Διατλαντική Εμπορική Συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Η.Π.Α. (TTIP): Κυρίαρχα κράτη ή αποικίες πολυεθνικών; - video

Ο Πρόεδρος της Βουλής κ. Ν. Βούτσης στην 1η Συνεδρίαση της Διακομματικής Επιτροπής της βουλής  για το ΤΤΙΡ  την 1η Αυγούστου το χαρακτήρισε ΥΠΕΡΜΝΗΜΟΝΙΟ που θα επηρεάσει όχι μόνο αυτήν την γενιά αλλά και τις επόμενες. Για αυτό το τόσο σοβαρό  θέμα η κυβέρνηση σιωπά ενώ γνωρίζει ότι σύμφωνα με το τρίτο Μνημόνιο το οποίο υπέγραψε στις  15 Ιουλίου του 2015 για κάθε διεθνή συμφωνία που υπογράφει θα πρέπει πρώτα να έχει την έγκριση των δανειστών. Χρειάζεται λοιπόν η κυβέρνηση λαϊκή στήριξη εάν πρόκειται να αντιδράσει στο ΤΤΙΡ. Στις άλλες χώρες-μέλη έχουν πραγματοποιηθεί μεγάλες κινητοποιήσεις όπως στην Αυστρία (χώρα με πληθυσμό όσο και η Ελλάδα) 80 Δήμοι έχουν κηρυχθεί ζώνες ελεύθερες από το ΤΤΙΡ ενώ στην Ελλάδα μόνο 6 Δήμοι  στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα και στο Βερολίνο πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας 250.000 κατοίκων όταν στην Αθήνα δεν πραγματοποιήθηκε μέχρι σήμερα καμμία συγκέντρωση. Ευρωπαίοι ηγέτες όπως ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ  και ο Γερμανός Αντικαγκελάριος Ζίγκαρ Γκάμπριελ αποστασιοποιούνται και εκφράζουν αντιρρήσεις για το ΤΤΙΡ. 

Σύμφωνα με την υπάρχουσα διαδικασία τον Σεπτέμβριο θα συζητηθεί το ΤΤΙΡ στο Ευρωκοινοβούλιο το οποίο όμως δεν νομοθετεί αλλά μόνο εκφράζει γνώμη. Στην συνέχεια προωθείται στο Συμβούλιο Υπουργών και την Ευρωπαϊκή  Επιτροπή  και τέλος στα Εθνικά Κοινοβούλια. Αυτό το τελευταίο είναι που φοβάται η κ. Μέρκελ που προσπαθεί να το ξεπεράσει υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για γενικό θέμα και δεν απαιτείται έγκριση από τα Εθνικά Κοινοβούλια. Το ίδιο επεδίωξε και με την Συμφωνία CETA (Εμπορική Συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Καναδά) να μην περάσει από τα Εθνικά Κοινοβούλια αλλά δεν το επέτυχε κατόπιν των λαϊκών κινητοποιήσεων. Βλέπουμε λοιπόν ότι οι πολίτες έχουν δύναμη όταν ενημερώνονται και στην συνέχεια κινητοποιούνται. Ο πρόεδρος Ομπάμα δήλωσε ότι επιδιώκει να υπογραφεί η Συμφωνία πριν την λήξη της θητείας του τον Γενάρη του 2017. Σύμφωνα με Κανονισμό της Ε.Ε. όταν μαζευτούν 1.000.000 υπογραφές από 7 χώρες το θέμα πηγαίνει για δημοψήφισμα, παρόλο που μαζεύτηκαν πάνω από 2.500.000 υπογραφές  από 15 χώρες όταν έφθασαν στην αρμόδια επιτροπή στο Λουξεμβούργο απάντησε ότι οι υπογραφές δεν ήταν έγκυρες γιατί ήταν ηλεκτρονικές. Στις 8 Ιουλίου το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε με 436 ψήφους υπέρ, 241 κατά και 32 αποχές να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ. 

Στόχος είναι σήμερα η Συμφωνία ΤΤΙΡ να περάσει και από τα Εθνικά Κοινοβούλια  και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μην συμπεριφέρεται ως αυτοδύναμο κράτος αλλά θα εκπρόσωπος των κυβερνήσεων των 27 χωρών –μελών και των λαών τους. 

Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί όταν τα κινήματα πολιτών ενημερώσουν τους πολιτες Ε.Ε. και ΗΠΑ και με πρωτοβουλία των Δήμων επιτύχουν το ΤΤΙΡ  να έρθει και από τα εθνικά κοινοβούλια.

Εμείς οι Έλληνες έχουμε μία πρόσφατη εμπειρία. Το 2004, ήμουν  τότε πρόεδρος στον ΕΦΕΤ, εγκρίθηκαν από την Ε.Ε. δυο  Κανονισμοί οι 1829 και 1830 για τα μεταλλαγμένα τρόφιμα και την καλλιέργεια μεταλλαγμένων σπόρων. Οι κινητοποιήσεις των Δήμων όπου κηρύχθηκαν ζώνες ελεύθερες από τα μεταλλαγμένα και οι κινητοποιήσεις των αγροτικών συνεταιρισμών, των κινημάτων πολιτών, των επιστημονικών φορέων κλπ. επέτυχαν μία μεγάλη νίκη. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει σε κανένα πολυκατάστημα ή μπακάλικο ούτε ένα μεταλλαγμένο τρόφιμο στα ράφια τους και δεν υπάρχει, ούτε ένα στρέμμα γης σε όλη την επικράτεια που να καλλιεργούνται μεταλλαγμένοι σπόροι. Οι καταναλωτές έχουν δύναμη όταν ενημερωθούν αντικειμενικά, κινητοποιηθούν και ενεργοποιηθούν φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, αγροτικές, κοινωνικές και επιστημονικές ενώσεις. 

Το ΤΤΙΡ αποβλέπει στην άρση κάθε εμποδίου για την ελεύθερη διακίνηση αγαθών (τροφίμων, σπόρων, κλπ) υπηρεσιών και κεφαλαίου μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. με στόχο τα μεγαλύτερα κέρδη των πολυεθνικών εταιρειών. Παρά το γεγονός ότι οι εμπνευστές του επικαλούνται αύξηση του ΑΕΠ και άνοιγμα 800.000 θέσεων εργασίας κάθε χρόνο, όπου εφαρμόστηκαν αντίστοιχες συμφωνίες όπως n NAFTA (Εμπορική Συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικού) οδήγησαν σε απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας.  Πολλοί το εμφανίζουν ως το νέο θεσμικό σχέδιο Marshall για την ολοκλήρωση του Παγκόσμιου Καπιταλισμού, άλλοι ασπίδα για τις ανερχόμενες οικονομίες Κίνας, Ινδίας, Ρωσίας, άλλοι ως ένα σχήμα για ένα νέο καταμερισμό της ηγεμονίας στον πλανήτη με κύριο άξονα την παγκόσμιο αγορά και την αποικιοποίηση της πολιτικής και της οικονομίας με διεκδικητές τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες για αυτήν την παγκόσμια διακυβέρνηση. 

Για το ΤΤΙΡ υπάρχει και ιστορικό προηγούμενο ότι μπορεί να καταρρεύσει κάτω από την ισχύ των κινημάτων πολιτών. Το 1995 συγκροτήθηκε μία ομάδα που ονομαζόταν Υπερατλαντικός Διάλογος Επιχειρήσεων που αποτελείτο από στελέχη πολυεθνικών εταιρειών και από τις  δύο πλευρές του Ατλαντικού για να ιδρύσουν μια τελωνειακή ένωση όπου θα μπορούσαν να διακινούν εμπορεύματα και κεφάλαια ελεύθερα, χωρίς περιορισμό στα κέρδη τους. Πρώτα προσπάθησαν να επιτύχουν  την Πολυμερή Συμφωνία Επενδύσεων (ΠΣΕ) μέσω του ΟΟΣΑ. Υπήρξε όμως παγκόσμια κινητοποίηση εναντίον της ΠΣΕ με αποτέλεσμα να καταρρεύσει η ΠΣΕ το 1998. Έπειτα προσπάθησαν ξανά μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου ΠΟΕ και ακόμη για  μια φορά  οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν το 2004. Οι ίδιες πολυεθνικές εταιρείες  με τα ίδια όργανα προσπαθούν να επιτύχουν τους ίδιους στόχους  τώρα μέσω του ΤΤΙΡ. 

Η εξομάλυνση και ομογενοποίηση των κανονισμών  μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ  για την ασφάλεια τροφίμων, καλλυντικών, αγαθών κλπ. δεν γίνεται με βάση τα επιστημονικά δεδομένα για την ασφάλεια των καταναλωτών αλλά με βάση τα συμφέροντα των πολυεθνικών. Οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται να εισάγονται περισσότερα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα στις ΗΠΑ αν δεχθεί η Ε.Ε. την εισαγωγή τροφίμων από τις ΗΠΑ. Ακόμη στην Ε.Ε. υπευθύνως για την ασφάλεια του προϊόντος που παράγει είναι ο παραγωγός ενώ στις ΗΠΑ η πολιτεία είναι υπεύθυνη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με το πρόγραμμα REACH αξιολογεί περισσότερες από 103.000 χημικές ουσίες που υπάρχουν σε τρόφιμα και άλλα καταναλωτικά αγαθά. Οι ΗΠΑ προτείνουν τα προϊόντα να μην αποσύρονται αλλά να επανεξετάζονται από μια επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων  (Risk Assessment). Επίσης προτείνουν  οι ΗΠΑ ένα νέο τμήμα Επιστήμη και Κίνδυνος όπου θα πρέπει να τεκμηριώνεται με επιστημονικά δεδομένα η επικινδυνότητα  ενός προϊόντος. Αυτό σημαίνει ότι  κάποια προϊόντα θα διακινούνται στην αγορά για μεγάλο χρονικό διάστημα έως ότου βγει  η γνωμάτευση. Η  Αρχή της Πρόληψης και η Αρχή της Προφύλαξης θεμέλιοι λίθοι της ασφάλειας του καταναλωτή στην Ε.Ε. είναι στην διαπραγμάτευση. Οι πολυεθνικές εταιρείες θα έχουν δικαίωμα πρόσβασης στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων από τις κυβερνήσεις εφόσον αφορούν τα συμφέροντα τους και θα μπορούν να παρεμβαίνουν υποδεικνύοντας επιτροπές επιλογής τους από τις υπάρχουσες (forum shopping) για να υποστηρίξουν τις θέσεις τους. 

Τέλος οι εταιρείες μπορούν να μηνύουν κυβερνήσεις για διαφυγόντα κέρδη (ISDS). Και αυτές  οι μηνύσεις δεν διεξάγονται από τα τακτικά δικαστήρια ή τα ευρωδικαστήρια, αλλά από ειδικά δικαστήρια εμπειρογνωμόνων. 

Στις διαπραγματεύσεις υπάρχει και το θέμα της κατάργησης των τροφίμων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης/ ΠΟΠ και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης/ΠΓΕ, άλλα το θέμα είναι πολύ σοβαρότερο αφού στην ουσία είναι η κατάργηση όλων των παραδοσιακών τροφίμων. Οι Αμερικανοί παραγωγοί διαμαρτύρονται για την κατάργηση του συνθήματος BUY AMERICA δεν άκουσα Έλληνες καταναλωτές να διαμαρτύρονται για την κατάργηση του συνθήματος ΑΓΟΡΑΖΩ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ή την  αφαίρεση της ελληνικής σημαίας που πρόσφατα καθιερώθηκε στα ελληνικά τρόφιμα. Πατάτες Νευροκοπίου, Γραβιέρα Νάξου, Τσακώνικες μελιτζάνες, Φασόλια Πρεσπών, Φακές Εγκλουβής, αυγά ελεύθερης βοσκής κλπ θα είναι τρόφιμα υπό εξαφάνιση.

Συμπερασματικά εάν εφαρμοσθεί το ΤΤΙΡ οι πολυεθνικές εταιρείες θα καθορίζουν καθημερινότητα μας: τι θα τρώμε, τι φάρμακα θα παίρνουμε, ποιος θα μας προσφέρει ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, μεταφορές, παιδεία, υγεία, ατομικές συμβάσεις εργασίας και σε ποια αποικία πολυεθνικής εταιρείας θα βρισκόμαστε.

Νίκος Κατσαρός
Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
Πρώην Πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Χημικών