«Ελιά Καλαμάτας: Σύνοψη Θέσεων και Προτάσεων» από τον Σταύρο Χρυσαδάκο

Α. Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

Η Συντονιστική Επιτροπή Λακωνίας προέκυψε από την διεύρυνση της τριμελούς διαπαραταξιακής επιτροπής που συστάθηκε με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Σπάρτης.

Η Επιτροπή λειτούργησε μέσα στη καραντίνα και οργάνωσε σειρά τηλεδιασκέψεων. Μέσα από τις συναντήσεις αυτές διαμορφώθηκαν οι δύο βασικές θέσεις της:

• Ακύρωση της ρύθμισης Αποστόλου – Κόκκαλη και
• Επέκταση της ζώνης του ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας».

Επίσης προέκυψε ένα Μνημόνιο Συνεργασίας με τους Συλλογικούς Φορείς της Μεσσηνίας για την υλοποίηση των κοινών στόχων.

Η επιτροπή ήταν και είναι ανοικτή σε όλους όσους θέλουν να συμμετέχουν.

Β. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

1. Με τον Καν. ( ΕΟΚ) 2081/1992 θεσπίστηκαν οι κανόνες προστασίας των ονομασιών προέλευσης και των γεωγραφικών ενδείξεων των γεωργικών προϊόντων (ΠΟΠ και ΠΓΕ). 

Με την Απόφαση 440303 /1993 Υπουργού Γεωργίας αναγνωρίστηκε το ΠΟΠ “Eλιά Καλαμάτας” (Κalamata olives). Καταχωρήθηκε δε αυτό στο κοινοτικό κατάλογο με τον Καν. 1107/1996.

2. Όσοι από τους ενδιαφερομένους είχαν αντιρρήσεις επί της καταχώρησης, είχαν το δικαίωμα ένστασης για διάστημα μέχρι και  5 χρόνων.

ΟΥΔΕΙΣ τότε διαμαρτυρήθηκε. Όχι βέβαια από άγνοια.

Αυτοί που σήμερα διαμαρτύρονται είναι φανερό ότι υποτίμησαν τις επιλογές της Ε.Ε. και δεν πίστευαν ότι αυτές οι ρυθμίσεις – σημάνσεις θα λειτουργούσαν στην αγορά.

3. Από το 1996  έως το 2016, δηλαδή για 20 χρόνια, το σύνολο σχεδόν των Ελλήνων εξαγωγέων χρησιμοποιούσε τη σήμανση Κalamata Olives όχι σύννομα, αλλά καταχρηστικά και ως παραβάτες του Ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου με την ανοχή του Ελληνικού Κράτους και των Υπηρεσιών του. Δεκάδες δε τα περιστατικά πιέσεων σε υπαλλήλους που επιχείρησαν να αντιταχθούν στις παραβιάσεις αυτές.

4. Το έτος 2015 έφτασε «ο κόμπος στο χτένι».

Προϊόντα με σήμανση kalamata olives απορρίπτονταν από τις αλυσίδες τροφίμων ως ψευδεπίγραφα και παραπλανητικά για τους καταναλωτές.

5. Η γνωστή Ρύθμιση των Αποστόλου - Κόκκαλη υπήρξε ένα «νομικό και γεωπονικό χειρουργείο» όπως επιτυχώς έγραψε  αρθρογράφος, γνώστης των θεμάτων ελιάς και ελαιόλαδου.

Η εγχείρηση  έγινε  και τώρα τρέχουμε, αν προλάβουμε να σώσουμε τον ασθενή. Η όλη επέμβαση στηρίχθηκε σε ένα εφεύρημα, δηλαδή πως η ελιά ποικιλίας Καλαμών έχει ένα ακόμα συνώνυμο, αυτό της Καλαμάτας.

Η ρύθμιση αυτή καταχωρήθηκε στον Εθνικό και τον Ευρωπαϊκό κατάλογο ποικιλιών.

6. Με τη ρύθμιση αυτή εκχωρήθηκε σε όλους τους ανταγωνιστές μας ανά τον κόσμο που παράγουν ελιές καλαμών το δικαίωμα να   σημαίνουν και να διακινούν τις συσκευασίες τους με το τίτλο kalamata olives. Δηλαδή ένα εθνικό – ελληνικό θα λέγαμε μονοπώλιο  κάποιοι το κάνανε δώρο στους ανταγωνιστές μας.

7. Προκειμένου να διασφαλίσουν τότε κάποιες πρόσκαιρες πωλήσεις, η ηγεσία του ΥΠΑΑΤ και κάποιοι Έλληνες επιχειρηματίες – εξαγωγείς του χώρου, θυσίασαν το ΠΟΠ και το βαρύ ποιοτικό σήμα Κalamata Οlives. Μία ακόμα εθνική τραγωδία σε εμπορικό επίπεδο.

8. Η ρύθμιση αυτή  δεν ήταν μια λαθεμένη επιλογή. Δεν ήταν μία άστοχη ενέργεια. Όπως προκύπτει από την όλη διαδικασία ήταν  μία μεθόδευση “τυχοδιωκτική και ανθελληνική”.

9. Οι Μεσσήνιοι παραγωγοί και υγιώς σκεπτόμενοι εξαγωγείς, καλώς προσέφυγαν στο ΣτΕ. Είχαν δικαίωμα, υποχρέωση και καθήκον  να προσφύγουν προκειμένου να περισώσουν ότι προλάβουν, γιατί αναφαίρετα πατροπαράδοτα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ πνευματικής ιδιοκτησίας  των Ελλήνων παραγωγών εκχωρήθηκαν απερίσκεπτα στους ανταγωνιστές μας που όλο και δυναμώνουν.

10. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι το βαρύ αυτό όνομα χάθηκε όταν η συνωνυμία Καλαμών και Καλαμάτας αναγράφτηκε το έτος 2000 σε μια λίστα - έκδοση «world catalogue of Olive Varieties» του International Olive Council, IOC (Διεθνές Συμβούλιο Ελιάς).

Ο ισχυρισμός είναι αβάσιμος και επιχειρεί να συγκαλύψει το έγκλημα και τους υπευθύνους. H έκδοση αυτή αποτελεί μια από τις πολλές εκδόσεις IOC, και δεν επιφέρει έννομο ή εμπορικό δικαίωμα στην καταχώρηση ποικιλιών ελιάς, και σε καμία περίπτωση δεν  αντικαθιστά τους επίσημους Εθνικούς καταλόγους και Ευρωπαϊκό κατάλογο FRUMATIS. Η έκδοση ενός καταλόγου ποικιλιών από ένα  ιδιωτικό οργανισμό, ως απόρροια ενός επιστημονιού ευρωπαϊκού προγράμματος RESGEN, δεν έχει καμία νομική ισχύ, δεν παράγει νομικό αποτέλεσμα και δεν δεσμεύει κανέναν. Στη σελίδα 14 του σχετικού καταλόγου, που αφορά την Ελλάδα, αναφέρεται πως προσκλήθηκαν να συμπληρώσουν σχετικό ερωτηματολόγιο με ονομασίες και χαρακτηριστικά ποικιλιών ελιάς από την Ελλάδα, δύο  γνωστοί επιστήμονες, ενώ ξεκάθαρα στη σελίδα 15 αναφέρεται και η μεθοδολογία καταγραφής των πλέον κοινών ονομασιών και συνωνύμων. Αξιοπερίεργο είναι δε, πως την περίoδο εκείνη o ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΟΙΚΙΛΙΩΝ ΔΕΝ ανέφερε το ΚΑΛΑΜΑΤΑ ως συνώνυμο της ποικιλίας ελιάς ΚΑΛΑΜΩΝ!

11. Η απόφαση του ΣΤΕ επανάφερε την νομιμότητα. Αποτελεί δε δώρο στους Έλληνες παραγωγούς και τις επιχειρήσεις εκείνες που έχουν επιλέξει να πορευτούν στηριζόμενες στην ποιότητα της δουλειάς τους, την ιχνηλασιμότητα πρώτης ύλης ελιάς, και την διαφάνεια.

12. Τώρα χρειάζεται αγώνας μακροπρόθεσμος για να ξαναπάρουμε πίσω τα δικά μας ασημικά.

13. Η ρύθμιση Αποστόλου - Κόκκαλη δεν ακυρώθηκε για λόγους τυπικούς όπως ισχυρίζονται και το γράφουν κάποιοι.

Ακυρώθηκε για λόγους ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥΣ.

Ακυρώθηκε διότι

• Παραβίασε την Ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία των ΠΟΠ.
• Στηρίχτηκε σε παραποιημένα έγγραφα της δημόσιας διοίκησης.
• Επικαλέστηκε εισήγηση της αρμόδιας Τεχνικής Επιτροπής η οποία δεν υπήρξε ποτέ.

Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι οι αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες προέβαλαν αντιρρήσεις στις επιλογές και στους χειρισμούς της τότε ηγεσίας. Η όλη εργασία ολοκληρώθηκε με τη διαδικασία του “Εντέλλεσθε” δηλαδή του αποφασίζουμε και διατάσσουμε.

14. Όσοι επιχειρήσουν να επαναφέρουν την ρύθμιση Αποστόλου – Κόκκαλη, όπως προτείνεται από κάποια κέντρα με άλλη δήθεν αιτιολόγηση, θα βρουν απέναντι του παραγωγούς και όλες τις υγιείς Ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις.

Όσοι επιχειρήσουν να νομιμοποιήσουν το ξεπούλημα στους Τούρκους, Αιγυπτίους, Ιταλούς, Νοτιοαφρικάνους, Αυστραλούς κλπ. του καθαρά ελληνικού Σήματος KALAMATA OLIVES θα κληθούν να λογοδοτήσουν για εθνική μειοδοσία.

15. Το ΣτΕ έχει δημιουργήσει μια νομολογία που είναι ασπίδα προστασίας του KALAMATA Olives. Όσοι επιλέξουν την αντιπαράθεση  να γνωρίζουν ότι σήμερα οι παραγωγοί έχουν την θέληση, την γνώση και την υπομονή να υπερασπιστούν και να μην απεμπολήσουν κανένα  δικαίωμα τους.

Γ. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΛΙΕΣ ΚΑΛΑΜΩΝ - ΜΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Οι διαφαινόμενες  δυσκολίες στην αγορά και η επισιτιστική κρίση αναδεικνύουν μία εναλλακτική λύση και ίσως και τη μοναδική  διέξοδο για τις Ελληνικές Ελιές Καλαμών. Παραγωγοί, μεταποιητές, έμποροι, εξαγωγείς, με τη συνδρομή της Ελληνικής Πολιτείας μπορούν άμεσα, σήμερα στην περίπτωση που το επιθυμούν, να ξεκινήσουν να εργάζονται για τη δημιουργία και κατοχύρωση ενός ΝΕΟΥ σήματος που θα αναδεικνύει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του προϊόντος καθώς και καταγωγή του.

Ως τέτοιο θα μπορούσε να προκριθεί επί παραδείγματι το “Greek Κalamon Olives”. Mία τέτοια σήμανση είναι δυνατόν να τεκμηριωθεί και να διεκδικήσει προστασία ως Γεωγραφική Ένδειξη πανελλήνιου χαρακτήρα.

Να γίνει δηλαδή μία νέα πανελλήνια προστατευόμενη ΠΓΕ.

Με οργανωμένες καμπάνιες σε χώρες στόχους, σε βάθος χρόνου θα ενημερωθεί το καταναλωτικό κοινό, θα επικοινωνηθεί η ελληνικότητα και απόλυτη ιχνηλασιμότητα του προϊόντος, ώστε σε υποστήριξη της απαράμιλλης ποιότητας, να μπει σταδιακά και δυναμικά σε αυτές τις αγορές – πριν καταχωρηθεί προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη «Καλαμών» από άλλη Ευρωπαϊκή ή Τρίτη χώρα.

Η πολιτική (στρατηγική και τακτική) άλλων χωρών στο τομέα της επιτραπέζιας  ελιάς θα πρέπει να γίνει άμεσα αντικείμενο μελέτης και επεξεργασίας. 

Οι ανταγωνιστές μας αναγνωρίζουν την προωθητική δύναμη των Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων και σπεύδουν να κατοχυρώσουν θέσεις στο διεθνή χώρο. Βλέπε το πρόσφατο παράδειγμα της Ισπανίας.

Σημειώνεται δε ότι ένα Ελληνικό ΠΓΕ ελιάς Καλαμών θα λειτουργούσε και προστατευτικά απέναντι σε εισαγωγές και ελληνοποιήσεις από χώρες χαμηλού κόστους παραγωγής και συνάμα αμφίβολης ποιότητας και ασφάλειας.

Δ.  ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΠ ΕΛΙΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ & ΤΗΝ ΙΣΧΥΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ.

1. Το ΠΟΠ “Ελιά Καλαμάτας” είναι ένα πολύ σοβαρό εργαλείο προώθησης ελληνικών συμφερόντων. Αυτό δεν καταργείται, δεν υποβαθμίζεται, δεν μεταλλάσσεται. Επίσης δεν εκχωρείται σε τρίτους.

2. Το ΠΟΠ “Eλιά Καλαμάτας” είναι εθνική ανάγκη να περιφρουρηθεί, να εκσυγχρονιστεί (τροποποίηση προδιαγραφών σύμφωνα με νέες καταναλωτικές συνήθειες και της επιστήμης παραγωγής και συσκευασίας τροφίμων) και να επεκταθεί γεωγραφικά.

Με την γεωγραφική επέκταση ενισχύεται αποφασιστικά και η παραγωγική βάση. Με την επέκταση ο κρίσιμος όγκος παραγωγής α΄ ύλης φτάνει τους 50.000 τόνους στην Ν. Πελοπόννησο μονάχα.

3. Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ οφείλει σε εφαρμογή της απόφασης του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου να προβεί σε όλες τι απαραίτητες διοικητικές ενέργειες ώστε σε τακτό χρονικό διάστημα να καταργηθεί και να αποσυρθεί το εφεύρημά της συνωνυμίας.

4. Σε εφαρμογή της απόφασης ΣτΕ, πρέπει από 1/1/2023 να έχει αφαιρεθεί η συνωνυμία από τον Κοινοτικό κατάλογο ποικιλιών αλλά και τον Εθνικό μας κατάλογο ποικιλιών.

5. Η Ελληνική Κυβέρνηση και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ είναι σκόπιμο και απαραίτητο να επιδιώξουν να έρθουν σε συνεννόηση με τις αρμόδιες υπηρεσίας της ΕΕ προκειμένου να συμφωνηθεί μία μεταβατική περίοδος εύλογης διάρκειας με σκοπό να υλοποιηθεί το σχέδιο εκσυγχρονισμού και επέκτασης δίχως εμπορικούς κραδασμούς. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου θα ολοκληρωθούν οι απαραίτητες αλλαγές και θα ενημερωθούν οι ανά το κόσμο ενδιαφερόμενοι για την προστασία του ελληνικού προϊόντος με την ονομασία Κalamata Olives.

6. Me ευθύνη των Συντονιστικών επιτροπών Μεσσηνίας – Λακωνίας και σε συνεννόηση με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ θα συγκροτηθεί φάκελος για την εκσυγχρονισμό των προδιαγραφών του ΠΟΠ (μορφές εμφάνισης του προϊόντος, υλικά συσκευασίας, κλπ.).

7. Ομοίως με ευθύνη των Συντονιστικών Επιτροπών Μεσσηνίας – Λακωνίας και σε συνεννόηση με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ  θα σχηματιστεί φάκελος για την επέκταση του ΠΟΠ στη Νότια Πελοπόννησο. Θέση που αποτελεί και απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Πελοποννήσου, του ΔΣ του Δήμου Καλαμάτας και του ΔΣ του Δήμου Σπάρτης. Θέση που έχουν υιοθετήσει εκατοντάδες Λάκωνες παραγωγοί οι οποίοι έχουν υπογράψει σχετικές Δηλώσεις στήριξης του εγχειρήματος.

8. Τόσο ο εκσυγχρονισμός του ΠΟΠ όσο και η επέκταση της ζώνης εφαρμογής είναι εφικτοί στόχοι διότι μπορούν να τεκμηριωθούν   επιστημονικά και ιστορικά. Προηγούμενες προσπάθειες που δεν τελεσφόρησαν, αποτελούν πολύτιμα μαθήματα και παρακαταθήκες.

9. Η επέκταση της ζώνης του ΠΟΠ σε όλη την Ελλάδα είναι απολύτως επιθυμητή. Αποτελεί όμως κοινή διαπίστωση ότι είναι δύσκολα υλοποιήσιμη.

Εκτιμάται δε, ότι θα συναντήσει σοβαρές αντιδράσεις και ενστάσεις σε επίπεδο επιτροπών της ΕΕ (πολιτικές και οικονομικές ισορροπίες).

Εάν η Ελληνική Κυβέρνηση, θεωρεί ότι μπορεί να φέρει σε πέρας αυτή την επιλογή, έχει την αμέριστη υποστήριξη μας. Επισημαίνεται ωστόσο ότι ο κίνδυνος για εγκλωβισμό σε ένα μαξιμαλιστικό στόχο χωρίς ορατό αποτέλεσμα και με σοβαρές αντιπαραγωγικές χρονικές καθυστερήσεις, είναι υπαρκτός και μεγάλος.

10. Η επέκταση της ζώνης του ΠΟΠ δεν αλλάζει, δεν επηρεάζει σε τίποτα τις καλλιεργητικές πρακτικές που ακολουθούν οι παραγωγοί που θα βρεθούν εντός της ζώνης.

Απλά δίνεται η δυνατότητα για την άντληση από την αγορά μίας “δίκαιης αμοιβής” για το ποιοτικό προϊόν που παράγουν.

11. Η ένταξη των επιχειρήσεων επεξεργασίας ελιάς Καλαμών στο σύστημα του ΠΟΠ είναι δε προαιρετική. Οι επιχειρήσεις που ήθελε ενταχθούν στο σύστημα του ΠΟΠ και να κάνουν χρήση της επωνυμίας “ Κalamata Οlives” αναλαμβάνουν την υποχρέωση και την ευθύνη της τήρησης των ποιοτικών προδιαγραφών, της εφαρμογής συστημάτων ιχνηλασιμότητας, της παροχής ποσοτικών στοιχείων, ποσοτικών ισοζυγίων και δηλώσεων αποθεμάτων στις ελεγκτικές αρχές.

Οι Συλλογικοί Φορείς Μεσσηνίας και η Συντονιστική Επιτροπή Λακωνίας, πέρα από το Μνημόνιο Συνεργασίας έχοντας δουλέψει συστηματικά και μεθοδικά έχουν εκπονήσει, προτείνει και καταθέσει ένα Οδικό Χάρτη με το σύνολο των ενεργειών που θεωρούν ότι θα πρέπει να γίνουν ώστε να υπάρξει λύση νόμιμη, θεσμικά συμβατή με την Ευρωπαϊκή και Ελληνική Νομοθεσία και βέβαια εθνικά συμφέρουσα.

Τον οδικό αυτό Χάρτη έχουν καταθέσει και στον αρμόδιο Υπουργό.

Όλες οι παραπάνω καθαρές διαπιστώσεις και θέσεις εκτέθηκαν αναλυτικά στους παραγωγούς της ευρύτερης περιοχής του Γερακίου.

Αυτές έγιναν κατανοητές και αποδεκτές από την συντριπτική πλειοψηφία των παρόντων.

Από αύριο αναμένουμε τις πολιτικές πρωτοβουλίες του αρμόδιου Υπουργού και της Κυβέρνησης.

Σπάρτη 18/7/2022
Mε εκτίμηση
Σταύρος Χρυσαδάκος
Γεωπόνος

ΥΓ. Αντιλαμβάνομαι ότι η παρούσα σύνοψη στεναχωρεί κάποιους.

Καταστροφολόγοι, μοιρολογίστρες και “Αυτοφωράκηδες”, χάνουν ίσως τη δουλειά τους. 

Ας αλλάξουν αντικείμενο και στέκια…