«Η καύση απορριμμάτων Βασική Επιλογή του νέου Ε.Σ.Δ.Α. - Θα το επιτρέψουμε;», από τον Ηλία Παναγιωτακάκο

Ανάμεσα στα ανέξοδα αλλά και αδιέξοδα ΟΧΙ και την άνευ όρων αποδοχή των ΝΑΙ που το πληρώνουμε για μισό περίπου αιώνα με απανωτά πρόστιμα από την Ε.Ε,πρέπει επιτέλους να δούμε με σοβαρότητα και διεξοδικά το πως θα γίνει η διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α) σε Εθνικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο.

Αν μια κοινωνία αφ’ ενός μεν, δεν οριοθετήσει το πλαίσιο (κόκκινες γραμμές) και αφ’ ετέρου δεν ιεραρχήσει τις προτεραιότητες της, τότε θα τεθεί «εκτός παιχνιδιού» και τα όποια συμφέροντα θα επιβάλλουν τις λύσεις γιατί θα «παίξουν εν ου παικτοίς».

Ασφαλώς και η πρωτοβουλία ανήκει στους Δήμους, την Περιφέρεια τον ΦοΔΣΑ και τους Βουλευτές για να οργανωθεί ο διάλογος πάνω σε επεξεργασμένο πολιτικό και τεχνοκρατικό σχέδιο, καλώντας την κοινωνία για ενεργή συμμετοχή ακόμα και με ηλεκτρονική διαβούλευση , λόγω COVID 19.(Ευθύνη έχουν και οι πολίτες που πρέπει να ενημερωθούν με κάθε τρόπο άλλωστε η Google έχει διαθέσεις πολλές πληροφορίες και εμπειρίες εφαρμογής).

Πολύ ορθά έπρεπε να επικαιροποιηθεί ο σχεδιασμός για την διαχείριση των Α.Σ.Α σε όλα τα επίπεδα αρχής γενομένης από τον Εθνικό Σχεδιασμό.

Σίγουρα εμπεριέχονται στον υπό διαβούλευση ΕΣΔΑ θετικά στοιχεία, που θα ακυρωθούν στην πράξη ,αν τελικά ως βασική επιλογή επικρατήσει η καύση, χωρίς όρους και όρια.

Περιβαλλοντικές και Επιστημονικές Οργανώσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου δίνοντας οικονομικές και περιβαλλοντικές λύσεις.

Δεν μπορεί η καύση των απορριμμάτων να είναι πρώτη και βασική επιλογή σε όλη τη χώρα με την δικαιολογία, ότι η καύση είναι απαραίτητη για την επίτευξη της μείωσης των υπολειμμάτων, ώστε να πέσουν κάτω από το όριο του 10 μέχρι το 2030 {Παρά την οδηγία (ΕΕ) 2018/851 (αρ. 9)}.

Εκτός από τις αποδεδειγμένες περιβαλλοντικές και υγειονομικές επιπτώσεις ,η καύση διπλασιάζει το κόστος διαχείρισης και ακυρώνει στην πράξη τους στόχους της Κυκλικής Οικονομίας.

Προτάσεις για προβληματισμό και διάλογο:

1. Το ΕΣΔΑ αναφέρεται σε 4 σενάρια (τρία με καύση και ένα χωρίς καύση χωρίς να το αναφέρει τα ανάλογα κόστη) έχει επιλεγεί να μην εκτιμήσει για κάθε σενάριο το διαχρονικό κόστος της συνολικής διαχείρισης για τους δήμους και το Κόστος Εισόδου (GateFee) στις ΜΕΑ, στην τσιμεντοβιομηχανία και στις μονάδες καύσης. Το ΕΣΔΑ δεν μπορεί να υποστηρίζει ότι χρειάζεται η καύση και να μην υπολογίζει πόσο είναι το κόστος της.
2. Οι μονάδες καύσης είναι υψηλού κόστους μη χρηματοδοτούμενες από την Ε.Ε και όπως επισημαίνει το ΕΣΔΑ, το επενδυτικό κόστος των μονάδων καύσης κυμαίνεται από 120-500 εκ. € ανά μονάδα, δηλαδή πολλαπλάσιο από το επενδυτικό κόστος αντίστοιχης δυναμικότητας ΜΕΑ. Επίσης είναι σαφές ότι το κόστος είναι πολύ μεγαλύτερο από τις επενδύσεις που απαιτούνται για την πλήρη ανάπτυξη της ΔσΠ και των ενεργειών πρόληψης και οικολογικού σχεδιασμού.
3. Με βάση την διεθνή εμπειρία, το Τέλος Εισόδου σε μια νέα μονάδα καύσης υπολειμμάτων κυμαίνεται ή και υπερβαίνει το εύρος των 100-150 €/t ανάλογα την δυναμικότητα Με βάση την αξιολόγηση των οικονομικών δεδομένων της καύσης και γενικότερα της διαχείρισης αποβλήτων σε ΜΕΑ και την τσιμεντοβιομηχανία εκτιμάται ότι το κόστος επεξεργασίας των σύμμεικτων απορριμμάτων στις ΜΕΑ, λόγω των μονάδων καύσης, θα είναι μεγαλύτερο κατά 58-87 €/t (σενάριο 1) και κατά 40-60 €/t (σενάριο 2), σε σχέση με το κόστος στις ΜΕΑ χωρίς καύση.
4. Στο δίλημμα ΜΕΑ ή προ-επεξεργασία για καύση; Προσεγγίζουμε την λύση (κατά την γνώμη μου) των βέλτιστων τεχνολογιών και σύγχρονο εξοπλισμό ανάκτησης, μπορούν να ανακυκλώνουν και περισσότερο από το 20 των εισερχομένων τους και άρα να παράγουν λιγότερο RDF και υπολείμματα.
5. Το εν δυνάμει παραγόμενο εδαφο-βελτιωτικό (Compost Like Output - CLO) στις ΜΕΑ αντί να οδηγείται στα υπολείμματα και στην καύση (σενάρια 1& 2 καύσης) ,μπορεί να αξιοποιείται, με τεράστια μείωση κόστους διαχείρισης και μεταφοράς, σε αποκαταστάσεις λατομείων ή αλλού και έτσι να επουλώνει και ανοικτές περιβαλλοντικές πληγές.
6. Το νέο ΕΣΔΑ επιχειρεί κάτι πρωτότυπο και λαθεμένο: αντί για μια bottom-up (από κάτω προς τα πάνω) που οι κοινωνίες επιλέγουν ένα συμφωνημένο μοντέλο , επιλέγει να κινηθεί top-down (από πάνω προς τα κάτω) επιβάλλοντας ως κυρίαρχη επιλογή, την λύση της καύσης.
7. Παρά το ότι, το ΕΣΔΑ κινείται θετικά στην κατεύθυνση της Πρόληψης - Επαναχρησιμοποίησης - Ανακύκλωσης - Κομποστοποίησης και ενσωματώνει κάποιες προτάσεις και ιδέες της κοινωνίας δεν δίνει απαντήσει στα:
• το πως θα δρομολογηθούν κρίσιμες νομοθετικές ρυθμίσεις (π.χ. για την εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετάω ή κάποιου Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης-ΣΕΔ για τα οργανικά, ή του τέλους ταφής),
• Το πως θα χρηματοδοτηθούν τα Σχέδια Πρόληψης των δήμων και όλων των έργων και δράσεων της ανώτερων βαθμίδων διαχείρισης (π.χ. οικιακή κομποστοποίηση, μηχανικοί κομποστοποιητές, Πράσινα Σημεία),
• Πως ακριβώς θα βελτιωθεί η ανακύκλωση,
• Ποιος θα είναι ο ρυθμός κατασκευής των μονάδων κομποστοποίησης, και τέλος
• Πως θα χρηματοδοτηθούν συστηματικές και αποτελεσματικές δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, για να αλλάξουμε όλοι συνήθειες στην νέα εποχή της Κυκλικής Οικονομίας και της πορείας προς την Μηδενική Παραγωγή Αποβλήτων (μεγιστοποίηση της ΔσΠ, χωριστά ρεύματα, πλήρης ανάκτηση βιολογικών αποβλήτων, οικολογικός σχεδιασμός κλπ).

Τα 7 σημεία μπορούν πιστεύω να ανοίξουν το διάλογο για να υπάρξει η απαιτούμενη κοινωνική συμμαχία σ’ ένα από τα κρισιμότερα προβλήματα που είναι η Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α).

Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η λύση του θέματος μπορεί να βρεθεί στην επιτυχή εφαρμογή μιας νέας σύγχρονης Ostpolitik (Οστπολιτίκ) ακόμα και για τα σκουπίδια που αντί για την απέχθεια τους, γίνονται πλέον πηγή ζωής, υγείας, πολιτισμού και πλούτου , αρκεί να υπάρξει σχέδιο και ορθολογική διαχείριση που θα ευθυγραμμίζονται λόγια και πράξεις.

Ας έχουμε κατά νου:

1. τις επιπτώσεις από τις απανωτές τυχαίες πυρκαγιές σε μονάδες ανακύκλωσης και
2. Οι έχοντες και κατέχοντες τα κεφάλαια και την τεχνολογία στην φάση της παγκοσμιοποίησης και του ακραίου νεοφιλελευθερισμού επιβάλλουν τους όρους τους.
3. Oι οργανωμένες κοινωνίες πάνω σε επεξεργασμένο σχέδιο μπορούν να δημιουργήσουν μερικώς κάποια αναχώματα. Τα υπόλοιπά είναι...

26/8/2020
Ηλίας Παναγιωτακάκος