«Χριστούγεννα της Καρδιάς και Όχι της Βιτρίνας» από τον Γιάννη Μητράκο

Ο υπολογισμός της χρονολογίας της  γέννησης του Χριστού έγινε από τον μοναχό και αστρονόμο Διονύσιο τον Μικρό τον 6ο αιώνα μ. Χ., ο οποίος όρισε το έτος 754 από κτίσεως Ρώμης ως το «Anno Domini 1» δηλαδή έτος 1 μ. Χ.. Ωστόσο, οι σημερινοί ιστορικοί υπολογισμοί τοποθετούν τη γέννηση του Χριστού λίγα χρόνια νωρίτερα, γύρω στο 4 ή  7 π. Χ., βασιζόμενοι στην αναφορά των Ευαγγελίων για τη βασιλεία του Ηρώδη του Μεγάλου, που πέθανε περίπου το 4 π. Χ.. Η ακριβής ημερομηνία δεν είναι γνωστή γι’ αυτό τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού η Γέννηση εορταζόταν με τη γιορτή της βάπτισης του Θεανθρώπου (Θεοφάνεια). Τελικά καθιερώθηκε η 25η Δεκεμβρίου ως εορτή της ενσάρκωσης του Θεού-Λόγου κι αυτό για να υπάρξει το αντίπαλο δέος στην ειδωλολατρική παγανιστική εορτή Σατουρνάλια (Saturnalia) της Ρώμης και τη γιορτή των γενεθλίων του Ήλιου (Sol Invictus), που γίνονταν γύρω στις 25 Δεκεμβρίου, συμπίπτοντας με το χειμερινό ηλιοστάσιο, για να γιορτάσουν οι άνθρωποι την επιστροφή του φωτός.

Ο αείμνηστος ομότιμος καθηγητής Εισαγωγής και Ερμηνείας Καινής Διαθήκης  στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.Στέργιος Σάκκος είχε γράψει σχετικά με το ύψιστο θεολογικό νόημα των Χριστουγέννων τα εξής:

«Η γέννηση του Χριστού ως μυστήριο της θείας οικονομίας είναι ξένο για το λογικό μας, παράδοξο για τη ζωή μας - ανήκει σε μία άλλη διάσταση, σε μία άλλη συχνότητα. Για να συντονιστούμε μαζί του και να πιάσουμε το κανάλι του, μας χρειάζεται Πνεύμα άγιο. Και σ’ αυτό ακριβώς έρχεται να μας βοηθήσει η Εκκλησία του Χριστού. Με το τρόπο της μας παίρνει από το χέρι και μας οδηγεί στη Βηθλεέμ· μας βάζει μέσα στο σπήλαιο και μας γονατίζει μπροστά στη φάτνη. Εκεί, όταν εμείς με ταπείνωση δεχθούμε να γίνουμε μαθηταί της, μας διδάσκει το μεγάλο γεγονός, πώς ο Θεός έγινε άνθρωπος.

Βέβαια, ίσως κάποιος αντιτείνει ότι όλος ο κόσμος σχεδόν τα ξέρει τα Χριστούγεννα, και μάλιστα οι περισσότεροι τα γιορτάζουν κιόλας, ως χριστιανοί. Εν τούτοις, δεν πρόκειται γι’ αυτό. Η γέννηση του Χριστού δεν έχει καμιά σχέση με την κοσμική γιορτή, που φέρνει το όνομά της και περιορίζεται σε ορισμένα τυπικά θρησκευτικά καθήκοντα. Αυτή είναι ίσως μία θαυμάσια γιορτή για το πεπτικό μας σύστημα ή για τις εθιμοτυπίες μας, αλλά δεν προσφέρει τίποτε σ’ αυτούς που πεινούν και διψούν τη δικαιοσύνη, σ’ αυτούς που μ’ όλες τις ανέσεις και τα αγαθά τους μένουν ανικανοποίητοι, διότι τους λείπει ο Θεός.

Για το μικρό ποίμνιο, για τους χριστιανούς όχι της ταυτότητας, αλλά της συνειδήσεως, τα Χριστούγεννα είναι ένα μυστήριο απρόσιτο και στο πιο μεγάλο σοφό χωρίς το θειο φωτισμό. Είναι ακόμη μία γιορτή που θα τους βοηθήσει να ζήσουν την ενανθρώπηση του Χριστού όχι σαν ένα γεγονός του καιρού εκείνου, αλλά σαν μία πραγματικότητα του σήμερα. Διότι αυτό θα πει γιορτάζω - φεύγω από το χρόνο μου και από τον τόπο μου, και μπαίνω στην αιώνια ώρα του Θεού, για να ζήσω την ιστορία του σαν ιστορία μου. «Σήμερον ο Χριστός γεννάται», ψάλλει η Εκκλησία μας σπάζοντας τα χρονικά και τοπικά όρια και μεταφέροντας τους πιστούς σε ένα διαρκές παρόν.

Αυτός ακριβώς είναι και ο κυριότερος τρόπος που διαθέτει, για να μας μυήσει στο σχέδιο της θείας οικονομίας. Η λατρεία, ο λόγος του Θεού, τα μυστήρια, όλα αποβλέπουν στο να μας ελευθερώσουν από τα δεσμά του τόπου και του χρόνου και ή να φέρουν το γεγονός στην εποχή μας ή να μεταφέρουν εμάς στην εποχή του. Κι αυτή τη δυνατότητα τη δίνει μόνο η Εκκλησία, διότι μόνο αυτή έχει θεανθρώπινο χαρακτήρα, χαρακτήρα που αγκαλιάζει και τον άνθρωπο και το Θεό, ούτως ώστε να βρίσκεται και μέσα και έξω από το χρόνο. Αφ’ ενός στέκεται κοντά και στον πιο μεγάλο αμαρτωλό, και αφ’ έτερου ζει στην αιωνιότητα του Θεού.

Όταν αυτό είναι το βαθύτερο νόημα κάθε γιορτής, μπορούμε πολύ καλά να καταλάβουμε, πόσο ανταποκρίνεται ο εορτασμός των περισσότερων ανθρώπων στη σημασία των Χριστουγέννων. Το ένα αποτελεί αποκάλυψη Θεού, να γίνουμε θεοί όπως ο Θεός έγινε άνθρωπος, να φύγουμε από τη γη στον ουρανό όπως ο Θεός έφυγε από τον ουρανό και ήλθε στη γη- το άλλο αποτελεί μία ακόμη ευκαιρία εθιμοτυπίας, μία γιορτή ρουτίνας και ένα κατεστημένο αμαρτίας, που σιγά-σιγά μας αηδιάζει και μας σπρώχνει στις πιο αντιχριστιανικές εκδηλώσεις, με τη μάταιη ελπίδα να σπάσουμε τη μονοτονία μας».

Κι αυτός είναι ο μέγας κίνδυνος της εποχής μας που στηρίζεται στη ματαιοδοξία ενίων αρχόντων, στην επιθυμία της αγοράς να  κερδίσει χρήμα και στην υλιστική ηδονοθηρία των σύγχρονων ανθρώπων που δόγμα τους είναι το κενό περιεχομένου: «Να περνάμε καλα !»

Τα Χριστούγεννα από γιορτή της καρδιάς μετατράπηκαν σε ένα χολιγουντιανό υπερθέαμα όπου οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σπαταλούν χιλιάδες ευρώ τα οποία θα μπορούσαν να διατεθούν σε απαραίτητα έργα για τη βελτίωση των δημοτικών υποδομών. Λαμπιόνια, λαμπερά πολύχρωμα στολίδια, νεράιδες, τερατόμορφα πλάσματα της δυτικής φαντασίας, παγανιστικά κατάλοιπα, τρόποι του σύγχρονου μάρκετινγκ και άλλα επιστρατεύονται για να δημιουργήσουν φανταστικά χριστουγεννιάτικα χωριά, νεραϊδοπόλεις, συναυλίες, και δρώμενα τσίρκου όπως ξυλοπόδαροι και ταχυδακτυλουργοί. Όλα ωραία κι εντυπωσιακά για την κενή περιεχομένου βιτρίνα, αλλά που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με το πνευματικό νόημα της εορτής των Χριτουγέννων.

Το κόλπο είναι παλιό και δυστυχώς εξακολουθεί να ζει και να βασιλεύει στη δύσκολη εποχή μας. Είναι το γνωστό      «άρτος και θεάματα» (από το λατινικό panem et circenses)  μια ιστορική φράση που είχε πρωτοαναφερθεί από τον Ρωμαίο σατιρικό ποιητή Γουβενάλη για να περιγράψει την πολιτική πρακτική της ρωμαϊκής διοίκησης για τη  διατήρηση της λαϊκής υπακοής, προσφέροντας στον λαό άρτο και φθηνή διασκέδαση, αποσπώντας έτσι την προσοχή του από τα πραγματικά προβλήματα της καθημερινότητας κι από την ανάγκη να υπάρξει μια ουσιαστική αλλαγή στην κοινωνία της αδικίας και της εκμετάλλευσης που ζούμε.

Κατά τα άλλα γιορτάζουμε Χριστούγεννα!

Γιάννης Μητράκος