«Τα 200 χρόνια από την Επανάσταση και τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας», από τον Βαγγέλη Μητράκο

Και λέμε «υποτίθεται» διότι αν πραγματικά θέλαμε να γιορτάσουμε τη μεγάλη επέτειο του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα, θ’ αρχίζαμε από την κατάργηση των υπαρχόντων σχολικών βιβλίων της Ιστορίας (ιδιαίτερα αυτού της ΣΤ΄ Δημοτικού, που αποτελεί την πρώτη προσέγγιση των Ελληνόπαιδων με την Ιστορία του 1821), και τη συγγραφή νέων βιβλίων, ξαναφέρνοντας την πραγματική ιστορία της Επανάστασης στο ελληνικό σχολείο, σ’ όλη τη λάμψη, την έκταση και το μεγαλείο της, για να την γνωρίσουν τα Ελληνόπουλα και ν’ αποκτήσουν πρότυπα, αρχές, αξίες και ιδανικά.

Κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται, αλλά τα βιβλία της Ιστορίας του Ελληνικού Σχολείου παραμένουν σταθερά προσανατολισμένα στο να κρατήσουν μακριά τα Ελληνόπουλα από τον «χτύπο της καρδιάς» του 1821:

Πρόκειται για σχολικά βιβλία τα οποία:

• Δεν συμβάλλουν στην ενίσχυση της εθνικής μνήμης και της ελληνικής αυτογνωσίας.
• Προσεγγίζουν με προχειρότητα σημαντικά ζητήματα του ιστορικού μας παρελθόντος.
• Αδυνατούν να διακρίνουν το ουσιώδες από το επουσιώδες.
• Περιέχουν ανακρίβειες, λάθη και παραλείψεις ουσιώδους σημασίας.
• Αποκρύπτουν, δεν παραθέτουν ή συμπυκνώνουν και συρρικνώνουν σημαντικά γεγονότα, ενώ αλλά τα διαστρεβλώνουν και τα «κατεδαφίζουν» κι ας έχουν καταξιωθεί στη συλλογική μνήμη ως αλήθειες.
• Μεθοδεύουν και προκαταλαμβάνουν ακόμα και τα συμπεράσματα.
• Στερούν «σταθερές» και «στερεότυπα» από τα Ελληνόπουλα, στοιχεία τόσο απαραίτητα για τη διαμόρφωση του ψυχικού τους κόσμου και την ένταξή τους σε ένα κοινωνικό σύνολο με σαφή και συγκεκριμένη Ιστορία και Παράδοση.
• Εξαλείφουν ή αμβλύνουν όλα τα λεγόμενα σημεία τριβής με τους «γείτονες» και τα σημεία που τους «πονάνε», στο όνομα μιας θολής φιλίας και αλληλοκατανόησης, η οποία όμως είναι κι αυτή μονομερής.
• Αποσυντονίζουν τα μυαλά των Ελλήνων μαθητών, την ώρα που οι «γείτονες», παραβιάζουν διαρκώς τον εθνικό μας χώρο, επιδεικνύουν περιφρόνηση κι εχθρότητα προς τη χώρα μας κι επιβουλεύονται την εθνική μας κυριαρχία.
• Σε συνδυασμό με την κεντρική κατεύθυνση προς τους δασκάλους: «διδάσκετε την ιστορία χωρίς να τονίζετε τη σημασία των Ηρώων και των ηρωικών πράξεων», αποσκοπούν (μαζί με τα υπόλοιπα «νέα» πολυπολιτισμικά εκπαιδευτικά προγράμματα) «να «στραγγαλίσουν» κάθε διάθεση ανάτασης στη νεολαία και να διαμορφώσουν «Ελληνόπουλα της ήττας», που θα έχουν βιώσει την έννοια «Ελλάδα» σαν κάτι για το οποίο δεν μπορούν και δεν δικαιούνται να είναι υπερήφανοι».
• Τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας (ιδιαίτερα αυτό της ΣΤ΄ δημοτικού, το οποίο απευθύνεται σε παιδιά που διαμορφώνουν μέσω της εκπαίδευσης τον χαρακτήρα, την ψυχοσύνθεσή τους, τον τρόπο σκέψης, την εθνική και κοινωνική τους συνείδηση κλπ) οφείλουν να προσεγγίζουν με σεβασμό και εθνική υποχρέωση τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, για τα οποία σεμνύνεται το Ελληνικό Γένος, παρουσιάζοντάς τα σ’ όλο τους το μεγαλείο, το ιστορικό τους βάθος και πλάτος, μαζί και τον ρόλο που έπαιξαν τα πρόσωπα σ’ αυτά, ώστε τα Ελληνόπουλα να αποκτούν πρότυπα ζωής αφού τα ιστορικά πρόσωπα (κι εν προκειμένω οι Ήρωες του ’21) αντιπροσωπεύουν ηθικές και πνευματικές αξίες της κοινωνίας και του πολιτισμού μας. Τα πρότυπα αυτά είναι αξίες διαχρονικές, ιδανικοί σκοποί και τρόποι ζωής, που διαπαιδαγωγούν τους νέους, τους παραδειγματίζουν θετικά και τους παρακινούν στη δράση όχι μόνο για να πετύχουν την ατομική τους καταξίωση, αλλά και για να συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία και προοπτική της κοινωνίας και του Έθνους.

Δυστυχώς, με τον συνοπτικό, εν πολλοίς επιγραφικό, τρόπο που παρουσιάζει (όσα παρουσιάζει) τα ιστορικά γεγονότα της Επανάστασης του 1821 το σχολικό βιβλίο της ΣΤ΄ δημοτικού, αυτά υποβαθμίζονται ή χάνονται και σμικρύνονται τραγικά οι Ήρωες, οι πράξεις τους, η προσφορά τους, τα κίνητρά τους και ο τρόπος σκέψης και αντίληψής τους.

Ας δούμε (τελείως ενδεικτικά) μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα από το βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου: 

1. Η μάχη της Αλαμάνας και η Λεωνίδεια Θυσία του Αθ. Διάκου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος, που αποτέλεσε την επιτομή του συνθήματος «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ» μίκρυνε τόσο πολύ που χώρεσε σε 7, μόλις, αράδες του σχολικού βιβλίου:

«Μετά από σκληρή μάχη, οι ελληνικές δυνάμεις οπισθοχώρησαν προς το όρος Καλλίδρομο, σε ύψωμα του οποίου βρισκόταν το επιτελείο του αρχηγού των αγωνιστών της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, Αθανάσιου Διάκου. Παρόλο που ο Διάκος ειδοποιήθηκε να εγκαταλείψει τη θέση του, αυτός συνέχισε να πολεμά. Τραυματίστηκε όμως και πιάστηκε αιχμάλωτος. Εκτιμώντας την ανδρεία του ο Ομέρ Βρυώνης, του πρότεινε να του χαρίσει τη ζωή με αντάλλαγμα να προσχωρήσει στον στρατό του. Ο Διάκος αρνήθηκε και θανατώθηκε με φρικτό τρόπο.»

Έτσι χάνεται το νόημα μιας μεγαλειώδους ιστορικής στιγμής, για την οποία ο ιστορικός Δ. Φωτιάδης έχει γράψει:

«Ας μην ξεχνάμε όμως πως οι Έλληνες του Εικοσιένα είχανε, καθώς είπαμε, παράδειγμα στον αγώνα τους για λευτεριά τους αρχαίους Έλληνες. Και τ’ όνομα του Λεωνίδα βρισκόταν αδιάκοπα στα χείλια όλων. Η φανταστική μορφή του έσκιζε τις θάλασσες σε τόσα ακρόπρωρα καραβιών μας... Τη χρυσή εκείνη ώρα της άνοιξης ξαναζούσε στις Θερμοπύλες, έπειτα από δυο χιλιάδες τρακόσια χρόνια, η άσκοπη φαινομενικά θυσία - η θυσία που γίνεται σύμβολο, που γίνεται δύναμη, που γίνεται θρίαμβος, που γίνεται αθανασία μέσα από το θάνατο. Η θυσία της ανάστασης. Ο μυθικός φοίνικας ξαναγεννιόταν από τη στάχτη του.» 

2. Η Σφαγή της Χίου, το γεγονός που συγκλόνισε τους Λαούς της Δύσης κι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο φούντωμα του Φιλελληνισμού και στην ανατροπή της εχθρικής στάσης των ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στην Επανάσταση του ’21, ακολουθώντας τα τηλεγραφικά πρότυπα παρουσίασης του σχολικού βιβλίου «θάφτηκε» σε 3 σειρές:

«Τον Απρίλιο του 1822 η Χίος καταστράφηκε ολοκληρωτικά από Τούρκους στρατιώτες και οι περισσότεροι από τους κατοίκους της σφαγιάσθηκαν. Ήταν ένα γεγονός που συγκλόνισε τους χριστιανικούς λαούς της Ευρώπης.» 

3. Η μεγαλειώδης, εθελούσια Θυσία του Παπαφλέσσα (του Νέου Λεωνίδα) και των Αγωνιστών του στο Μανιάκι γίνεται μια θλιβερή περίληψη 6 σειρών: 

«Μπροστά στον κίνδυνο να σβήσει η Επανάσταση, ο υπουργός των Εσωτερικών Παπαφλέσσας ζήτησε από την κυβέρνηση την αποφυλάκιση των οπλαρχηγών. Ο ίδιος πήγε στη Μεσσηνία και οχυρώθηκε με τους άνδρες του στο ορεινό χωριό Μανιάκι, αποφασισμένος να μην αφήσει τον Ιμπραήμ να περάσει στο εσωτερικό της Πελοποννήσου. Δίνοντας άνιση μάχη, στα τέλη Μαΐου του 1825, ο Παπαφλέσσας και οι συμπολεμιστές του πολέμησαν γενναία και έχασαν τη ζωή τους.» 

4. Τέλος, η έξοδος του Μεσολογγίου, η οποία έγινε φωτεινό, παγκόσμιο σύμβολο Ελευθερίας και Ηρωισμού κι έδειξε πως όχι μόνο μεμονωμένοι Ήρωες αλλά ολόκληρος ο Ελληνικός Λαός είχε ενστερνιστεί το «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ» συνθλίβεται σε 7 αράδες του σχολικού βιβλίου:

«Η έξοδος έγινε τη νύχτα της 10ης Απριλίου του 1826, ξημερώνοντας Κυριακή των Βαΐων. Χωρισμένοι σε τρεις ομάδες, οι ένοπλοι θα προστάτευαν ανάμεσά τους τα γυναικόπαιδα, ενώ όσοι δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν, θ΄ αντιστέκονταν μέσα στην πόλη ανατινάζοντας πυριτιδαποθήκες. Καθώς όμως οι πολιορκητές επαγρυπνούσαν, μόνο ένα μέρος της φρουράς κατόρθωσε να διαφύγει, ενώ οι περισσότεροι άμαχοι επάνω στη σύγχυση οπισθοχώρησαν στο Μεσολόγγι, χάνοντας τη ζωή τους. Η πόλη κυριεύθηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς. Τα γυναικόπαιδα που αιχμαλωτίστηκαν, πουλήθηκαν ως σκλάβοι.»

Ο Γκαίτε συγκλονισμένος (όπως και άλλοι πολλοί Ευρωπαίοι του Πνεύματος και των Τεχνών) από την Έξοδο του Μεσολογγίου απηύθυνε με έξαψη στο Μεσολόγγι τούτα τα λόγια:

«Πάντα ψηλότερα να ανεβαίνω!

Πάντα μακρύτερα να κοιτάζω!»

Δυστυχώς το σχολικό βιβλίο της ιστορίας ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ούτε ψηλότερα ν’ ανέβουν ούτε μακρύτερα να κοιτάξουν τα Ελληνόπουλα.

Συμπερασματικά, τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας, ιδιαίτερα το σχολικό βιβλίο της ΣΤ΄ Δημοτικού που περιέχει την Επανάσταση του ’21, ακυρώνουν στην πράξη την επιταγή του Συντάγματος για την ανάπτυξη της «εθνικής συνειδήσεως των Ελλήνων» μέσω της Παιδείας.

Κατά πώς φαίνεται το Κέντρο για τη συμφιλίωση και τη Δημοκρατία στην Κεντρική Ευρώπη» (CDRSEE), με δράσεις που περιλαμβάνουν και την παρέμβαση στο χώρο των βιβλίων Ιστορίας της εκπαίδευσης, έκανε καλά την δουλειά του με το «Πρόγραμμα κοινής Ιστορίας».

Και η «παγκοσμιοποίηση» (η οποία ως οδοστρωτήρας ομογενοποιεί Λαούς, Συστήματα, Ιδέες και Θρησκεύματα) έχει πατήσει πόδι για τα καλά στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στον χώρο της Εκπαίδευσης, με θύματά της (μεταξύ άλλων πολλών) την Ύλη των σχολικών βιβλίων (ιδιαίτερα εκείνων της Ιστορίας).

Διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, η Επανάσταση έχει (δυστυχώς) διαγραφεί, δυστυχώς, από τα σχολικά βιβλία. Και το πιο ανησυχητικό απ’ όλα είναι το τέλμα στο οποίο έχει βουλιάξει η ελληνική κοινωνία και η εκπαιδευτική κοινότητα, οι οποίες παρακολουθούν «εν υπνώσει» αλλά και συνεργούν στο «έγκλημα» που συντελείται στο ελληνικό σχολείο σε βάρος των παιδιών και του μέλλοντος της Πατρίδας.

«Το πρώτο βήμα για να εξοντώσεις ένα έθνος είναι να διαγράψεις τη μνήμη του. Να καταστρέψεις τα βιβλία του, την κουλτούρα του, την ιστορία του. Μετά να βάλεις κάποιον να γράψει νέα βιβλία, να κατασκευάσει μια νέα παιδεία, να επινοήσει μια νέα ιστορία. Δεν θα χρειαστεί πολύς καιρός για να αρχίσει αυτό το έθνος να ξεχνά ποιο είναι και ποιο ήταν. Ο υπόλοιπος κόσμος γύρω του θα το ξεχάσει ακόμα πιο γρήγορα».
Μίλαν Κούντερα, Το βιβλίο τον γέλιου και της λήθης

8-5-2021
Βαγγέλης Μητράκος