Ο Γέροντας παρέμεινε στην Αφρική 6 χρόνια και γύρισε στην Ελλάδα το 1981 καθώς είχε ασθενήσει βαρύτατα  από ελονοσία, όμως εκείνος πάντα πονούσε επειδή έφυγε απ΄ την Αφρική.

Ο Θεός τον ευλόγησε με την επιστροφή του στην Ελλάδα, να επιλέξει ως μόνιμη κατοικία του τη Σπάρτη καθώς δεν ήθελε να βρεθεί ακριβώς στα πάτρια εδάφη του αλλά κάπου κοντά τους.

Ευτύχησε να έρθει στη Σπάρτη, πράγμα που επεδίωξε άλλωστε, δίπλα στο νεαρό στην ηλικία και νεοεκλεγμένο τότε συμπατριώτη του Μητροπολίτη Σπάρτης και Μονεμβασίας κ.κ. Ευστάθιο, γνωστό στο Πανελλήνιο για το ήθος και την προσωπικότητά του. Συνεργάστηκε μαζί του ιδανικά ,συμβάλλοντας στο να επιτευχθούν στόχοι και σκοποί της Μητρόπολης, που προσέφεραν μεγάλο πνευματικό και κοινωνικό έργο στη Σπάρτη και τη Λακωνία ευρύτερα.

Ο Γέροντας έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της οικογένειας, της παιδαγωγικής και της ψυχολογίας των νέων. Προς τον σκοπό αυτόν, με την ευχή του Δεσπότη του, οργάνωσε Σχολή Γονέων με σεμινάρια στα οποία προσκαλούσε παιδαγωγούς και ψυχολόγους από την Αθήνα για ομιλίες. Είχε ήδη εμπειρία από το αντικείμενο αυτό, από εκδηλώσεις και ομιλίες που είχε οργανώσει στην Κινσάσα. Να σημειωθεί ότι ο Γέροντας είχε μελετήσει συστηματικά βιβλιογραφία ψυχολογίας και παιδαγωγικής, όχι μόνο ελληνική αλλά και ξένη, καθώς μόνος του είχε μάθει ξένες γλώσσες για τις ανάγκες της ιεραποστολής στην Αφρική. Η επιμέλεια του ιδίως μάλιστα, η αγάπη του για το συνάνθρωπο και η ανάγκη του να βοηθάει πάντα, τον οδήγησαν να συγγράψει μία σειρά από αξιόλογα βιβλία ,συνολικά πάνω από 12 στον αριθμό, κυρίως του ανωτέρω αντικειμένου. Κατά τη συγγραφή των βιβλίων του ,όπως μου είχε αποκαλύψει, εφάρμοζε μία πρωτόγονη μέθοδο πληροφορικής που είχε εμπνευστεί μόνος του, καθώς αρχειοθετούσε τα θέματα του σε καρτέλες και κουτάκια (ράφια).Τα βιβλία πριν τα συγγράψει τα είχε ολοκληρωμένα στο μυαλό του, γι΄ αυτό και μπορούσε να τους δώσει μορφή μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Συγχρόνως ανέλαβε προσωρινά ηγούμενος της Ιεράς Μονής των Αγίων Τεσσεράκοντα Μαρτύρων, μέχρι που παρέδωσε στο νέο αίμα, το νεαρό τότε και σημερινό ηγούμενο της Μονής π. Εφραίμ Μιλτιάδου, που ακολούθησε τα χνάρια του και έδωσε νέα πνοή στη Μονή με νέους μοναχούς υψηλού ήθους και αφιέρωσης ολοκληρωτικής με πανεπιστημιακή μόρφωση όπως έχει και ο ίδιος ο ηγούμενος.

Στη Μητρόπολη Σπάρτης εκτός από Ιεροκήρυκας ανέλαβε και πρωτοστάτησε σε ποικίλες δραστηριότητες ,με τις ευλογίες του Σεβασμιωτάτου, όπως τις αιμοδοσίες, τις κατασκηνώσεις, τα κατηχητητικά σχολεία, ιδίως όμως την εξομολόγηση, όπου πλήθος κόσμου συνέρρεε για να ανακουφιστεί στο πετραχείλι του.

Το φιλανθρωπικό του έργο και η ελεημοσύνη του μοναδική και υποδειγματική. Ότι του έδινες μέσα σε σύντομο χρόνο το έδινε, χωρίς να το ξέρει κανείς. Εντυπωσιάστηκα όταν κατάλαβα ότι μέσα σε λίγες μέρες μοίρασε το εφ΄ άπαξ του. Το ίδιο έκανε βέβαια και με το μισθό του κάθε μήνα. Κάποτε κάποιος γνωστός μου φοιτητής δυσκολευόταν να πάρει το πτυχίο του. Του συνέστησα να επισκεφτεί το Γέροντα, να πάρει την ευχή του. Μέσα σε ένα μήνα από την επίσκεψη του, ο φοιτητής πήρε πανηγυρικά το πτυχίο του και για να τον ευχαριστήσει του πήγε ως δώρο μια περίτεχνη εικόνα. Όταν λίγες μέρες αργότερα, επισκεπτόμενος τον Γέροντα ζήτησα να δω την εικόνα, ο παππούλης χαμογελώντας σαν μικρό παιδί με εξέπληξε λέγοντας μου «ποια εικόνα, τώρα να΄ ταν κι άλλη».

Ερχόμενος από την Κινσάσα και με σκοπό να εγκατασταθεί μόνιμα στη Σπάρτη, έφτασε στο σπίτι που επρόκειτο να μισθώσει με τα λιγοστά αναγκαία πράγματα του και απευθυνόμενος στους ιδιοκτήτες, τους είπε χαρακτηριστικά με την αγνότητα που τον διέκρινε, «εμένα μου κάνετε, εγώ σας κάνω;». Ο Θεός με ευλόγησε και τον Ιούλιο του 2009 ευτύχησα να κοιμηθώ στο σπιτάκι αυτό, φιλοξενούμενος του Γέροντα για τρία ημερόνυχτα, γευόμενος την ξεχωριστή πνευματική φιλοξενία και ευλογία του.

Το 2014 ο Γέροντας έχοντας σοβαρά προβλήματα υγείας, με κυριότερο το πρόβλημα του πάρκισον αποφάσισε να αποτραβηχτεί στο μοναστήρι των Αγίων Τεσσαράκοντα όπου φιλοξενήθηκε με ιδιαίτερη φροντίδα και αγάπη από τον ηγούμενο π. Εφραίμ και τους Πατέρες της Μονής. Ο Γέροντας παρέμεινε στο Μοναστήρι για 5 χρόνια, στην αρχή μάλιστα συμμετείχε χαρούμενος στη Θεία λειτουργία και προσπαθούσε να βοηθάει όπως μπορούσε στη λειτουργία του Μοναστηριού και την πρόοδο των μοναχών.

Δυστυχώς όμως η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε ραγδαία, με αποτέλεσμα να μεταφέρεται συχνά στο νοσοκομείο με ποικίλα προβλήματα. Με προσωπικό ενδιαφέρον του Δεσπότη και κοινή απόφασή με τον ηγούμενο αποφασίστηκε η μεταφορά του στο σύγχρονο και υποδειγματικό στο είδος του Άσυλο Ανιάτων της Μητρόπολης Σπάρτης, ώστε να έχει ανά πάσα στιγμή ιατρική και υγειονομική κάλυψη από το υπεύθυνο προσωπικό.

Η πρόνοια του Θεού το έφερε να ανταμώσω για τελευταία φορά με τον Παππούλη μου στο άσυλο το Δεκέμβριο του 2019, λίγο πριν την πανδημία, όταν με επίμονο τρόπο, πράγμα που δεν συνήθιζε, με προσκαλούσε να τον επισκεφτώ, λες και γνώριζε ότι ήταν η τελευταία ευκαιρία αντάμωσής μας. Κατά την επίσκεψη μου αυτή επαληθεύτηκε στη πρόβλεψη του για την επιτυχία της μικρής μου κόρης, διαγωνιζόμενη για την Γυμναστική Ακαδημία, όχι μόνο στα μαθήματα αλλά ξεχωριστά στα αθλήματα όπου μου είχε πει ότι θα αριστεύσει και θα τους περάσει όλους. Κατά ανάλογο τρόπο για τη μεγάλη μου κόρη, φοιτήτρια Νομικής σήμερα, είχε προβλέψει από την παιδική της ηλικία ότι είναι γεννημένη για τα γράμματα καθώς του μοιάζει.

Η τελευταία μας θαυμαστή πνευματική επικοινωνία έγινε με αφορμή την επίσκεψη μου σε γναθοχειρουργό για μία δύσκολη επέμβαση τρεις μήνες πριν την κοίμησή του, όταν του ζήτησα να είναι δίπλα μου κατά τη διαδικασία. Με την ευχή του, από το πουθενά η βοηθός του γιατρού ήταν Αφρικανή από την Γκάνα και μάλιστα από την Κινσάσα, βαφτισμένη και αυτή και ο αδελφός της από εκείνον, όπως συμπεράναμε από την τυχαία συζήτησή μας.

Κοιμήθηκε εν Κυρίω στις 16 Ιουλίου του 2021, ημέρα Παρασκευή το απόγευμα μετά την εσπευσμένη για τρίτη φορά μέσα σε λίγες μέρες εισαγωγή του στο Νοσοκομείο της Σπάρτης, ταλαιπωρημένος από βαριές ουρολοιμώξεις, αφού τα τελευταία τρία χρόνια ήταν υποχρεωμένος να ζει με καθετήρα, το δε πάρκισον τον είχε εξουθενώσει.

Η επικοινωνία μαζί του τον τελευταίο καιρό ήταν πολύ δύσκολη και για πολύ σύντομο χρόνο κατά καιρούς, λες και ήθελε να μας προετοιμάσει για την απουσία του. Δε μας φανέρωνε ποτέ τα προβλήματά του για να μη μας στεναχωρήσει, ακόμα και αν την προηγούμενη είχε πέσει με αποτέλεσμα να δεχτεί ράμματα όπως είχε συμβεί κάποτε. Λίγο πριν φύγει από τη ζωή τούτη, όταν τον ρώτησα για την υγεία του με απόλυτη εμπιστοσύνη στο Θεό μου είπε: «Θα το αφήσουμε στα χέρια του Θεού, όπως θέλει εκείνος θα γίνει».

Η κηδεία του έγινε λιτή και απέριττη όπως το ήθελε ο ίδιος και το είχε ζητήσει ως τελευταία του επιθυμία, εκπεφρασμένη στη διαθήκη που άφησε στα χέρια του Σεβασμιωτάτου, όταν μπήκε στο Άσυλο. Η εξόδιος ακολουθία διαβάστηκε στο μοναστήρι τον Αγίων Τεσσαράκοντα, χωρίς πολύ κόσμο, σεμνά και ταπεινά όπως επιθυμούσε. Στο τέλος ο Σεβασμιώτατος μίλησε με θερμά, επαινετικά λόγια  για το έργο και το ήθος του, εκφράζοντας το κοινό αίσθημα.

Ετάφη στο κοιμητήριο της Μονής των Αγίων Τεσσαράκοντα πίσω από το ιερό του μικρού Ναού των Αγίων Πάντων. Ο τάφος του σεμνός και απλός όπως ταιριάζει σε έναν «καλογερόπαπα».

Ας έχουμε την ευχή του

Αυτός θα είναι για εμάς ο μεσίτης και πρεσβευτής μας στον αγώνα τον καλό της ζωής ετούτης, στα δύσκολα χρόνια που ζούμε

Διαμαντής Νικ. Δημητράτος
Νομικός - Επίτροπος Ελεγκτικού Συνεδρίου

Δείτε το Κεφάλαιο Α΄ Η ζωή του ως λαϊκός