«Συνηγορία Υπέρ των Κεκοιμημένων» από τον Γιάννη Μητράκο

Είναι χαρακτηριστική η εύρεση μιας σπάνιας ταφής στον περιβάλλοντα χώρο του σπηλαίου Αλεπότρυπα στο Διρό, όπου βρέθηκε θαμμένο ένα ζευγάρι αγκαλιασμένο (Φεβρουάριος 2015). Οι επιστήμονες χρονολόγησαν τους σκελετούς με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα και βρήκαν ότι η ταφή έγινε το 3800 π.Χ. είχε δηλαδή ηλικία 6.000 ετών! 

Είναι ακόμα αξιοσημείωτο να θυμίσουμε την τραγωδία «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, όπου στηλιτεύεται η ύβρις του βασιλιά Κρέοντα, που είχε απαγορεύσει την ταφή του αδελφού της κεντρικής ηρωίδας. Ο σεβασμός προς τους νεκρούς ήταν συστατικό στοιχείο της αρχαιοελληνικής παράδοσης, η οποία μεταλαμπαδεύτηκε αργότερα στο δυτικό πολιτισμό. 

Ο Χριστιανισμός ανέδειξε ακόμα περισσότερο το σεβασμό προς τους νεκρούς τους οποίους ονομάζει «κοιμηθέντας», ενώ τα νεκροταφεία συνειδητά αποκαλούνται από την Εκκλησία «κοιμητήρια». Σ’ αυτά τοποθετούνται στον τάφο τα σώματα των κεκοιμημένων, στραμμένα προς ανατολάς με την προσδοκία της αναστάσεως τους. Η στάση αυτή της Εκκλησίας δεν υπαγορεύεται από ψυχολογικούς και συναισθηματικούς λόγους αλλά από πνευματικούς, αφού νεκρός δεν σημαίνει «τελειωμένος» (δηλαδή αυτός που έχει τελειώσει), αλλά «τετελειωμένος» (αυτός που έχει τελειωθεί). Τα οστά των τεθνεώτων αποτελούν ανάμνηση της παρελθούσης ζωής τους, ενθύμηση της παρούσας κατάστασής τους και υπόμνηση της μέλλουσας προοπτικής τους!

Ο Απόστολος Παύλος, τονίζοντας την ιερότητα του ανθρωπίνου σώματος, αναφέρει σχετικά με τους κεκοιμημένους αδελφούς μας: «Η ουκ οίδατε ότι το σώμα υμών ναός του εν υμίν Αγίου Πνεύματος εστίν, ου έχετε από Θεού και ουκ εστέ εαυτών» (Α’ Κορ. 6,19).

Σύμφωνα με την ανεξάρτητη αρχή «ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ»:

Ο σεβασμός στο θρησκευτικό συναίσθημα του νεκρού και στη μνήμη του θανόντος αποτελούν αρχές που ίσχυαν ανέκαθεν στις περισσότερες κοινωνίες. Στην ελληνική νομοθεσία ο σεβασμός αυτός εκφράζεται έντονα στον Ποινικό Κώδικα όπου η «περιύβριση νεκρού» και η «προσβολή της μνήμης του νεκρού» αποτελούν αντίστοιχα ποινικά αδικήματα. Γιατί ο θάνατος δεν είναι απλώς ένα κοινωνικό γεγονός, αλλά κατ’ εξοχήν προσωπικό και υπαρξιακό γεγονός. Η ταφή των νεκρών είναι δομικό στοιχείο του ελληνορθόδοξου πολιτισμού και θεμελιώδης πρακτική της Ορθοδόξου παραδόσεως. Ο σεβασμός στη μνήμη του νεκρού είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τα ταφικά έθιμα και ταφικά μνημεία σε όλες τις περιόδους της ιστορίας.

Για το λόγο αυτό ζητά να εξεταστεί το ενδεχόμενο να εκσυγχρονιστούν οι ρυθμίσεις που διέπουν την ίδρυση και λειτουργία των ανά την Ελλάδα κοιμητηριών και ανατρέχουν στον νόμο 582/1968. Αξιοποιώντας την εμπειρία του από τη διερεύνηση δεκάδων σχετικών αναφορών, ο Συνήγορος συνέταξε και απέστειλε προς τον Πρωθυπουργό, τον Πρόεδρο της Βουλής και τους συναρμόδιους Υπουργούς Ειδική Έκθεση με θέμα «Όροι λειτουργίας κοιμητηρίων». Με την εν λόγω Ειδική Έκθεση η Αρχή παρουσιάζει συνοπτικά τα κατά την κρίση της σημαντικότερα σχετικά προβλήματα, όπως αυτά έχουν αναδειχθεί μέσα από τις αναφορές των ενδιαφερόμενων πολιτών.

Στο Δήμο Σπάρτης υπάρχει διαχρονικό πρόβλημα σε ό,τι αφορά την κατάσταση του 1ου Κοιμητηρίου (Άγιος Γεώργιος Ψυχικού) και λιγότερο του 2ου Κοιμητηρίου (Κοσμάς ο Αιτωλός). Παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής και όλων όσοι έχουν εκεί τα αγαπημένα τους πρόσωπα ο Δήμος Σπάρτης δεν προχωρεί σε καμία ενέργεια για τη αντιμετώπιση των προβλημάτων που εύστοχα κι εμπεριστατωμένα ανέδειξε με την αρθρογραφία του ο εκλεκτός συμπολίτης μας Βασίλειος Λαδάς.

Πράγματι στο 1ο Κοιμητήριο επικρατεί εικόνα απόλυτης εγκατάλειψης, αφού δεν υπάρχει καμία φροντίδα για την καθαριότητα και τον ευτρεπισμό του χώρου, ενώ η δυτική μάντρα περίφραξης έχει καταρρεύσει αφήνοντας το Κοιμητήριο στη διακριτική ευχέρεια κάθε ασυνείδητου.

Είναι κρίμα γιατί το Κοιμητήριο αυτό είναι στενά συνδεδεμένο με την ιστορία της νεότερης Σπάρτης και διαθέτει ταφικά μνημεία, τα οποία με την κατάλληλη περιποίηση μπορούν να αναδειχθούν σε μνημεία πολιτισμού! Υπενθυμίζω εδώ παλαιότερη πρότασή μου να συγκεντρωθούν οι αξιόλογες ταφικές πλάκες που βρίσκονται εγκαταλειμμένες σε διάφορα σημεία και να αποτελέσουν ένα μικρό μουσείο στην είσοδο του Κοιμητηρίου.

Σε ό, τι αφορά το 2ο Κοιμητήριο εξακολουθεί να υπάρχει το αίσχος των εγκαταλειμμένων τάφων που είναι διάσπαρτοι και προσβάλλουν τη μνήμη των κεκοιμημένων. Το μεγαλύτερο πρόβλημα σ’ αυτό το Κοιμητήριο είναι το οστεοφυλάκειο, το οποίο παραμένει ορθάνοιχτο κι αφύλακτο εύκολη βορά για τους κακόβουλους ανθρώπους. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη σεβαστή συμπολίτισσα που με δάκρυα στα μάτια μού περιέγραψε την αγωνία της, καθώς επέκειτο η εκταφή του συζύγου της και διαπίστωσε την πλήρη αταξία που υπάρχει στο οστεοφυλάκειο του Κοιμητηρίου.

Γνωρίζω ότι σε άλλους Δήμους υπάρχουν λεπτομερείς και αυστηροί κανονισμοί λειτουργίας των Κοιμητηρίων και υπεύθυνοι δημοτικοί οργανισμοί που υπό την εποπτεία αρμοδίου αντιδημάρχου τους εφαρμόζουν. Στο Δήμο μας ποια είναι η κατάσταση σχετικά με τα Κοιμητήρια και τον απαιτούμενο σεβασμό προς τους κεκοιμημένους;

Υ.Γ.: Θεωρώ επιβεβλημένο να απαντήσουν όχι μόνο η παρούσα δημοτική αρχή, αλλά και οι αρχηγοί των δημοτικών παρατάξεων της αντιπολίτευσης, για να μάθουμε ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών ποιες είναι οι προθέσεις τους.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΗΤΡΑΚΟΣ