλές δουλειές». Βλέπεις, όταν πρόκειται για την οικογένεια, ο Έλληνας είναι στα καλύτερά του. Κι η οικογένεια του Παναγιώτη ήταν μαθημένη, από παράδοση, να είναι δεμένη σφιχτά γύρω από την προγονική εστία της αγάπης, της αφοσίωσης, της αυτοθυσίας και της έγνοιας του ενός για τον άλλον, ώμο με ώμο, ανάσα με ανάσα, και στα εύκολα αλλά και στα δύσκολα (κυρίως σ’ αυτά).

Φωτ 3: Ο π. Γεώργιος Μπλάθρας, ο παππούς Παναγιώτης Βαρβιτσιώτης κι ο εγγονός Παναγιώτης

Τα εγκαίνια του νέου καταστήματος τέλεσε ο πολυαγάπητος Λευίτης της Σπάρτης π. Γεώργιος Μπλάθρας, με τον οποίο η οικογένεια είχε μιαν ιδιαίτερη πνευματική σχέση, αφού ο παππούς Παναγιώτης Βαρβιτσιώτης (Μπερχαμάς) ήταν ψάλτης στην εκκλησία του Καραβά (εκεί ήταν το σπίτι της οικογένειας ΒΑΡΒΙΤΣΩΤΗ), όπου πολλές φορές πήγαινε και λειτουργούσε ο παπα-Γιώργης. Έγιναν, λοιπόν, τα εγκαίνια μέσα σε κλίμα χαράς κι ελπίδας κι από την επομένη το «ΦΑΣΤ ΦΟΥΝΤ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ» άρχισε να γράφει τη δική του ιστορία στη Σπάρτη.

Αν και ήταν το πρώτο  FAST FOOD της πόλης, η επωνυμία αυτή δεν γράφτηκε ποτέ στην πινακίδα. Ίσως, για λόγους αρχής, ο Παναγιώτης (αν και εγκαινίαζε μια ξένη πατέντα φαγητού) ΔΕΝ ήθελε να έχει τον ξένο τίτλο της ως σήμα κατατεθέν του μαγαζιού του. Έτσι, λοιπόν, στην μεγάλη πολύχρωμη και καλογραμμένη πινακίδα, πάνω από την είσοδο, γράφτηκε μόνο:

ΠΑΓΩΤΑ – ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ – ΤΟΣΤ

Βαρβιτσιώτης

Εντιμότητα, καθαριότητα, εξυπηρέτηση, εμπιστοσύνη, καλή πρώτη ύλη και προσωπική σχέση με τους πελάτες ήταν τα «μυστικά» της επιτυχίας. Πολλή δουλειά, από την πρώτη μέρα, και πολλή βοήθεια από την οικογένεια, για να ανταπεξέλθει το μαγαζί στις αυξημένες ανάγκες λειτουργίας του, αφού γρήγορα έγινε το αγαπημένο στέκι της Σπάρτης. Η δουλειά, μάλιστα, απογειώθηκε περαιτέρω, όταν ο Παναγιώτης εγκατέστησε τη φημισμένη μηχανή παγωτού Caprigiani. Όπως λέει ο Παναγιώτης, ο συγκεκριμένος τύπος Caprigiani  που επέλεξε, ήταν η κορυφαία παγωτομηχανή της εποχής («3-4 παγωτομηχανές τέτοιου τύπου κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα») και εκτός από την υψηλή ποιότητα των παγωτών που δημιουργούσε έκανε μόνη της ΚΑΙ την παστερίωση. Το παγωτό το παρασκεύαζε, από αγνά υλικά (πριν μπει στη μηχανή), ο ίδιος ο πατέρας του Παναγιώτη, ο κυρ-Στράτης Βαρβιτσιώτης, ο οποίος, λόγω επαγγέλματος (Επόπτης Υγειονομικού Νομαρχίας Λακωνίας), ήταν απόλυτος και αυστηρός σε θέματα καθαριότητας και υγιεινής του καταστήματος, θέλοντας τα πάντα να λάμπουν και ό,τι πρόσφερε το κατάστημα να είναι, εκτός από νόστιμο, ΚΑΙ υγιεινό.

Η πελατεία του «φαστφουντάδικου» (όπως συμβαίνει με κάθε τι νέο) ήταν, κυρίως, η νεολαία και δη ο μαθητόκοσμος, με αγαπημένο έδεσμα το κλασικό σάντουιτς: ζαμπόν-τυρί-λουκάνικο-πατάτες-κέτσαπ…. Βέβαια, δεν άργησαν και οι μεγαλύτεροι να προσέρχονται για να δοκιμάσουν τον νέο, αυτόν, τρόπο φαγητού. Αυτοί, βέβαια, οι μεγαλύτεροι, «έκαναν καθυστέρηση» μπροστά στη βιτρίνα με τα υπέροχα (φτιαγμένα στο χέρι) μπιφτέκια, τα βραστά αυγά, τα σαλάμια, τα λουκάνικα, τα τυριά, το τζατζίκι, τις σαλάτες κλπ, κλπ, προσπαθώντας να «δημιουργήσουν» το «δικό» του σάντουιτς ο καθένας. Οι νεαροί, όμως, ήταν αλλιώς. Την ξέρανε τη «δουλειά»: «Φτιάξε ένα δικό μου» ήταν η παραγγελία από την πόρτα κι ο Παναγιώτης ήξερε ΤΙ έπρεπε να φτιάξει, αφήνοντας τους μεγάλους να σκέφτονται ακόμα τι θέλουν να βάλλουν στο δικό τους σάντουιτς. Όσοι είχε τύχει να επισκεφθούν τότε τα FAST FOOD γνωστών αλυσίδων, εκτός Σπάρτης, βεβαίωναν πως η ποιότητα του «ΦΑΣΤ ΦΟΥΝΤ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ» ήταν όχι μόνο ανώτερη αλλά και σε προσιτές τιμές. Αυτό το ατημέλητα επιμελημένο φαγητό, χάρη στον Παναγιώτη, αγαπήθηκε ΚΑΙ στη Σπάρτη απ’ όσους (για διάφορους λόγους) αναζητούσαν νόστιμο και γρήγορο φαγητό, μαθαίνοντας πως υπήρχαν και άλλες διατροφικές επιλογές εκτός από εκείνες τις κλασικές, του εστιατορίου, της ταβέρνας και της ψησταριάς.

Αλλά δεν ήταν αυτό μόνο: Μέσα σε ένα περιβάλλον χαλαρό και φιλικό, ο Παναγιώτης είχε με τους πελάτες του (μικρούς και μεγάλους) μιαν αμεσότητα και μια ζεστή-ανθρώπινη επικοινωνία, που δεν είχε καμιά σχέση με την κρύα και απρόσωπη σχέση καταστηματάρχη - πελάτη. Σ’ αυτήν την εποχή που είχαν αρχίσει να γιγαντώνονται τα φροντιστήρια για τις πανελλήνιες και πολλές φορές οι μαθητές από το σχολείο πήγαιναν κατευθείαν στο φροντιστήριο ή από το ένα φροντιστήριο στο άλλο, το «ΦΑΣΤ ΦΟΥΝΤ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ» γινόταν «μάνα» για τα παιδιά αυτά, που, διαφορετικά, θα έμεναν νηστικά. Σίγουρα, πολλά απ’ αυτά τα παιδιά που πέρασαν κατά καιρούς απ’ το ΦΑΣΤ-ΦΟΥΝΤ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ το αναπολούν ακόμα ως το μαγαζί της νιότης τους κι όσο κι αν η ζωή και τα πράγματα πάνε μπροστά όμως τους μένουν οι αναμνήσεις από κάποια «στέκια». Και το κατάστημα ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ υπήρξε ένα απ’ αυτά.

Για το λόγο αυτό, το καλοκαίρι, στο διάστημα που έκλειναν τα σχολεία και τα φροντιστήρια, έκλεινε και ο Παναγιώτης το κατάστημα για ένα μήνα περίπου, για να κάνει τις διακοπές του, να ξεκουραστεί και να πάρει δυνάμεις για την νέα περίοδο. Όταν άνοιγαν τα φροντιστήρια, πριν από τα σχολεία, άνοιγε και ο Παναγιώτης για τη νέα σεζόν.

Δεν ήταν, όμως, μόνο το νόστιμο και γρήγορο φαγητό, που εύρισκε η νεολαία του καιρού εκείνου στο «ΦΑΣΤ ΦΟΥΝΤ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ». Εκεί εύρισκαν τα παιδιά την ευκαιρία, έστω και στο πόδι, να τα λένε μεταξύ τους και να γεμίζουν το κενό της επικοινωνίας που είχε αρχίσει να δείχνει το σκληρό του πρόσωπο. Αλλά και οι μεγαλύτεροι τα λέγανε με τον Παναγιώτη ώσπου να ετοιμαστεί η παραγγελία τους και στέκονταν λίγο παραπάνω, για να αλλάξουν μερικές κουβέντες με φίλους και γνωστούς που έμπαιναν κι αυτοί στο μαγαζί για να πάρουν τις νοστιμιές του Παναγιώτη, όχι μόνο για τον εαυτό τους αλλά και για τη γυναίκα τους, τα παιδιά τους και (κάποιοι μεγαλύτεροι) για τα εγγόνια τους που, σίγουρα, ζητωκραύγαζαν με ενθουσιασμό, όταν ο παππούς τούς άνοιγε τα νόστιμα, μυρωδάτα και καλοψημένα σάντουιτς, διαψεύδοντας τη μητέρα τους που ισχυριζόταν με παράπονο πως «είναι δύσκολα τα παιδιά μου στο φαγητό».

Κάποια στιγμή ήρθε και η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος του ραδιοτεχνίτη που περίμενε ο Παναγιώτης, όμως ήταν πλέον αργά γι’ αυτήν. Ο κύβος είχε ριφθεί. Έτσι ο Παναγιώτης, αντί για ηλεκτρονικός-ραδιοτεχνίτης, έγινε ο πρωτοπόρος και ο μαιτρ του «γρήγορου φαγητού» στη Σπάρτη. Πολλή δουλειά από την πρώτη μέρα, πολλές βοήθειες από την οικογένεια (ιδιαίτερα από την αδερφή του τη Γιούλα) και όταν χρειάστηκε, ο Παναγιώτης έδωσε δουλειά ΚΑΙ σε νέους ανθρώπους της πόλης. Σε περιόδους που δούλεψε το μαγαζί τελείως μόνος, έμενε στο πόστο του έως και 17 ώρες την ημέρα, με συνεχές ωράριο!!!

Μέρα με τη μέρα, μήνα με το μήνα, χρόνο με το χρόνο, όλο και περισσότερος κόσμος της Σπάρτης εμπιστευόταν το σαντουιτσάδικο ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ και το επέλεγε για φαγητό. Στην πορεία, με παράδειγμα και υπόδειγμα το ΦΑΣΤ ΦΟΥΝΤ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ άνοιξαν κι άλλα παρόμοια μαγαζιά στη Σπάρτη, όμως το κατάστημα ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ, ως πρωτοπόρο, είχε γίνει πλέον κλασικό. Με αγώνα πολύ και φροντίδα, έγραψε, για πολλά χρόνια, την δική του ιστορία στην εστίαση και στην κατηγορία γρήγορο φαγητό, ώσπου έφτασε η ώρα να πέσουν οι τίτλοι του τέλους. Είναι οι στιγμές εκείνες που οι άνθρωποι και τα πράγματα δηλώνουν, με τον τρόπο τους ο καθένας, πως είναι ώρα, επιτέλους, για ξεκούραση. Ίσως γι’ αυτό, στα 2012, η φημισμένη μηχανή παγωτού Caprigianni, το καμάρι του μαγαζιού ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ και το δεξί του χέρι, «δήλωσε κουρασμένη» και παρουσίασε προβλήματα λειτουργίας. Ο Παναγιώτης την επισκεύασε, αλλά δεν ήταν πια εκείνη η «νέα» μηχανή, που ακούραστα, επί τόσα χρόνια, πρόσφερε στους πελάτες το φίνο και αγνό παγωτό της. Να πάρει καινούρια μηχανή δεν τον συνέφερε τον Παναγιώτη, γιατί ήδη είχε αρχίσει να αχνοφέγγει η συνταξιοδότησή του. Καθυστέρησε, για κάποια χρόνια τις αποφάσεις του με την ελπίδα μήπως κάποιο από τ’ ανίψια του συνεχίσει τη λειτουργία του καταστήματος, αλλά η ελπίδα δεν άνθισε. Έτσι, στα 2015, ο Παναγιώτης αποφάσισε, με πόνο ψυχής είναι αλήθεια, να κλείσει το μαγαζί του και μάλιστα την ίδια ακριβώς ημερομηνία που το είχε ανοίξει: Στις 26 Σεπτεμβρίου 2015, ύστερα από 33 ολόκληρα χρόνια συνεχούς λειτουργίας!!!

Ένα κομμάτι της ζωής του Παναγιώτη, το πιο σημαντικό, όμορφο και δημιουργικό, το γεμάτο εμπειρίες, γνωριμίες και συναισθήματα, έκλεινε κι άνοιγε ένα άλλο, εκείνο της ξεκούρασης, των αναμνήσεων αλλά και της αποτίμησης της μακρόχρονης πορείας. Μαζί του έκλεινε κι ένα κομμάτι της ζωής και της νεότερης ιστορίας της πόλης μας, αφού δεν μπορούμε να θυμόμαστε μια πόλη και να αφηγούμαστε το παρελθόν της χωρίς τις ιστορίες των ανθρώπων της.

Το μαγαζί, που επί τριάντα τρία χρόνια έσφυζε από ζωή, νυχθημερόν, άρχισε να βιώνει τη νέα εποχή, αυτήν της μοναξιάς των πραγμάτων: Οι πινακίδες στους τοίχους, οι μεγάλοι καθρέφτες, η βιτρίνα, το ψυγείο, τα σκαμπό, η μηχανή του παγωτού…«είπαν» όσα είχαν να πουν όταν σφράγισαν οι πόρτες, και ύστερα βουβάθηκαν καταφεύγοντας στον στοχασμό. Και το ρολόι του τοίχου παραιτήθηκε κι αυτό από το να μετρά τον χρόνο αφού δεν είχε πια καμιά σημασία και σταμάτησε στις 12 παρά 10 (ημέρα…νύχτα …ποιος ξέρει;).

Και μόνο όταν κανένας αμετανόητος λάτρης της μνήμης πλησιάσει στα θολά τζάμια του μαγαζιού και κοιτάξει μέσα, αναζητώντας το Χθες, ζωντανεύουν για λίγο τα άψυχα και οι πινακίδες παίρνουν χρώμα και φωνή και διαλαλούν όσα υπήρχαν κάποτε εκεί και όσα ετοίμαζε και σέρβιρε ο Παναγιώτης και πια όχι: