«Αυτοδιοίκηση - Εκλογικός νόμος - Προοπτικές - Α’ μέρος», από τον Ηλία Παναγιωτακάκο

Η αυτοτέλεια «φεύγει», τα  χρίσματα και η κομματικοποίηση επανέρχονται….

1. Με την διόρθωση της γκάφας οι Αυτοδιοικητικές εκλογές θα γίνουν Κυριακή στις 8 Οκτωβρίου 2023 Απ’ ότι φαίνεται όμως αυτό που πρώτιστα ενδιαφέρει το σύστημα διακυβέρνησης είναι η αποκαλούμενη «Κυβερνησιμότητα», δηλαδή τον τρόπο ενός κλειστού αυτοδιοικητικού συστήματος «των δικών μας» και «των άλλων» (ανεξάρτητα ποιο είναι το χρώμα των μεν και των δεν).
2. Στο προοίμιο των 77 άρθρων καταγγέλλεται και δαιμονοποιείται το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής, ενώ όλοι γνωρίζουν ότι εκτός των εκλογών του 2019 (που διαμορφώθηκαν πλειοψηφίες και μειοψηφίες), ουδέποτε εφαρμόστηκε, γιατί με την πολιτική αλλαγή στην διακυβέρνηση οι Δήμοι και οι Περιφέρειες κυβερνήθηκαν με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου που ευνόησαν τα μέγιστα τις Παρατάξεις του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη.
3. Πως λοιπόν μπορεί να κριθεί ένα σύστημα που δεν εφαρμόστηκε, ενώ αντίθετα βρέθηκε η ευκαιρία στο όνομα της «Κυβερνησιμότητας» να στραγγαλιστούν/μεταβιβαστούν αρμοδιότητες από το κυρίαρχο όργανο έκφρασης, απόφασης και ελέγχου (Δημοτικό Συμβούλιο)  σε άλλα Όργανα, κυρίως στην Οικονομική Επιτροπή, όπου διαμορφώθηκαν απόλυτες πλειοψηφίες υπέρ της Παράταξης του Δημάρχου/Περιφερειάρχη, ξεπερνώντας ακόμα και την απλή αριθμητική (το 1,2 γίνεται 2 και όχι 1 όπως είναι παγκοσμίως αποδεκτό). Ήταν τέτοια η βουλιμική τάση εξουσίας υπέρ της Παράταξης του Δημάρχου/Περιφερειάρχη που καθορίζεται ακόμα και ο τρόπος εισαγωγής θεμάτων και των ψηφοφοριών. Οι απ’ ευθείας αναθέσεις και το σύστημα προσλήψεων αποτελεί μόνιμο μοτίβο πάντα για «το καλό του τόπου»  και «επ’ αγαθώ της κοινωνίας»…
4. Στον εκλογικό νόμο που κατατέθηκε εκτός της πρεμούρας για την εκλογή της Παράταξης του Δημάρχου με 43%, που καταλαμβάνει τα 3/5 των εδρών του δημοτικού συμβουλίου το εύλογο ερώτημα είναι: Αφού διασφαλίζεται η πολυπόθητη «Κυβερνησιμότητα», γιατί δεν επανέρχονται οι αρμοδιότητες στην προτεραία κατάσταση, όπου το δημοτικό συμβούλιο έχει τον κυρίαρχο και αποφασιστικό ρόλο;
5. Η ενσωμάτωση των Τοπικών Συμβουλίων στα Κεντρικά Ψηφοδέλτια και η εκλογή της Παράταξης του Δημάρχου «τα παίρνει όλα», ανεξάρτητα των τοπικών πλειοψηφιών, αποδυναμώνει ακόμα περισσότερο το βασικό κύτταρο το τοπικών υποθέσεων, που είναι το χωριό ή το δημοτικό διαμέρισμα, μεταβάλλοντας τους Προέδρους και τα Τοπικά Συμβούλια σε απλά εξαρτήματα της βούλησης του Δημάρχου. (Το δίλλημα περί τρίτου βαθμού δεν υφίσταται και έχει κριθεί νομικά). Επίσης η κατάργηση του Τοπικού Συμβουλίου της Έδρας θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα, γιατί αυτόματα ως Συμβούλιο Έδρας θα είναι de facto το δημοτικό συμβούλιο με τις όποιες συνέπειες.
6. Η ουσία του νόμου για την εκλογή της Παράταξης του Δημάρχου με 43% λειτουργεί αποτρεπτικά για την δημιουργία τοπικών συμμαχιών και προγραμματικών συγκλίσεων, που είναι η πεμπτουσία του δημοκρατικού προγραμματισμού για την επίλυση προβλημάτων αλλά και αναπτυξιακής προοπτικής. Επαναφέρει έμμεσα ή άμεσα την κομματικοποίηση του θεσμού και ισχυρών τοπικών λόμπυ, εγκλωβίζοντας ή αποτρέποντας δημιουργικές δυνάμεις, αλλά και την νέα γενιά που ενσυνείδητα απέχει από το σύνολο των πολιτικών δράσεων. Συνεπώς «οι κομματικοί στρατοί» που τα τελευταία χρόνια δικαίως είχαν καταθέσει τα όπλα, βλέποντας ότι μπορούν να συμμαχήσουν με «τους απέναντι» για το καλό του τόπου θα ενεργοποιηθούν για να «βγάλουμε το δικό μας κομματικό χρίσμα».
7. Με λίγα λόγια έστω και μέσα από αυτή την λογική αντί να ισχύσει το σύστημα του 50+1, των δύο γύρων ,που θεσπίστηκε από την μεταπολίτευση γίνονται βήματα πίσω, ώστε η Αυτοδιοίκηση να αποτελέσει απλό εξάρτημα της Κεντρικής Διοίκησης δηλαδή του εκάστοτε συστήματος Διακυβέρνησης.
• Το σύστημα του 50 + 1 προσφέρει τουλάχιστον την δυνατότητα ελάχιστων προγραμματικών συγκλίσεων ως προς την σύνθεση των ψηφοδελτίων, είτε προγραμματικών δεσμεύσεων εάν προκύψει δεύτερος γύρος.
• Η κυβέρνηση και το ΥΠΕΣ  αν θέλει να διατηρήσει την δημοκρατικότητα και την ελάχιστη αυτοτέλεια των Ο.Τ.Α τουλάχιστον ας επιλέξει το εκλογικό σύστημα, που θεσμοθέτησε η Κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1974 και μάλιστα στην δύσκολη πολιτικά και εθνικά περίοδο. Ας κατανοήσουν ότι οι τοπικές κοινωνίες έχουν υπερβεί τα κομματικά σύνδρομα και έχουν διαμορφώσει κοινωνικές και αυτοδιοικητικές συμμαχίες που υπερβαίνουν τα κόμματα.
8. Τρανή απόδειξη ότι άνω του 90% των αποφάσεων των δημοτικών και τοπικών συμβουλίων είναι ΟΜΟΦΩΝΕΣ(!). Αξίζει λοιπόν να επανέλθουν οι κομματικοί φεφτάδες στις συνεδριάσεις των συμβουλίων ή αυτό επιδιώκει το ΥΠΕΣ εν όψει της νέας χρηματοδοτικής περιόδου του ΕΣΠΑ (CES);
• Η Αυτοδιοίκηση απέδειξε έμπρακτα ότι συμμετείχε τόσο στην δημοσιονομική προσαρμογή με περιστολή δαπανών όπως επέβαλλαν τα μνημόνια, όσο και σε κοινωνικές πολιτικές όλη αυτή την δεκαετία με αποκορύφωση την πανδημική κρίση που πλήττει τον κόσμο.
9. Δεν είναι τυχαίο σε πρόσφατη έρευνα του θεσμού της Ευρώπης των Πόλεων και των Περιφερειών, η πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών εμπιστεύονται πολύ περισσότερο τις περιφερειακές και τοπικές αρχές (52%), από ότι την ΕΕ (47%), ή τις εθνικές τους κυβερνήσεις (43%). Επίσης, σύμφωνα με την έρευνα, οι ευρωπαίοι πολίτες θεωρούν ότι οι περιφερειακές και τοπικές αρχές είναι πιο αξιόπιστες (48%), από την Ευρωπαϊκή Ένωση (45%) και τις εθνικές κυβερνήσεις (44%).
10. Ο εκλογικός νόμος αν θέλει να είναι ανεξάρτητος των κομματικών προθέσεων πρέπει να είναι συνδεδεμένος με τις αναπτυξιακές προοπτικές στην βάση της εγγύτητας και της επικουρικότητας, αλλά και των Περιφερειακών συγκλίσεων. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης συνίσταται στο ότι είναι η πλησιέστερη στον πολίτη εξουσία, γεγονός που αντιλαμβάνεται και επιζητεί ο πολίτης, ιδιαίτερα την περίοδο των κρίσεων. Αυτό το πλεονέκτημα θα πρέπει να αξιοποιηθεί τόσο για λόγους αποτελεσματικότητας, όσο και για οικονομικούς λόγους.
11. Συμπερασματικά ένα σύστημα αναλογικότητας που θα αποτυπώνει την έκφραση του λαού, αλλά θα διαμορφώνει όρους λειτουργικότητας και αποτελεσματικότητας που θα στηρίζεται στην τεχνογνωσία και την υψηλή ειδίκευση των δημοτικών υπαλλήλων. Εγγυητής του συστήματος διακυβέρνησης των ΟΤΑ είναι δημοτικοί υπάλληλοι που πρέπει να θωρακιστούν θεσμικά για να λειτουργούν με ελευθερία και ανεξαρτησία, εντάσσοντας το προγραμματικό πλαίσιο της Παράταξης του Δημάρχου στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και όχι το αντίθετο που κατά κόρο ισχύει.
• Ενώ η διαπαραταξιακή διαβούλευση ακόμα και με την θέσπιση ενός Αντιδημάρχου Δημοτικής Επικρατείας (μη εκλεγμένου) κοινής αποδοχής, μαζί με την ανεξάρτητη επιλογή Γενικού Γραμματέα και του Συμπαραστάτη του Δημότη, μπορούν να εγγυηθούν την λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα του Δήμου.
12. Εκείνο που απουσιάζει είναι η αποκέντρωση και αποσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων από το κεντρικό Κράτος και η μεταβίβαση πόρων και υπαλληλικού προσωπικού εκπαιδευμένου για την μετάβαση στην ηλεκτρονική εποχή. Κράτη μετέπειτα ενταγμένα στην Ε.Ε έχουν προχωρήσει ταχύτατα και έχουν εναρμονιστεί στις Ευρωπαϊκές πολιτικές για τον αποφασιστικό ρόλο της Αυτοδιοίκησης.

Εμείς γιατί κάνουμε βήματα το ποπώτειου δόγματος «Εμπρός πίσω»;

Όμως σύμφωνα με την μακαβέλεια λογική, όσο πιστεύει ο Ηγεμόνας ότι είναι εδραιωμένος στην καρέκλα της εξουσίας, έρχεται η στιγμή που «βλέπει τον βλάχο να του φέρνει το τυρί» και τα νομοθετήματα του, γίνονται Μπούμερανγκ και όπλο τα χέρια των σημερινών αντιπάλων…

Ηλίας Παναγιωτακάκος