«Το δόγμα του απελπισμένου» από τον Παναγιώτη Κουμουνδούρο

«Η Γερμανία επανέρχεται στις εργοστασιακές ρυθμίσεις». Με αυτήν την αναμφίβολα προσβλητική για τους δημοκράτες της Γερμανίας, φράση, απόλυτα  απλουστευτική περιγράφουν κάποιοι ότι συμβαίνει σήμερα.

Μάλλον οι πρώην Ανατολικογερμανοί παίρνουν την εκδίκησή τους από τους δυτικούς συμπατριώτες που τους αντιμετώπισαν ως παρακατιανούς και μετανάστες στην ίδια τους τη χώρα, μεγαλώνοντας την οργή τους . Η ήττα ζητά μια νίκη και δεν έχει σημασία µε ποια πλευρά θα ταχθείς, αρκεί να νικήσεις. Αυτό είναι το δόγμα του απελπισμένου.

Στο Μεσοπόλεμο στην Ευρώπη παρατηρείται σταδιακή άνοδος του φασισμού.  Στη Γερμανία είχε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά  οι αρρωστημένες και μισανθρωπικές θεωρίες του Χίτλερ, που για απροσδιόριστους λόγους κατάφερε να πείσει τα πλήθη. Υιοθετώντας κυρίως τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης της Γερμανίας παράλληλα αξιοποιώντας και την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι ταπεινωτικοί όροι της συνθήκης των Βερσαλλιών για τη Γερμανία. Ο Χίτλερ µε κινητήρια δύναμή το φλεγόμενο µίσος πρόβαλλε  την «εθνική ανάταση» και τη «γερμανική ανωτερότητα» Έπρεπε να καούν Τσιγγάνοι, κομμουνιστές, Εβραίοι, ομοφυλόφιλοι για να κινηθεί η μηχανή της επικράτησης.

Είναι όντως τρομακτικά όσα έγιναν τότε. Οφείλουμε όμως να µην τα βλέπουμε ως το σκοτεινό, τρομακτικό ιστορικό φιλμ, αλλά σαν ένα πιθανό ενδεχόμενο που θα που θα ξαναέρθει αν παραβλέψουμε τον κίνδυνο.

Το 1933 κανένας Γερμανός ούτε ήθελε ούτε φανταζόταν τον εαυτό του να καίει ανθρώπους. Τον Χίτλερ ακολούθησαν εκατομμύρια άνθρωποι που  δεν ήταν ναζί, αλλά ο Χίτλερ και ο ναζισμός δεν θα μπορούσαν να σταθούν χωρίς αυτούς. Χωρίς την ανοχή, τη σιωπή τους και κυρίως για την αποδοχή του εγκλήματος.

Η Ευρώπη δεν μπορεί να φρενάρει την άνοδο της ακροδεξιάς, επειδή θεωρεί ότι αυτή γίνεται εκλογικά και προάγει ως εκ τούτου  τα δημοκρατικά ιδανικά. Η Ευρώπη σήμερα αποδεικνύεται ότι είναι η Ευρώπη της διαφθοράς (Μητσοτάκης, Μετσόλα, Φον ντερ Λάιεν), του βρόμικου πολιτικού παιχνιδιού και των ανισοτήτων. Η δημοκρατία είναι βαριά άρρωστη και καταστρέφεται για να επιβιώσουν οι ηγετίσκοι της. Πάνε λίγες  μέρες που ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν επέλεξε για πρωθυπουργό τον Μισέλ Μπαρνιέ, µέλος ενός διχασμένου και παρηκμασμένου δεξιού κόμματος, µε υπόδειξη της ακροδεξιάς, κινδύνευε όπως πίστευε  από την επικράτηση της συμμαχίας των κομμάτων της Αριστεράς. Να θυμίσω επίσης για να μην τα ξεχνάμε στο όχι και τόσο µακρινό 2014 ο Σαμαράς καλούσε τους πολίτες να ανακαταλάβουν τις πόλεις από τους μετανάστες, θυμίζοντας τον Χίτλερ που καλούσε στην ανακατάληψη των πόλεων από τους Εβραίους.

Η Ευρώπη πλέον είναι ένα απέραντο ναρκοπέδιο. Είναι η Ευρώπη της αδικίας και των οικονομικών συμφερόντων που επικρατούν και καταστρέφουν το κοινωνικό κράτος και το κράτος δικαίου. Παράλληλα εκπληρώνοντας τις υποχρεώσεις της αναλαμβάνει τον ρόλο του αναχώματος των ΗΠΑ προκειμένου να προωθηθούν τα σχέδιά τους µε αποτέλεσμα να εισπράττει το θυμό των ανθρώπων.

Είναι βάσιμο αυτό που διαπιστώνουν οι πολίτες ότι «δεν υπάρχουν πλέον ηγέτες στην Ευρώπη» ίσως μπορεί να φαίνεται σε κάποιους εμπειρικό συμπέρασμά καφενείου. Μετά από τον πόλεμο και μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες οι ηγέτες παράγονταν μέσα στο καμίνι των αντιπαραθέσεων, των ιδεολογικών συγκρούσεων  κάτω από τις ισορροπίες του τρόμου του Ψυχρού Πολέμου. Σήμερα είναι υπεραρκετό να έχουν βγάλει ένα γνωστό πανεπιστήμιο, να υπηρετούν την στατιστική της αδικίας και της τεχνοκρατίας και να αναμασούν ακαταλαβίστικες κοινοτοπίες. Μπορώ να υποστηρίξω άφοβα ότι στην κατηγορία αυτή εντάσσονται  και ηγέτες πολλών αριστερών και σοσιαλιστικών κομμάτων τα οποία μετά την πτώση του Τείχους άδειασαν την σκάφη με τα απόνερα μαζί με το παιδί. Ξεπούλησαν κάθε όραμά και προοδευτική σκέψη και προβληματισμό στο θηρίο του νεοφιλελευθερισμού, είτε από ενοχή είτε για να ενσωματωθούν στο σύστημα εξουσίας και να κάνουν καριέρα. Αντί να παρατηρούν και να  μετράνε τις ανάγκες των ανθρώπων, αντί να σχεδιάζουν την οικονομία «των αναγκών» άρχιζαν να μετράνε επιτόκια και πλεονάσματα και να εφαρμόζουν την οικονομία των περικοπών και των ανισοτήτων. Αντί η κοινωνία και η πολιτική να καθορίζουν την οικονομία, η οικονομία καθόρισε την πολιτική και ποιες μπορεί να είναι οι ανάγκες. Αν η οικονομία απαιτεί να πληρώνεις το νοσοκομείο, θα το πληρώνεις και θα βρεθεί ένας Μητσοτάκης να το κάνει νόμο και ένας Γεωργιάδης να τον εφαρμόσει.

Στον κύκλο των ηγετών-φασόν δημιουργήθηκαν πολιτικοί σχηματισμοί χωρίς πολιτικές αξίες εύκολα μετατράπηκαν σε τέτοια ακόμη και κόμματα ιστορικά . Ανάμεσα σε παλιά αντίπαλα κόμματα δημιουργήθηκε μια ώσμωση που επιβεβαίωσε την παρηκμασμένη πολιτική λειτουργία τους. Η ποδοσφαιροποιήση  της πολιτικής άρχισε και επεκτάθηκε κομματικά στελέχη μεταπηδούσαν από ένα κόμμα σε  άλλο, έκαναν μεταγραφές όπως οι ομάδες ποδοσφαίρου, χωρίς να υπάρχει καμιά αναγκαιότητα να απολογηθούν για τη μεταστροφή τους.

Το ζούμε στην  Ελλάδα τα αναγνωρίσιμα πρόσωπα, οι επώνυμοι των καναλιών ή του ποδοσφαίρου επικράτησαν ως πολιτικές περσόνες σε ένα σύστημα που έτσι κι αλλιώς δεν είχε πολιτικές απαιτήσεις. Φυσικά ο παραδοσιακός νεποτισμός συνέχισε με μεγαλύτερη ταχύτητα να παράγει επαγγελματίες της πολιτικής, συμπληρώνοντας την πολιτική αξιακή κατρακύλα.

Να ξορκίζουμε και να αφορίζουμε το κακό δεν έχει κανένα νόημα. Πρέπει να το δούμε κατάματα την πραγματικότητα. Οι πολίτες έχουν εκπαιδευτεί από τα ΜΜΕ και την κοινωνική δικτύωση να είναι οπαδοί είναι έτοιμοι να ενοχοποιήσουν πρόσωπα ή την πολιτικές, αντί να απαιτήσουν αυτά να αλλάξουν. Οι μάζες έχουν εκπαιδευτεί να αποδέχονται την προσωπική ευθύνη και τον κοινωνικό αυτοματισμό σαν τις αιτίες της κακοδαιμονίας τους. Φταίει ο μετανάστης για την ανεργία, ο γείτονας που δεν καθάρισε το οικόπεδο και γι’ αυτό κάηκε το δάσος ή το σπίτι, η «πολλή δημοκρατία» που δεν αφήνει να λειτουργήσει το κράτος.

Η Ευρώπη πλέον δεν μπορεί να παίξει το ρόλο της, να λειαίνει τις αντιθέσεις, δεν αποκαθιστά τη δικαιοσύνη, δεν απαιτεί η αλληλεγγύη και η κοινωνική πρόνοια να γίνουν οι αξίες της και αποδείξεις πολιτισμού της. Αναμασάει σαν την γριά κατσίκα τη ρητορική τής αυταπόδεικτα πολιτισμένης Ευρώπης και των ευρωπαϊκών ιδεωδών. Μόνο που αυτά  δεν τα διακρίνονουν οι πολίτες της πουθενά.

Η Ευρώπη έχει ετοιμαστεί να υποδεχτεί την ακροδεξιά με ή χωρίς γραβάτα. Δεξιοί ηγέτες στην Ευρώπη, όπως ο Μακρόν και ο Μητσοτάκης, επενδύουν μάλιστα στην ακροδεξιά για να επιβιώσουν πολιτικά και να εξασφαλίσουν πολιτική πελατεία. Ο νεοφιλελευθερισμός κάθε μέρα αποδεικνύεται ως ο φασισμός µε ανθρώπινο πρόσωπο. Διαφημίζει την ανωτερότητά του, η οποία επιτρέπει να ευημερούν οι αριθμοί ενώ πεινάνε και πεθαίνουν άνθρωποι. Η ελευθερία της αγοράς είναι αξία πάνω από αυτήν της ανθρώπινης ζωής.

Η Ευρώπη και όχι µόνο η Γεράνια είναι έτοιμή να επαναφέρει τις εργοστασιακές ρυθμίσεις, την σιγουριά και ασφάλεια των DIN, για το οικονομικό κατεστημένο. Σύμφωνα µε αυτές, όταν το σύστημα μπλοκάρει, παραδίδεται στις αρχέγονες ρυθμίσεις. Η βία φαντάζει ως λύση και επικρατεί, η λογική δεν μπορεί να προσφέρει καμιά βοήθεια αφού ήδη έχει υποτιμηθεί. Οι αδικημένες μάζες, μια κινούμενη άμμος, αναζητούν λύση αλλά υποτιμούν και καταστρέφουν όλα τα εργαλεία που είχαν χρησιμοποιηθεί υποτίθεται για να τους την εξασφαλίσουν, αλλά τους εξαπάτησαν, δημοκρατικούς κανόνες, κόμματα, συλλογικότητες και αξίες.

Όσο περισσότερο λοιπόν απαξιώνεται η πολιτική και μετατρέπεται σε προσμονή της ευημερίας και πολιτικών σωτηρίας τόσο πιο κοντά έρχεται ο φασισμός. Ανάμνηση από το… μέλλον. Εικόνα που προβάλλει στη μισάνοιχτη πόρτα…. του παρόντος;

Παναγιώτης Κουμουνδούρος
Συντονιστής ΝΕ Λακωνίας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ