«Το «τελευταίο αντίο» σ’ ένα παλαιό περίπτερο της Σπάρτης», από τον Βαγγέλη Μητράκο

Μια γειτονιά ήτανε τότε η Σπάρτη κι όλοι γνωρίζονταν με τα μικρά τους τα ονόματα κι όλοι ήτανε φίλοι, γνωστοί, γείτονες και αδερφοποιτοί.

Καλοκαίρι ήτανε, απόστασε ο μπαρμπα-Βαγγέλας κι έκατσε στον ίσκιο του περίπτερου της πλατείας, να πάρει ανάσα και να τα πει λιγάκι με τον φίλο του, τον μπαρμπα-Γιώργη τον περιπτερά.

Με την άσπρη ποδιά του ο μπαρμπα-Βαγγέλας (όπως πάντα) κι ακουμπισμένους μπροστά του τους ταβλάδες του, τον ένα γεμάτο με τα αξέχαστα ματζούνια του και τον άλλο με τα μικρά σακουλάκια με τα σπόρια.

Κι από μέσα στο περίπτερο ο μπαρμπα-Γιώργης με το γελέκο του πάνω απ’ τ’ άσπρο πουκάμισο, καθισμένος στην ψάθινη καρέκλα του, εκεί που απ’ το πολύ πρωί ως αργά το βράδυ, καρτέραγε τους περαστικούς να πάρουνε εφημερίδες, τσιγάρα, τσίχλες, ξυραφάκια ASTOR, τσατσάρες, ψιλικά, ξηρούς καρπούς, οδοντόκρεμες και οδοντόβουρτσες, κρέμες ξυρίσματος, πινέλα και κύπελλα για σαπουνάδα, καθρεφτάκια τσέπης, μοσχοσάπουνο ΕΡΜΗΣ, μπριγιόλ, παυσίπονα (ALGON, ΚΑΛΜΑΛΙΝΗ και ασπιρίνες), κι όλα αυτά τα πολλά, «μικρά» και «θαυματουργά» που εύρισκε κανείς μέσα σε ένα μικρό περίπτερο 2Χ2 της εποχής.

Τουλάχιστον από το 1930 στη θέση του τούτο το περίπτερο (είναι αποτυπωμένο σε φωτογραφίες της εποχής) είδε και τι δεν είδε! Όλη η ιστορία της πόλης πέρασε μπροστά του έτσι καθώς βρέθηκε στον «ομφαλό» της Σπάρτης, γωνία Λυκούργου και Λακεδαιμονίων Ν. Υόρκης, στη ΒΑ γωνία της πλατείας.

Έκλεισε πριν από λίγο καιρό (ίσως λόγω της κρίσης), άδειασαν τα ράφια του από τα ψιλικά, έμεινε, όμως, γεμάτο με μνήμες, δικαιωματικά μέρος της εικόνας, της ιστορίας και της παράδοσης της πόλης, με την ανάσα και το χτυποκάρδι των ανθρώπων που έζησαν εδώ κοντά του, που δούλεψαν στα μαγαζιά και στα πεζοδρόμια γύρω του, που περπάτησαν στην πλατεία και στις Καμάρες, που στάθηκαν πλάι του στις παρελάσεις, στις Λιτανείες του Α. Νίκωνος και στη «συνάντηση» των Επιταφίων το βράδυ της Μ. Παρασκευής, που πέταξαν χαρτοπόλεμο και σερπαντίνες τις Αποκριές, που γέλασαν κι έκλαψαν κι ερωτεύτηκαν, που βγήκανε στην πλατεία για την κυριακάτικη οικογενειακή βόλτα … αμέτρητα «που» από κείνα που μόνο η ζωή των ανθρώπων μπορεί να γράψει.

Και σίγουρα, εκτός από τις μνήμες, εκεί θα ’ρχότανε (όποτε  «άνοιγαν οι Πύλες» του Άλλου Κόσμου) για να ακουμπήσει η ψυχή του παλιού περιπτερά, του μπαρμπα-Γιώργη του Φίλιππα και του φίλου του, του μπαρμπα-Βαγγέλα, και ποιος ξέρει ποιων άλλων οι ψυχές θα ’ρχονταν και θα ρουγιάζανε σ’ αυτό το παλιό περίπτερο που πια δεν υπάρχει και που μόνο στις φωτογραφίες θα το δείχνουν και θα το μολογάνε (ποιος ξέρει ποιοι και μέχρι πότε).

Γιατί το παλαιό αυτό περίπτερο (ίσως το πρώτο της Σπάρτης) ξηλώθηκε επειδή «εμπόδιζε» την πρόσβαση των πεζών προς τη πλατεία.

Αναρωτιέται κανείς:

• Δίπλα ακριβώς από το περίπτερο τα ικριώματα που στηρίζουν ένα ετοιμόρροπο μπαλκόνι δεν εμποδίζουν;
• Απέναντι, στη γωνία της τράπεζας, τα μεταλλικά διαχωριστικά με τις κορδέλες δεν εμποδίζουν;
• Οι σκαλωσιές γύρω από το παλιό Δικαστήριο και γύρω από τα άλλα επίσης ετοιμόρροπα κτήρια της πόλης δεν εμποδίζουν;
• Τα τραπεζοκαθίσματα, τα εμπορεύματα, τα σταντ, οι κατασκευές πάνω στην πλατεία και στα πεζοδρόμια, οι ζαρντινιέρες, οι γλάστρες, οι τέντες, οι ομπρέλες κ.α.π. δεν εμποδίζουν;
• Τα «όπου γουστάρω παρκάρω» σταθμευμένα αυτοκίνητα δεν εμποδίζουν;
• Φυσικά και εμποδίζουν  Όμως ποιος έχει την τόλμη να τα «ξηλώσει»; Ενώ το καημένο το παλιό περίπτερο …
• Αν ακούστηκαν φωνές μέσα στο δημοτικό συμβούλιο για να μην καταστρέφονται τα κλειστά περίπτερα αλλά (αφού ανακαινισθούν)  να χρησιμοποιούνται από τον Δήμο ως κιόσκια πληροφόρησης των τουριστών ή εξυπηρέτησης των πολιτών, γιατί δεν εισακούστηκαν;
• Δεν θα μπορούσε, άραγε, να ανατεθεί μια μικρή Μελέτη αξιοποίησης των κλειστών περίπτερων και να αποκτήσει η Σπάρτη μια παγκόσμια ελκυστική πρωτοτυπία;
• Μέσα στην τόση φτώχεια, την ανεργία και την οικονομική κρίση των καιρών δεν θα μπορούσε ο δήμος να δώσει, έστω και χαριστικά, με κριτήρια κοινωνικά, τα κλειστά περίπτερα σε πολίτες που έχουν ανάγκη ώστε να τα δουλέψουν;

Ας προβληματιστεί ο δήμος Σπάρτης, τουλάχιστον, για τη συνέχεια.

Τα περίπτερα υπήρξαν μια παραδοσιακή επαγγελματική δραστηριότητα ελληνικής έμπνευσης και χαρακτήρα, που δέθηκαν στενά με την κοινωνική ζωή και την καθημερινότητα των Ελλήνων και θα είναι πραγματικά κρίμα να εξαφανιστούν.

Ναι! Οι πόλεις πρέπει να εξελίσσονται και να αναπτύσσονται. Όμως οι αλλαγές και οι παρεμβάσεις πρέπει να γίνονται με τέτοιον τρόπο ώστε να μη θίγουν και να μην καταστρέφουν το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο ενός τόπου, την ταυτότητά του, να μη διακόπτουν την ιστορική διαδρομή της πόλης και τη σύνδεσή της με το Χθες, το Σήμερα  και το Αύριο και να μην «πληγώνουν» την τοπική κοινωνία.

Οι πόλεις πρέπει να αλλάζουν, αλλά χωρίς να χάνουν την «ψυχή» τους.

Σπάρτη 25-2-2021
Βαγγέλης Μητράκος

^*Η φωτογραφία του περίπτερου με τον μπαρμπα – Γιώργη τον Φίλιππα και τον μπαρμπα-Βαγγέλα προέρχεται από το αρχείο της οικογένειας  Κολλιάκου.

^*Οι λοιπές φωτογραφίες είναι του φωτογραφικού οίκου ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ του φωτογραφικού αρχείου ΠΕΤΡΟΥ ΖΟΥΖΟΥΛΑ και εκδοτικού οίκου ΚΑΡΤ-ΠΟΣΤΑΛ.

Σπάρτη 1932

Σπάρτη 1948

Σπάρτη 1960

Σπάρτη 1991