Τις ημέρες αυτές ο νους μου πήγε και στυλώθηκε στο λόγο του Ελύτη. Αυτό είναι που με παρακίνησε να θυμίσω στον αναγνώστη μου το ποίημα του Σολωμού η Ημέρα της Λαμπρής.

Κάποτε το δίδασκα σε δεκαοχτάχρονα παιδιά του εξαταξίου Γυμνασίου. Σήμερα όμως;  Οι ανατροπές είναι ριζικές και ταχύτατες γύρω μας και μέσα μας. Είναι ώρες που αναρωτιέμαι μήπως η ειλικρίνεια μας επιβάλλει να δεχτούμε το ναυάγιο των προσπαθειών μας. Χάσαμε λοιπόν την έσχατη πνευματικότητά μας; Έπειτα ποιός θα καλύψει την ψυχική χρεία του ανθρώπου, αυτόν τον αιώνιο πόνο της ψυχής του χωρίς τη θετική και υψηλή θρησκεία, που μας πάει πέρα από τους διχασμούς ως αυτοταπείνωση προς το απόλυτο;

Τα πάντα, και τις γιορτές μας, τα διαχειρίζεται η κατανάλωση, η διαφήμιση, το κέρδος. Η ζωή, στο μικρό μας πλανήτη, έγινε παράλογη, καταστροφική και χωρίς ελπίδα.

Η πνευματικότητα, για την οποία μιλώ εδώ, είναι η πρωτόπλαστη φύτρα της ψυχής που βγαίνει στο φως με το ανθοκλάδι της γλώσσας του Σολωμού.

Η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΛΑΜΠΡΗΣ

1

Καθαρώτατον ήλιο επρομηνούσε

της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι,

σύγνεφο, καταχνιά, δεν απερνούσε

τ’ ουρανού σε κανένα από τα μέρη. 

και από κεί κινημένο αργοφυσούσε

τόσο γλυκά στο πρόσωπο τ’ αέρι,

που λες και λέει μες της καρδιάς τα φύλλα. 

γλυκειά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα.

2

Χριστός ανέστη! Νέοι, γέροι, και κόρες,

όλοι, μικροί μεγάλοι, ετοιμαστήτε. 

μέσα στες εκκλησίες τες δαφνοφόρες

με το φως της χαράς συμμαζωχθήτε. 

ανοίξετε αγκαλιές ειρηνοφόρες

ομπροστά στους Αγίους και φιληθήτε. 

φιληθήτε γλυκά χείλη με χείλη,

πέστε  Χ ρ ι σ τ ο ς   Α ν ε σ τ η, εχθροί και φίλοι.

3

Δάφνες εις κάθε πλάκα έχουν οι τάφοι,

και βρέφη ωραία στην αγκαλιά οι μαννάδες.

γλυκόφωνα, κοιτώντας τες ζωγραφι-

σμένες εικόνες, ψάλλουν οι ψαλτάδες.

λάμπει το ασήμι, λάμπει το χρυσάφι,

από το φως που χύνουνε οι λαμπάδες.

κάθε πρόσωπο λάμπει απ’ τ’ αγιοκέρι,

οπού κρατούνε οι Χριστιανοί στο χέρι.

-Η Ημέρα της Λαμπρής του Δ. Σολωμού έχει βαθύτατο ηθικό και θρησκευτικό νόημα. Πρόκειται για απόσπασμα από ένα ατέλειωτο έργο του ποιητή μας «ο Λάμπρος». Ο Λάμπρος, το κεντρικό πρόσωπο του έργου, με συντριβή καρδιάς για τις πολλές ενοχές του, μετανοημένος και με άκρα ταπείνωση βρίσκεται τη νύχτα του Πάσχα στην Εκκλησία για να βρει παρηγοριά μέσα στην άκρα απελπισία του. Στην Εκκλησία προσφέρει την αποτυχία του στη ζωή, τις βάναυσες πράξεις που τον βαρύνουν. Προσφέρει την αμαρτία του. Το βίωμα της μετάνοιας τον οδηγεί στην Εκκλησία. Από την άποψη αυτή είναι πολύ ορθό αυτό που έγραψε ο G. Regaldi, ιταλός ποιητής. Στην όλη σκηνοθεσία του έργου αυτού, ο Λάμπρος τοποθετήθηκε από τον ποιητή, ώστε το ξύπνημα της ένοχης συνείδησης να γίνει τη νύχτα του Πάσχα, εκδηλούμενο «μέσα στους θρησκευτικούς συμβολισμούς, γιατί έτσι παίρνει μεγαλύτερη ζωντάνια και τρομερότητα παρά παρουσιαζόμενο μέσα στις αίθουσες ενός ανακτόρου». Και για να το ειπούμε  διαφορετικά, όσο πιο τραγική είναι η κατάσταση του ανθρώπου για τα βάναυσα ολισθήματά του, τόσο μεγαλύτερη είναι η φανέρωση της αγάπης του Θεού και η βεβαιότητα της Εκκλησίας, ο θρίαμβος της Θείας Χάρης, το χάρισμα ζωής.

-Η γλώσσα του λάμπει μέσα σ’ ένα κόσμο ομορφιάς και αλήθειας. «Η λέξη είναι ζεστή από το αίσθημα», για να θυμηθώ εδώ ένα λόγο του Ν. Τωμαδάκη, πανεπιστημιακού μου δασκάλου, «όμως δεν είναι αίσθημα η ίδια, ευρίσκεται στενά συνδεδεμένη με τη σαφήνεια του αρχαίου λόγου. Ο ποιητής δεν γράφει για να γράψει, δεν παίζει με τα σχήματα, με τις φράσεις, με τις παρηχήσεις. Ο λόγος του αναβλύζει φορτισμένος με το αίσθημα».

Πάσχα του 2025
Δημήτρης Κατσαφάνας