Οι πρόγονοί μας, μάς απειλούν με δικάσιμο -με την κατηγορία της ανικανότητας- για τον τραγέλαφο του παλαιού Δικαστικού Μεγάρου Σπάρτης

Ιανουάριος 1837 – Ιανουάριος 2004: 167 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας ως Θέμιδος Μέλαθρον

Με τυμπανοκρουσίες και τιμητικές εκδηλώσεις, σύμφωνα με την εφημερίδα Η ΕΛΠΙΣ ΑΘΗΝΩΝ (αρ. φύλλων 28-29, 22.01.1837), τον Ιανουάριο του 1837, εγκαταστάθηκαν οι Δημόσιες Αρχές, στο παλαιότερο δημόσιο κτίριο της Σπάρτης και πιθανότατα το παλαιότερο δημόσιο κτίριο της Οθωνικής περιόδου στην Ελλάδα.

Αρχικά λειτούργησε ως κτίριο που θα στεγάζονταν οι διοικητικές υπηρεσίες του Νομού, που μέχρι πρότινος είχαν την έδρα τους στον Μυστρά. Δυστυχώς το αρχικό αρχιτεκτονικό σχέδιο του κτιρίου καθώς και το όνομα του δημιουργού - αρχιτέκτονα δεν έχουν διασωθεί. Από το 1930 και μετά πραγματοποιούνται σημαντικές επεμβάσεις στο κτίριο.

Στο κτίριο αυτό, μαζί με τις υπόλοιπες αρχές του τόπου στεγάστηκε και το Πρωτοδικείο Σπάρτης, ένα από τα πέντε πρώτα της χώρας που συστάθηκαν με β.δ. του Όθωνα στις 16 Οκτωβρίου / 5 Νοεμβρίου 1834.

Τα Δικαστήρια Σπάρτης συνέχισαν να συστεγάζονται στο ίδιο αυτό κτίριο με τις υπόλοιπες αρχές του τόπου μέχρις και το 1890 περίπου, οπότε και λόγω σταδιακής μεταστέγασης των τελευταίων σε άλλα οικήματα, παραχωρήθηκε ολόκληρο για αποκλειστική χρήση των δικαστικών αρχών. Έκτοτε και μέχρις και την μεταστέγαση των Δικαστηρίων στο νέο σύγχρονο Δικαστικό Μέγαρο Σπάρτης, το οποίο θεμελιώθηκε τον Μάρτιο του 2000 και εγκαινιάστηκε τον Ιανουάριο του 2004, το λεγόμενο σήμερα Παλαιό Δικαστικό Μέγαρο ήταν το τοπικό της Θέμιδος Μέλαθρο.

Δεκέμβριος 2005: Παραχωρείται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους

Μετά τη μεταφορά των δικαστηρίων της Σπάρτης στο νέο δικαστικό μέγαρο, το παλιό παραχωρήθηκε τον Δεκέμβριο του 2005 από την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου στα Γενικά Αρχεία του Κράτους για την εκεί εγκατάστασή τους.

Μια ευφυής από την φύση της ιδέα που ταυτόχρονα αναζωογονεί ένα τόσο σημαντικό, από αρχιτεκτονικής και ιστορικής απόψεως, κτίριο της πόλης αλλά και το διαμορφώνει λειτουργικά γεμίζοντάς το με υλικό συμβατό με τις μνήμες, τα ιερά και τα όσια της πόλης μας. Μοναδική ευκαιρία τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ Λακωνίας) να στεγαστούν, να αξιοποιηθούν και να αναδειχτούν σε ένα περιβάλλον που τους αρμόζει.

• Και τώρα, η ώρα του παραλογισμού

Θα προσπαθήσω να περιγράψω συνοπτικά, μια ιστορία παραλογισμού -μια Δίκη του Κάφκα-, που εκτυλίχτηκε από την στιγμή που τα ΓΑΚ έγιναν κύριος του κτιρίου, μέχρι τις μέρες μας.

Το κτίριο παραχωρείται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους τον Δεκέμβριο του 2005.

Αμέσως μετά, εγκρίθηκε μελέτη οριστικής εφαρμογής και υποστηρικτικών μελετών καθώς και σύνταξη τευχών δημοπράτησης με τις ενέργειες της Διεύθυνσης Εφαρμογής Εκπαιδευτικών Σχεδίων (ΔΙΕΦΕΣ) του τότε ΥΠΔΒΜΘ, η οποία ολοκληρώθηκε το 2011 με τη σύμφωνη γνώμη και του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.

Στη συνέχεια κατατέθηκε αίτηση του τότε ΥΠΔΒΜΘ προς την Πολεοδομία Δήμου Σπάρτης για την χορήγηση Άδειας Οικοδομής τον Φεβρουάριο του 2012.

Η απάντηση της Πολεοδομίας τον Μάρτιο του 2012 ήταν, ότι απαιτείται τροποποίηση στον εν λόγω χώρο από την προβλεπόμενη ειδική χρήση «Δικαστήριο» στην ειδική χρήση «Γενικά Αρχεία του Κράτους».

Στη συνέχεια προέκυψε η θετική απόφαση 110/2012 του Δήμου Σπάρτης σχετικά με την τροποποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) Σπάρτης, όπως και η θετική επιβεβαίωση από το ΥΠΠΟΤ (Μάρτιος 2013).

Στη συνέχεια (25/9/2014) υπεβλήθη αίτημα από το Δήμο Σπάρτης στο ΥΠΕΘ, περί ενεργειών για την τροποποίηση εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου Σπάρτης ως προς τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης σε τμήμα οικοδομικού τετραγώνου επί των οδών Λυκούργου και Άγιδος, στο οποίο χωροθετείται το διατηρητέο κτήριο του παλαιού πρωτοδικείου Σπάρτης.

Ανάμεσα στα δικαιολογητικά που έπρεπε να κατατεθούν ήταν και τοπογραφικά διαγράμματα. Ο Δήμος, με τις κατάλληλες υπηρεσίες του, προσφέρθηκε να βοηθήσει, όμως, το τμήμα ιστορικών κέντρων πόλεων και παραδοσιακών οικισμών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας έκρινε, σύμφωνα με το υπ. αρ. πρωτ. 36538/5.9.2016 έγγραφό του, ότι απαιτείται διόρθωση των διαγραμμάτων, λόγω σχεδιαστικών ασαφειών. Το νέο διορθωμένο τοπογραφικό διάγραμμα υπεβλήθη στην Περιφέρεια Πελοποννήσου (Δ/νση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού, Τμήμα Χωρικού Σχεδιασμού)  στις  18/5/2018.

Στις 17/7/2018 η Περιφέρεια ζήτησε νέα απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου Σπάρτης. Το Δημοτικό Συμβούλιο Σπάρτης περιέλαβε στα θέματά του της 15/10/2018 την «Επικαιροποίηση της αριθμ. 410/2015 (ΑΔΑ: 6Φ1ΜΩ1Ν-26Ξ) Απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Σπάρτης περί έγκρισης αιτήματος του τ. Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων που αναφέρεται στην τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου Σπάρτης στο βορειοανατολικό τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου χωρίς αριθμό, που περικλείεται από τις οδούς Λυκούργου, Άγιδος, Λυσσάνδρου και Μητροπολίτου Γερμανού, στο οποίο βρίσκεται το διατηρητέο κτίριο του Παλαιού Πρωτοδικείου Σπάρτης, ως προς την επιτρεπόμενη χρήση γης από «ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ» σε «ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ – ΑΡΧΕΙΑ ΝΟΜΟΥ ΛΑΚΩΝΙΑΣ» Εισηγητής:  κ. Παναγιώτης Αργυρόπουλος».

Στη συνέχεια, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στις 7.6.2019 πληροφορεί το Δήμο Σπάρτης (Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών), απαντώντας σε σχετικό ερώτημά του,  ότι το σχέδιο του Π. Διατάγματος έχει διαβιβασθεί για συνυπογραφή στον Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού. Στη συνέχεια στις 28.8.2019 υπάρχει η σύμφωνη έγγραφη γνώμη του Υπουργείου Πολιτισμού.

Στις 29/10/2019 η Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών Δήμου Σπάρτης με νέο έγγραφο της (αρ.πρωτ. 12011) προς το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ζητά ενημέρωση περί της συνέχειας των ενεργειών.

Τελικά και αφού ζητήθηκε η γνωμάτευση του Συμβουλίου της Επικρατείας εκδόθηκε Προεδρικό Διάταγμα σχετικά με την «τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου Σπάρτης (Ν. Λακωνίας) στο χώρο, που περικλείεται από τις οδούς Λυκούργου, Άγιδος, Μητροπολίτου Γερμανού και Λυσσάνδρου, καθορισμός χώρου Γενικών Αρχείων του Κράτους και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης», το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 289/Δ΄/ 3.6.2020.

Δυστυχώς όμως ο παραλογισμός συνεχίζεται, καθώς χρειάζεται επικαιροποίηση της κατατεθειμένης μελέτης που αφορά στο κτίριο, όχι μόνο στο οικονομικό σκέλος, αλλά και σε άλλα σημεία της, γεγονός που οφείλεται στην ορθή εφαρμογή του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, που εν τω μεταξύ δημιουργήθηκε. Για το λόγο αυτό η μελέτη που μέχρι τώρα ανέμενε στο γραφείο της Πολεοδομίας Σπάρτης την έκδοση  των δύο ΦΕΚ για να δοθεί άδεια υλοποίησής της, τώρα επιστρέφει στο Υπουργείο Παιδείας για να τροποποιηθεί σύμφωνα με τα νέα δεδομένα. 

Την περίοδο Οκτώβριος - Νοέμβριος του 2020 οι βουλευτές Λακωνίας της Νέας Δημοκρατίας, κ.κ. Θανάσης Δαβάκης και Νεοκλής Κρητικός, υπέβαλαν επερώτηση προς την υπουργό Παιδείας για το συγκεκριμένο θέμα.

Το υπουργείο Παιδείας στην απάντησή του ενημέρωσε «ότι μετά την δημοσίευση στις 3/6/2020 του Προεδρικού Διατάγματος τροποποίησης του Ρυμοτομικού Σχεδίου Σπάρτης στο τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου όπου βρίσκεται το παλαιό Πρωτοδικείο, η Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου επέστρεψε το φάκελο για την έκδοση της οικοδομικής άδειας. Το γεγονός αυτό υποχρεώνει τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας να επικαιροποιήσει τη Μελέτη και τα Τεύχη Δημοπράτησης προκειμένου μετά την ολοκλήρωσή τους και την έκδοση της Άδειας Δόμησης από την Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Σπάρτης, να προχωρήσει στη δημοπράτηση και υλοποίηση του έργου.  Η διαδικασία της επικαιροποίησης της Μελέτης και των Τευχών Δημοπράτησης βρίσκεται αυτή τη στιγμή εν εξελίξει, καθώς αναμένεται η σχετική γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου. Αμέσως μετά τη γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου η υπηρεσία θα προχωρήσει στην προκήρυξη του Διαγωνισμού ανάδειξης μελετητικού σχήματος και με την περάτωση της εκπόνησης της επικαιροποίησης της Μελέτης και των Τευχών Δημοπράτησης και της έγκρισής τους από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδος και το υπουργείο Παιδείας, θα υποβληθεί εκ νέου φάκελος για την έκδοση Άδειας Δόμησης στην Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Σπάρτης. Η έκδοση της οικοδομικής άδειας είναι το τελευταίο βήμα πριν το Τεχνικό Τμήμα της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας προχωρήσει στη δημοπράτηση του έργου με σκοπό την ανάδειξη αναδόχου εργολάβου και την υλοποίησή του». 

Σχετικά με τα ανωτέρω, ο κ. Θανάσης Δαβάκης δήλωσε:

«Η απάντηση που έλαβα από την υπουργό Παιδείας στην νέα παρέμβασή μου στη Βουλή μου δημιουργεί συγκρατημένη αισιοδοξία για την πορεία της αποκατάστασης του Παλαιού Πρωτοδικείου της Σπάρτης»…

Ζαλιστήκατε; Εγώ πάντως αισθάνομαι ότι ξαναδιάβασα την «Δίκη του Κάφκα». Όσο και να θέλει κανείς να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα -έλα μωρέ, Ελλάδα-, ο γραφειοκρατικός παραλογισμός, που βολεύει, είναι διάχυτος. 

Φαίνεται (με επιφύλαξη, δεδομένου ότι η θητεία του έχει λήξει από τον Ιανουάριο του 2019, βλέπε εδώ και δεν βρήκαμε την ανανέωση της), ότι το Τεχνικό Συμβούλιο του οποίου η σχετική γνωμοδότηση είναι απαραίτητη για την επικαιροποίηση της μελέτης και την εκκίνηση της διαδικασίας δημοπράτησης, μέχρι σήμερα που μιλάμε, παραμένει αστελέχωτο, άρα δεν μπορεί να γνωμοδοτήσει.

• Επικαιροποίηση άρθρου

Τελικά έγινε η συνεδρίαση του Τεχνικού Συμβουλίου και τον Οκτώβριο του 2022, δημοσιεύθηκε  η Διακήρυξη και τα Τεύχη για τη διενέργεια του ανοιχτού δημόσιου ηλεκτρονικού διεθνή διαγωνισμού για την ανάθεση εκπόνησης της «Επικαιροποίησης Μελέτης Εφαρμογής και Τευχών Δημοπράτησης για το έργο “Αποκατάσταση του διατηρητέου κτηρίου του παλαιού Πρωτοδικείου Σπάρτης και προσαρμογή του για την στέγαση των ΓΑΚ Ν.Λακωνίας”», προεκτιμώμενης αμοιβής 55.347,46 € (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24).

Ημερομηνία αποσφράγισης των προσφορών ορίστηκε η Πέμπτη 08 Δεκεμβρίου 2022 και ώρα 10:00. Δυστυχώς  δεν υποβλήθηκε καμία προσφορά για την «επικαιροποίηση της μελέτης».

Αναμένεται έκτοτε η  επαναπροκήρυξη  του Διαγωνισμού. Πληροφορούμεθα ότι υπάρχει και η δυνατότητα - διέξοδος, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας - λόγω της ιδιαιτερότητας του έργου και του άκαρπου του διαγωνισμού- η εντολή επικαιροποίησης της μελέτης να δοθεί με απευθείας ανάθεση.

Σε κάθε περίπτωση αυτή η ρημάδα η επικαιροποίηση πηγαινοέρχεται στους διαδρόμους της γραφειοκρατίας από τις 3.6.2020. Και προσέξτε, μιλάμε ακόμη μόνο για την μελέτη αποκατάστασης του κτιρίου. Που να προχωρήσουμε και στη φάση αποκατάστασης  - ανακαίνισης.

• Ύβρις και Νέμεσις

Υβρίζουμε κύριοι. Υβρίζουμε τους προγόνους μας, την ιστορία μας, την ίδια μας τη ύπαρξη. Και η Ύβρις φέρνει την Νέμεση. Αναρωτιέμαι όταν καταρρεύσει το κτίριο (γιατί όπως πάει θα καταρρεύσει) ποιον περαστικό θα καταπλακώσει; Κάποιον ανεύθυνο ή κάποιον υπεύθυνο για όλα τα παραπάνω; Ή στην ουσία όλους εμάς συλήβδην, που καθόμαστε και το κοιτάμε κουνώντας συγκαταβατικά το κεφάλι; 

Ν. Μ. 

Δείτε σχετικά άρθρα εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ

Πληροφορίες από:

• Δικηγορικός Σύλλογος Σπάρτης
• Γενικά Αρχεία του Κράτους Λακωνίας