Με τις ευλογίες του Υπουργείου Πολιτισμού

Όσοι είχαν επισκεφθεί - και ήταν χιλιάδες και ανάμεσά τους άνθρωποι του πνεύματος από όλο τον κόσμο- το Μουσείο Καβάφη στην οδό C. P. Cavafy 4 (πρώην Lepsius και αργότερα Rue Sharm el Sheik) στο Attarin της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο από το 1992 που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία και τις άοκνες προσπάθειες του τότε μορφωτικού ακολούθου της ελληνικής Πρεσβείας Κωστή Μοσκώφ και τη χορηγία του Στρατή Στρατηγάκη, όσοι μέσα στις δεκαετίες συγκινήθηκαν αγγίζοντας τα αχνάρια του ποιητή, με τους πιο τυχερούς να παρακολουθούν ατμοσφαιρικές εκδηλώσεις ή να ξεναγούνται από τον ίδιο τον Μοσκώφ, ασφαλώς θα βιώσουν μία δυσάρεστη έκπληξη σήμερα όταν το ξαναδούν, ύστερα από δύο και πλέον χρόνια που παρέμενε κλειστό «λόγω εργασιών».

Με τη λογική του «με τον παρά μου και την κυρά μου…» το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού και με την αποκλειστική οικονομική δωρεά και σύμπραξη του Ιδρύματος Ωνάση, αποφάσισε και προχώρησε σε μία άνευ προηγουμένου βεβήλωση του σπιτιού, όπου ο μέγιστος των Ελλήνων ποιητών Κωνσταντίνος Καβάφης έζησε τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του, από το 1907 έως το θάνατό του το 1933. Αρχιτέκτονες και σχεδιαστές, οι οποίοι πασιφανώς ουδεμία σχέση έχουν με την ποίηση και τον κόσμο του πνεύματος, άριστοι γνώστες μόνο των σύγχρονων οικοδομικών και διακοσμητικών υλικών, με πλήρη και απόλυτη άγνοια του πως διατηρούνται τα σπίτια των μεγάλων συγγραφέων στο εξωτερικό - στο σπίτι του Ντοστογιέφσκι στην Πετρούπολη διατηρούνται τα πάντα, ακόμη και τα γυαλιά και το μολύβι του πάνω στο γραφείο του, στο σπίτι του Πούσκιν αντίστοιχα προσωπικά του αντικείμενα, ανέγγιχτο το εξοχικό  της Βιρτζίνια Γουλφ στο Sussex της Αγγλίας, της οικογένειας του Ντίκενς στο Λονδίνο από το 1837, του Τολστόι στην Yasnaya Polyana από το 1921, του Τσέχωφ στο Melikhovo, του Hemingway στη Φλόριντα, άθικτα και ανέγγιχτα συντηρούνται τα σπίτια των μεγάλων της τέχνης, της μουσικής του πνεύματος σε όλο τον κόσμο-, ενισχυμένοι από τους πακτωλούς χρημάτων που διέθεσε το Ίδρυμα Ωνάση, σχεδίασαν επί χάρτου την κακοποίηση σαρώνοντας το εσωτερικό του σπιτιού χωρίς κανέναν σεβασμό. Τα σχέδια τους προφανώς εγκρίθηκαν από τα δύο ιδρύματα, άγνωστο με ποια κριτήρια.

Τα συνεργεία εισέβαλαν στο χώρο όπου πλανιόταν ακόμη οι ανάσες του ποιητή, στο όνομα μιας δήθεν σύγχρονης «ανακαίνισης», αφαίρεσαν το μεγαλύτερο μέρος από την επίπλωση της εποχής του, που με μεγάλο κόπο είχε αποκτηθεί από τον Μοσκώφ ιδίοις αναλώμασι, τσαλαπάτησαν τα αθόρυβα βήματά του Καβάφη, εξαφάνισαν τις σκιές από το φως των κεριών και της λάμπας που φώτιζαν τις άυπνες και αξημέρωτες νύχτες του με σαρωτικούς λαμπτήρες led και νέον(!), αντικατέστησαν τη συγκίνηση που προκαλούσε η ατμόσφαιρά του με πλαστικές προθήκες, μελαμίνες, φωτοτυπίες(!) εγγράφων και τυπωμένα πάνελ, πρόσθεσαν ραφιέρες  μελαμίνης και φωτογραφίες της παλιάς Αλεξάνδρειας, απ’ αυτές που ο καθένας αλιεύει από το διαδίκτυο, διέθεσαν ένα δωμάτιο με οθόνη για την προβολή video για τον Visual Cavafy(!), σάρωσαν όσα αναβίωναν την εποχή και τον χώρο όπου ο Μέγας Αλεξανδρινός εμπνεόταν, δημιουργούσε κι έγραφε την αξεπέραστη ποίησή του, μελετούσε ακατάπαυστα, συναντούσε τους φίλους και τους άλλους επισκέπτες του, βίωνε τη μοναξιά και τους οδυνηρούς έρωτές του, αναπαυόταν από «την πολλή συνάφεια του κόσμου», από  «τις πολλές κινήσεις κι ομιλίες».

Το δωμάτιο ύπνου με το κρεβάτι και το εικονοστάσι, αναπαραγωγή του αυθεντικού όπως αποτυπωνόταν σε παλιές φωτογραφίες,  εκκενώθηκε για να αναρτηθούν στους κάτασπρους πλέον τοίχους πάνελ με έναν μεταμοντέρνο χάρτη της πόλης, τις βασικές ημερομηνίες της ζωής του και το γενεαλογικό του δέντρο. Φωτισμός με νέον σε όλους τους χώρους δημιούργησε ατμόσφαιρα κρεοπωλείου. Το σπίτι – μουσείο, αποστειρώθηκε από εκείνους που εξοβέλισαν το παρελθόν, ισοπέδωσαν αλύπητα τη μνήμη, επιτέθηκαν στην ατμόσφαιρα της εποχής του ποιητή, εφάρμοσαν μια δήθεν σύγχρονη αρχιτεκτονική και μουσειολογική αντίληψη του απρόσωπου, του γραμμικού, του κενού. «Δεν προσπαθούμε να αναβιώσουμε κάτι. Δεν πρόκειται για ένα μουσείο αλλά για έναν χώρο που ενεργοποιεί μια εμπειρία βιωματική… Τα όποια ενθυμήματά του, προσωπικά και διακοσμητικά αντικείμενα διασώσαμε, φυλάσσονται εξάλλου με ασφάλεια στο Αρχείο Καβάφη στην Αθήνα…», εξήγησε στους έλληνες και ξένους δημοσιογράφους που προσκλήθηκαν στην Αλεξάνδρεια για τα εγκαίνια ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Παπαδημητρίου. Και βέβαια πρώτο τους μέλημα ήταν να αναρτήσουν στην είσοδο του κτιρίου επιγραφή με τα ονόματα των φορέων, που προχώρησαν στο έργο της «ανακαίνισης»,  χωρίς να αναφερθεί πουθενά σε ποιόν οφείλεται η ίδια η ύπαρξη του Μουσείου.

Γιατί το Ωνάσειο Ίδρυμα έπρεπε να εισβάλλει και να ισοπεδώσει την ατμόσφαιρα στο σπίτι του Καβάφη; Γιατί αν ήθελαν να τιμήσουν τον ποιητή δεν οργάνωναν το περισπούδαστο και «επιστημονικό» έργο τους σ’ έναν οποιοδήποτε άλλο χώρο της Αλεξάνδρειας, διπλανό, κοντινό ή έστω απομακρυσμένο; Γιατί έπρεπε να βεβηλωθεί έτσι ο χώρος και να αποτραπεί η συγκίνηση που προκαλούσε το Μουσείο Καβάφη όπως ήταν; Γιατί ο φορέας που είχε στην ευθύνη του το Μουσείο, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, προχώρησε τόσο άκριτα σ’ αυτήν την μη αναστρέψιμη βεβήλωση, συνδέοντας εσαεί το όνομά του με ένα ανόσιο έργο; Αν υπήρχαν τόσα λεφτά διαθέσιμα, γιατί δεν επιχείρησαν να αγοράσουν το διαμέρισμα, όπως επί σειρά ετών προσπαθούσε χωρίς μέσα να επιτύχει ο Μοσκώφ; Και αν δεν επαρκούσαν τα εκατομμύρια τους για εξαγορά, γιατί δεν τους αρκούσε να προχωρήσουν στα αναγκαία έργα συντήρησης με σεβασμό, να επισκευάσουν τις υπαρκτές φθορές του χρόνου, να το ενισχύσουν με κάθε τρόπο, να το αναδείξουν και κυρίως να το σεβαστούν; Ευτυχώς δεν πετάχτηκαν οι μεταφράσεις του έργου του σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, που χρειάστηκαν τρεις και πλέον δεκαετίες για να συγκεντρωθούν, αλλά πού να βρίσκονται οι διαφόρων καλλιτεχνών προσωπογραφίες του Καβάφη, έργα τέχνης που με συστηματική δουλειά είχαν συγκεντρωθεί μέσα στις δεκαετίες; Ερωτηματικά δεν υφίστανται για την ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού, που μόνο με μη αναστρέψιμες καταστροφές της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει συνδέσει τη θητεία της. Άλλωστε είναι πασίγνωστο από δεκαετίες ότι η σχέση του κυβερνώντος κόμματος με τον Πολιτισμό είναι ανύπαρκτη, όταν δεν είναι καταστροφική.

Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι το «έργο αποκατάστασης» εγκαινιάστηκε με κάθε επισημότητα με την παρουσία της προέδρου της ελληνικής δημοκρατίας, της υπουργού πολιτισμού, εκπροσώπων των δύο ιδρυμάτων, δεκάδων κυριολεκτικά παρατρεχάμενων και 30 και πλέον δημοσιογράφων, που προσγειώθηκαν στην Αλεξάνδρεια για να φιλοξενηθούν στα δωμάτια και τις σουίτες δύο ξενοδοχείων, που κλείστηκαν αποκλειστικά γι αυτόν τον σκοπό και να εξυμνηθεί δεόντως το τελικό αποτέλεσμα.

Στις φωτογραφίες το Μουσείο Καβάφη στην Αλεξάνδρεια όπως ήταν και όπως είναι σήμερα.

Βανα Χαραλαμπίδου

  

-------

  

  

-------