Vekrakos
Spartorama | «Και μετά την πανδημία, τι;», από τον Βαγγέλη Μητράκο

«Και μετά την πανδημία, τι;», από τον Βαγγέλη Μητράκο

Ευάγγελος Μητράκος 03/01/2021 Εκτύπωση Άρθρα Κοινωνία Υγεία
«Και μετά την πανδημία, τι;»,  από τον Βαγγέλη Μητράκο
«...όπως σε κάθε κρίση του καπιταλισμού, έτσι και τώρα, ο κόσμος της εργασίας κινδυνεύει να πληρώσει βαρύτατο «φόρο αίματος», και ένα μέρος του παραγωγικού συστήματος να κινδυνεύει να καταστραφεί»
Οδός Εμπόρων

Οι συνέπειες της πανδημίας «θα είναι αισθητές μακροπρόθεσμα και υπάρχουν πολλές αναταράξεις και αβεβαιότητες». Τα εμβόλια δεν είναι από μόνα τους «εμβόλια στην οικονομία».
Γκάι Ράιντερ, Γενικός Διευθυντής της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ). 

Η κυβέρνηση της ΝΔ η οποία έκανε «εργαλειακή διαχείριση» της κρίσης του κορωνοϊού με αποκορύφωμα το show του ερχομού των εμβολίων, οφείλει να δώσει επαρκείς απαντήσεις κι εξηγήσεις προς την ελληνική κοινωνία, η οποία χτυπήθηκε βάναυσα όχι μόνο υγειονομικά αλλά και κοινωνικά, οικονομικά κι εργασιακά.

Εκτός από τη «μοναδική αλήθεια» που προσπαθεί να επιβάλλει η κυβέρνηση και τα εξαρτημένα ΜΜΕ, υπάρχει και η αλήθεια των πολιτών, η οποία δεν μπορεί να φιμωθεί και να απαξιωθεί. Ο κόσμος, που φοβισμένος από το μπαράζ της κορωνοπληροφόρησης  μένει «καρφωμένος» στον καναπέ του, θα ’ρθει η ώρα που θα σηκωθεί και θα αντιδράσει, όταν διαπιστώσει πως οι συνέπειες στη ζωή του θα είναι σκληρές, βαθιές και μακροχρόνιες. 

ΛΟΚ ΝΤΑΟΥΝ - ΜΙΣΘΟΙ - ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ

Τα κλεισίματα των επιχειρήσεων, οι μαζικές απολύσεις, η διάλυση του 8ώρου και οι μειώσεις μισθών και υπερωριών φτωχοποιούν σε κορυφαίο βαθμό την  ήδη χειμαζόμενη από τα μνημόνια εργατική τάξη και την κάνουν  ακόμα πιο αδύναμη να αντιμετωπίσει τις καθημερινές βασικές της ανάγκες αλλά και οποιοδήποτε μικρό ή μεγάλο υγειονομικό ζήτημα.  Το πρόβλημα επιβίωσης  των λαϊκών τάξεων θυμίζει τις χειρότερες μέρες του 1910 – 1912 και τον μεσοπόλεμο.

Το γενικό, οριζόντιο και τυφλό lockdown που προβλήθηκε ως η σούπερ - ριζική λύση αποδείχτηκε, εκ των πραγμάτων, αναποτελεσματικό αλλά και άνισο και άδικο αφού υπήρξαν κλάδοι και επιχειρήσεις που κερδοφόρησαν (και κερδοφορούν) μέσα στην πανδημία την ώρα που  άλλες επιχειρήσεις έβαλαν λουκέτο για πάντα.

Η κυβέρνηση βρήκε την ευκαιρία να βγάλει από το συρτάρι όποια νοσηρή ιδέα και αντεργατική, αντιασφαλιστική και αντιδημοκρατική ρύθμιση είχε κατά καιρούς σκεφτεί ή είχε «συμβουλεύσει» η ΕΕ ή είχε παραγγείλει ο ΣΕΒ, για να κάνει νόμους με πρόσχημα την πανδημία.

Οι «ασπιρίνες» της κυβέρνησης για τους εργαζόμενους  και τους μικρο-επιχειρηματίες δεν φτάνουν για να τους κρατήσουν ούτε καν σε μια σταθερή κατάσταση επιβίωσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, οι χαμηλόμισθοι στη χώρα μας καταγράφουν μέσα στο 2020 απώλεια εισοδήματος από μισθούς που φτάνει το 12%, ποσό που αντιστοιχεί κατά μέσο όρο σε δύο κατώτατους μισθούς. Αυτή η απώλεια είναι η δεύτερη υψηλότερη στην Ε.Ε. μετά την Κροατία (12,5%), ενώ η μέση μείωση των αποδοχών στην Ε.Ε. των 27, πάντα λόγω της κρίσης Covid-19, είναι περίπου στο 7%. Σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ, ILO) οι μισθοί, μέσα στην περίοδο της πανδημίας, ωθήθηκαν προς τα κάτω κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020 και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα υποστούν «μια πολύ ισχυρή πίεση» μείωσης. 

Όσοι συνέχισαν να εργάζονται στο χώρο εργασίας τους εκ περιτροπής, κατά ένα ποσοστό 56%  είχαν οικονομικές απώλειες. Ομοίως το 43,8%  όσων εργάστηκαν (κι εργάζονται ) στο σπίτι με τη μορφή τηλεργασίας, αλλά και  9 στους 10 που τέθηκαν σε αναστολή εργασίας είχαν επίσης οικονομικές απώλειες, γεγονός που αναδεικνύει το μέγεθος της οικονομικής καταστροφής  των νοικοκυριών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μέλη των οποίων υπέστησαν τα νέα  εργασιακά πρωτόκολλα.

Τα μέτρα αυτά παρουσιάστηκαν ως η καλύτερη δυνατή λύση  για τους εργαζομένους όμως δεν ήταν, καθώς υπάρχουν ολόκληροι κλάδοι εργαζομένων που έχουν να δουν μεροκάματο από τον Μάρτη.  Τα μέτρα που λήφθηκαν ήταν γεμάτα κενά και αδικίες, επειδή αποσκοπούσαν  κατ’ αρχάς, στην προστασία του κεφαλαιοκρατικού  συστήματος  σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης  και, δεύτερον, στην αποτροπή της εκτεταμένης συνδικαλιστικής δράσης  και αντίδρασης από την εργατική τάξη. 

ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑ

Η υποχρεωτική τηλεργασία παρουσιάστηκε από την κυβέρνηση ως πρόοδος κι εξέλιξη στις εργασιακές συνθήκες. Όμως οι εργαζόμενοι έχουν τελείως διαφορετική άποψη : Το 43,8% όσων εργάζονται (ή εργάστηκαν) στο σπίτι με τη μορφή τηλεργασίας  είχαν οικονομικές απώλειες, ενώ  η πλειοψηφία αξιολογεί  την τηλεργασία αρνητικά ως προς την εξέλιξη των εργασιακών τους δικαιωμάτων, τη θεωρεί αρνητική εξέλιξη ως προς τις ώρες εργασίας  τους,  ως προς την εξέλιξη της αμοιβής  τους, ως προς την προσωπική ζωή τους και ως προς την  επαγγελματική  τους εξέλιξη.

Σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες η τηλεργασία μπορεί να λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για τις εργασιακές σχέσεις, αφού εντάσσεται σε μια συγκεκριμένη στρατηγική για περισσότερη ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις, όπου μπορεί να ελλοχεύει o κίνδυνος της παγίωσης. Επίσης, με την τηλεργασία «είναι ορατός ο κίνδυνος να ατονήσουν ακόμη περισσότερο η αλληλεγγύη, το αίσθημα της κοινότητας και η δυναμική για οργάνωση των εργαζομένων που δημιουργεί η διαπροσωπική επαφή».

ΑΝΕΡΓΙΑ

Σε μια χώρα που η ανεργία είχε εκτοξευθεί μαζί με τις  ελαστικές σχέσεις εργασίας λόγω μνημονίων, ήρθαν και τα μέτρα της πανδημίας για να την επιδεινώσουν περαιτέρω. Σε έρευνα του kariera.gr, το 70% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η εργασία τους έχει επηρεαστεί αρκετά έως πολύ, ενώ 1 στους 2 έχει σκεφτεί λόγω της κρίσης του κορωνοϊού να κάνει στροφή σε άλλο επάγγελμα. Επιπλέον, προκύπτει ότι 1 στους 2 από τους σημερινούς ανέργους δεν ήταν άνεργος/η πριν τον κορωνοϊό και πως κατά το διάστημα της προηγούμενης καραντίνας είχε μπει στον «πάγο» το 60% του εργατικού δυναμικού. Μόνο κατά το πρώτο 5μηνο του τρέχοντος έτους, δηλαδή μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου 2020, η απασχόληση μειώθηκε κατά 5% ή 195.800 άτομα. Το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ ανησυχεί για έκρηξη των απολύσεων πριν από το τέλος της κρίσης λόγω της διαρκούς μείωσης της ζήτησης και του επικείμενου τερματισμού της χαλαρής δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής.

Η ανεργία αναμένεται να γιγαντωθεί κι εξαιτίας της τεράστιας Ύφεσης που δέχτηκε η ελληνική οικονομία, συγκριτικά με το 2019, εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης και του lockdown που ακολούθησε, όπως αποτυπώνεται στις σχετικές μελέτες – διαπιστώσεις του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, βασιζόμενο και στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΛΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Με την έναρξη της πανδημίας η κυβέρνηση δεν πήρε  κανένα δραστικό μέτρο για τα σχολεία, μέχρι που αναγκάστηκε και τα έκλεισε ανήμπορη να διαχειριστεί πλέον την κατάσταση. Όσο αυτά λειτουργούσαν, οι μαθητές παρέμεναν στοιβαγμένοι ανά 25 στις αίθουσες των τάξεων, με ελλείψεις κτηρίων κι αιθουσών, δασκάλων, καθηγητών και προσωπικού για την καθαριότητα των κτιρίων, σε μια δημόσια εκπαίδευση που βρίσκεται σε χρόνιο καθεστώς υποχρηματοδότησης, απαξίωσης και υποβάθμισης σε όλα τα επίπεδα. Οι παλινωδίες της κυβέρνησης για τα σχολεία («τα κλείνω- τα ανοίγω – τα ξανακλείνω…) και η «τηλεκπαίδευση» (η λέξη μπαίνει σε εισαγωγικά γιατί μόνο εκπαίδευση δεν είναι) οδήγησαν σε εκπαιδευτική πανωλεθρία τους μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, οι οποίοι βλέπουν να χάνονται, ήδη, 2 σχολικές χρονιές, με ό,τι δυσμενές αυτό συνεπάγεται για την πρόοδο και την γνωστική-εκπαιδευτική επάρκειά κι εξέλιξή τους.

Η αλήθεια είναι ότι η κυβέρνηση είχε προετοιμάσει τα σχολεία για τηλεκπαίδευση, όσο είχε προετοιμάσει και τα νοσοκομεία για το δεύτερο κύμα της πανδημίας. Αν σ’ αυτήν τη «φούσκα» της τηλεκπαίδευσης προστεθεί και η σχεδιαζόμενη «τηλε-αξιολόγηση» εν μέσω εγκλεισμού και πανδημίας  (τηλε-διαγωνίσματα, τηλε-τεστ, τηλε-βαθμοί κλπ) τότε θα έχει προστεθεί ένα ακόμα βάρος στην, ήδη επιβαρυμένη, ψυχική υγεία των μαθητών και ένα ακόμη άλλοθι στο υπουργείο για να συνεχίσει να κρατά τα σχολεία κλειστά και να προβάλλει, μέσω των εξαρτημένων ΜΜΕ, την πλασματική εικόνα της κανονικής τηλε-λειτουργίας των σχολείων.

Οι ανακοινώσεις και οι σχεδιασμοί της κυβέρνησης σχετικά με την τηλεκπαίδευση, που ξεπερνούν το τέλος της πανδημίας, δείχνουν πως οδηγούμαστε, στο άμεσο μέλλον, σε μια  συρρικνωμένη-υποβαθμισμένη δημόσια παιδεία, με λιγότερες σχολικές μονάδες, λιγότερους εκπαιδευτικούς, λιγότερες υποδομές, λιγότερες δαπάνες και αμόρφωτους μαθητές, αφού ΚΑΜΙΑ τηλεκπαίδευση ΔΕΝ μπορεί να υποκαταστήσει τη ζωντανή διδασκαλία στην τάξη, σε σχολεία επαρκώς επιχορηγούμενα, με κατάλληλες υποδομές, προγράμματα και βιβλία, με μικρότερο αριθμό μαθητών ανά τμήμα, με επαρκή αριθμό μόνιμων εκπαιδευτικών κλπ, κλπ.

«Οι αρνητικές επιπτώσεις του προληπτικού κλεισίματος των σχολείων στη σωματική, ψυχική υγεία, αλλά και στην εκπαίδευση των παιδιών, καθώς και ο οικονομικός αντίκτυπος στην ευρύτερη κοινωνία, πιθανότατα υπερτερούν των πλεονεκτημάτων» τονίζει σε πρόσφατη έκθεση για τα σχολεία, που δημοσιεύθηκε στις 23 Δεκεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νόσων (ECDC). 

ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ

Ξαφνικά η κυβέρνηση «ανακάλυψε» ότι υπάρχει Δημόσιο Σύστημα Υγείας, όταν από το 1974 και μετά ο πολιτικός φορέας που κυβερνά σήμερα το είχε απαξιώσει  και αποδυναμώσει συστηματικά υπέρ του ιδιωτικού τομέα.  Πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ επισημαίνει ως αιτία της μικρής αναποτελεσματικότητας  αντιμετώπισης του κορωνοϊού σε πολλές χώρες της Δύσης  «την  χρόνια αποδυνάμωση των δημόσιων συστημάτων υγείας, την ανεπαρκή πρόσβαση του πληθυσμού σε πρόληψη και πρωτοβάθμια υγεία, ενώ ξεχωρίζει τις θανατηφόρες επιπτώσεις στη θεραπεία άλλων νοσημάτων λόγω αυτής της «στενότητας» που πολλαπλασιάστηκε στις συνθήκες των lockdowns.»

Η περίπτωση της Κούβας με την πολύ χαμηλή πυκνότητα θανάτων από τον κορωνοϊό δείχνει  το δρόμο που θα μπορούσαμε να είχαμε ακολουθήσει κι εμείς, αν είχαμε πιστέψει και είχαμε στηρίξει έγκαιρα το δημόσιο σύστημα υγείας :

Η Κούβα με ένα εξαιρετικό εκτεταμένο σύστημα υγείας, ποιοτική και δωρεάν πρόσβαση του πληθυσμού σε όλες τις βαθμίδες, με μια «στρατιά» χιλιάδων γιατρών, υγειονομικών και φοιτητών της ιατρικής να πηγαίνουν σπίτι-σπίτι, κατάφεραν να έχουν μια πλήρη επιδημιολογική εικόνα, να εντοπίσουν και να απομονώσουν τα κρούσματα και τελικά να τα πάνε πολύ καλά στην αντιμετώπιση της κρίσης. Χαρακτηριστικό της διαφορετικής φιλοσοφίας Κούβας – Ελλάδας, είναι το ημερήσιο ιατρικό ανακοινωθέν που βγαίνει. Η Κούβα δεν αναφέρεται μόνο σε κρούσματα, θανάτους, τεστ  και εισαγωγή σε ΜΕΘ, αλλά και σε αριθμό παρακολουθούμενων στα σπίτια τους (με τακτική επίσκεψη υγειονομικού πάντα) και σε αριθμό εισαγωγών σε απλές κλίνες για παροχή κάποιας υποστήριξης κλπ. Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι αλλιώς:  Ή στο σπίτι μόνος ή ΜΕΘ… 

Είναι η πανδημία μια ακόμα αιτία για μια νέα κρίση του καπιταλισμού; Υπάρχουν ενδείξεις ότι η απάντηση είναι μάλλον καταφατική. Για το λόγο αυτό, πρέπει έγκαιρα και στοχευμένα να προστατευθεί ο κόσμος της εργασίας, ώστε να μην επαληθευτεί και αυτή τη φορά η διαπίστωση ότι «όπως σε κάθε κρίση του καπιταλισμού, έτσι και τώρα, ο κόσμος της εργασίας κινδυνεύει να πληρώσει βαρύτατο «φόρο αίματος» – ανεργία, υποαπασχόληση, μειώσεις μισθών, επιδείνωση εργασιακών σχέσεων –, και ένα μέρος του παραγωγικού συστήματος να κινδυνεύει να καταστραφεί».
Καραμεσίνη  Μαρία, Καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και της Κοινωνικής Πολιτικής στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, «Η «επόμενη μέρα» μετά την πανδημία».

 

2-1-2021
Βαγγέλης  Μητράκος


Οδός Εμπόρων