«Αναφορά στον Σπαρτιάτη Γλύπτη Δημοσθένη Τζανάκο» από τον Γιάννη Μητράκο

Στην πόλη μας δεν αφθονούν οι γλύπτες και παρά την ιστορία της αρχαία, βυζαντινή, Επανάστασης 1821 και σύγχρονης, που παρέχουν την ευκαιρία να δημιουργηθούν έργα τα οποία θα απαθανατίσουν εσαεί ηρωικά πρόσωπα και πράξεις ή  ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, επικρατεί –  ας μου επιτραπεί η έκφραση - αισθητική πενία ! Ο μόνος Δήμαρχος που έδειξε ενδιαφέρον για τον καλλωπισμό της πόλης με γλυπτά ήταν ο αείμνηστος Σαράντος Αντωνάκος που δυστυχώς έφυγε πρόωρα αφήνοντας το έργο του ημιτελές.

Τα τελευταία χρόνια έχουμε την ευτυχία να εγκαταβιώνει στην πόλη μας ένας εγνωσμένου κύρους και αξίας καλλιτέχνης ο γλύπτης Δημοσθένης Τζανάκος (έτος γέννησης 1992). Ο Δημοσθένης αγαπητό γειτονόπουλο, νεοκοσμιτάκη και μαθητής του 3ου Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης έδειξε από πολύ νωρίς το καλλιτεχνικό του ταλέντο .Τα ζωγραφικά του έργα και οι άλλες χειροτεχνικές του κατασκευές έδειχναν από τότε ότι αυτό το παιδί είχε κληρονομημένη την Τέχνη μέσα στον οικογενειακό του γενετικό κώδικα, αφού ο μακαρίτης παππούς του ήταν καλλιτέχνης φωτογράφος.

Μεγαλώνοντας ο Δημοσθένης ήλθε σε επικοινωνία με τον αείμνηστο Σπαρτιάτη καθηγητή και άνθρωπο των Γραμμάτων Δημήτρη Πετσετίδη που τον προέτρεψε να προτιμήσει μέσω των πανελληνίων εξετάσεων τη Σχολή  Καλών Τεχνών της Φλώρινας, όπου σπούδασε ζωγραφική και σκηνογραφία με επιβλέποντα τον Καθηγητή Εικαστικό Γιάννη Ζιώγα. Αργότερα τον κέρδισε η τέχνη της γλυπτικής κι άρχισε να δημιουργεί πρωτότυπα και υψηλής αισθητικής έργα τα οποία συχνά πρόσφερε δωρεάν σε φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης ανά την Ελλάδα και τοπικά  εις «ώτα μη ακουώντων»!      

Ο Δημοσθένης πιστεύει πολύ σωστά ότι τα γλυπτά έργα πρέπει να βρίσκονται σε δημόσια θέα για να διατηρούν άσβεστη την ιστορική μνήμη. Μέσα από τα πολλά έργα του – πολλά είναι εκμαγεία – θα ξεχωρίσω δύο λόγω επικαιρότητας για να συναισθανθούμε όλοι μας πόσο αδικούμε τον καλλιτέχνη και το έργο του και πόσο υποβαθμίζουμε τον τόπο μας και την ιστορία του, αφού χρειάζονται ψυχοφθόρες κι επίμονες προσπάθειες για να γίνει πράξη το αυτονόητο.

Πριν από δύο χρόνια ο Δημοσθένης φιλοτέχνησε την προτομή του μεγάλου μουσουργού της Σπάρτης Μιχαήλ Μαχαίρα κι αφού οι άρχοντες  του επιδαψίλευσαν επαίνους το έργο καταχωνιάστηκε σε κάποια υπόγεια αποθήκη του Διοικητηρίου γιατί - άκουσον άκουσον - οι αρμόδιοι δεν μπορούν να αποφασίσουν που πρέπει να τοποθετηθεί η προτομή! Σημειωτέον ότι εμείς που είχαμε στο Γυμνάσιο Αρρένων ως καθηγητή μουσικής τον Μιχαήλ Μαχαίρα μπορούμε να βεβαιώσουμε αβίαστα ότι ο καλλιτέχνης τον έχει αποδώσει με απόλυτη ακρίβεια κι ενσυναίσθηση!

Το δεύτερο έργο του Δημοσθένη, για το οποίο παλεύει χρόνια με τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, είναι η προτομή του ήρωα γιατρού Χρήστου Καρβούνη, που εκτελέστηκε στο Μονοδένδρι μαζί με τους άλλους 117 Σπαρτιάτες την αποφράδα 26η Νοεμβρίου 1943. 

Κι ενώ με ιδιαίτερη ικανοποίηση είδαν οι Σπαρτιάτες να τοποθετείται στις αρχές Νοεμβρίου το μαρμάρινο βάθρο με τις σχετικές επιγραφές και μάλιστα  στη νησίδα έναντι του χώρου όπου βρισκόταν η κλινική του και να εξαγγέλλεται και η ημέρα τοποθέτησης της προτομής, ένα εμπαθές δημοσίευμα  αμφισβήτησε την ιστορική αλήθεια της ένταξης του ήρωα γιατρού στο ΕΑΜ και παρά τα πολύ εύστοχα κι εμπεριστατωμένα άρθρα ανταπάντησης από άλλους συμπολίτες μας η δημοτική αρχή φαίνεται πως ανέκρουσε πρύμνα και χωρίς καμία εξήγηση δεν τοποθέτησε την προτομή, αφήνοντας   το βάθρο να  στέκεται ακέφαλο στη θέση του!.

Ο ίδιος ο καλλιτέχνης σε πρώιμη ανάρτησή του σημείωνε προφητικά τα εξής:  

«Η προτομή αυτή δεν έρχεται για να διχάσει, αλλά για να ενώσει. Ο Καρβούνης δεν τιμάται επειδή ήταν αριστερός, αλλά για την αυτοθυσία του.

Δεν πρόκειται για μνημείο του ΚΚΕ. Άλλωστε ούτε εγώ είμαι κομμουνιστής, ούτε βέβαια και η Δημοτική Αρχή του Πέτρου Δούκα που αποδέχθηκε τη δωρεά μου και γνωμοδότησε για την επιγραφή της.

Είναι γεγονός όμως ότι ο Καρβούνης ανήκε στη νομαρχιακή επιτροπή του ΕΑΜ (πράγμα που άλλωστε αποτέλεσε βασικό κίνητρο για τη σύλληψη του) και πολύ ορθά το Δημοτικό Συμβούλιο στις 20/09/2023 αποφάσισε μεταξύ άλλων να αναγράφεται και αυτό στη στήλη, σε συνεννόηση πάντα με την οικογένεια του ήρωα, που κάποιοι ψευδώς διαδίδουν πως αντιτίθεται.»

Μήπως κάποιος επιτέλους θα αναλάβει να απαντήσει δημόσια για τις προθέσεις των αυτοδιοικητικών γι’ αυτές τις δύο προτομές έργα του Δημοσθένη Τζανάκου;

Εμείς σε κάθε περίπτωση είμαστε περήφανοι για το Δημοσθένη  και τον παροτρύνουμε, παρά τις απαράδεκτες καθυστερήσεις και υπαναχωρήσεις, να συνεχίσει το δημιουργικό του έργο, που κάποτε είμαστε βέβαιοι πως θα στολίσει την πόλη της Σπάρτης, όπως την Αρχαία Σπάρτη  που ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας  τη βρήκε καταστόλιστη από αγάλματα θεών και ηρώων.

Υ.Γ.: Ο Δημοσθένης έχει δημιουργήσει και το γύψινο εκμαγείο της προτομής του ποιητή Κωστή Παλαμά που τη δώρισε για χύτευση  στο φερώνυμο ίδρυμά του.

Γιάννης Μητράκος