Την δύναμη και την αδυναμία αυτή την έχει ο κινηματογράφος.

Το θέατρο έχει άλλη μοναδικότητα που είναι πολύ πιο σημαντική.

Στην θεατρική σκηνή δεν αναπαρίσταται κάτι που συνέβη αλλού και άλλοτε, ακόμα κι αν η υπόθεση του έργου αφορά άλλες χωροχρονικές συντεταγμένες. Στην θεατρική σκηνή γίνεται κάτι, συμβαίνει κάτι ενώπιον θεατών που αποτελούν τον λόγο και το σημείο αναφοράς της δράσης και που είναι εξαιτίας τούτου μέτοχοι και με το δικό τους τρόπο συνδημιουργοί. Για τούτο το θέατρο είναι δρώμενο κι όχι αναπαράσταση. Και για τούτο και έχει βαθύ καθαρτικό χαρακτήρα και λόγο. Όλοι συμμετέχουν ψυχή τε και σώματι στο δρώμενο, και μέσα από την μέθεξη, ακόμα και στα θλιβερά και δύσκολα, βιώνουν ως κοινότητα και λυτρώνονται ο καθένας αναλόγως των προϋποθέσεων και της κατάστασης της ψυχής του.

Ο χωρόχρονος του θεατρικού γεγονότος είναι το παρόν, κι όχι το παρελθόν, ούτε το μέλλον. Το θεατρικό γεγονός θεραπεύει πρωτίστως την βασική αρρώστεια της ψυχής, που είναι η αδυναμία διαρκούς ανακεφαλαίωσης της ζωής στο παρόν. Η ασθένεια αυτή ωθεί την ψυχήν σε φυγή από την πραγματικότητα είτε προς τα πίσω σε αναμνήσεις, είτε προς το μέλλον σε ελπίδες και μεταφυσικές υποσχέσεις παραδείσων με συνέπεια την απουσία και τον αποχωρισμό από τους άλλους.

Όσα ισχύουν για το θέατρο όπως το συνέλαβε ο έλλην λόγος και τρόπος, ισχύουν και για την «βυζαντινή» ζωγραφική που είναι τέχνη γεννημένη στα σπλάχνα του ίδιου πολιτισμού, του ίδιου τρόπου βιωτής.

Κι εδώ απουσιάζει το βάθος και η φυγή σε μια άλλην εικονική πραγματικότητα που υπάρχει απωθημένη πίσω από την ζωγραφική επιφάνεια. Στην βυζαντινή λεγόμενη ζωγραφική επίσης δεν υπάρχει αναπαράσταση συμβάντων αλλά παρουσίαση γεγονότων ως εάν αυτά να γίνονταν στο παρόν με σαφή αναφορά στις αισθήσεις και στην εμπειρία των θεατών.

Ιδανικό του ζωγραφικού αυτού τρόπου δεν είναι να μεταφέρει απλά την ανάμνηση ιστορικών γεγονότων αλλά να τα φέρνει ξανά και ξανά στις χωροχρονικές διαστάσεις των ζώντων θεατών εις τρόπον ώστε αυτοί, ο καθένας χωριστά αλλά και όλοι μαζί ως κοινότητα, να τα ζουν μετέχοντες σε αυτά.

Με την έννοια αυτή η βυζαντινή ζωγραφική είναι φυσική προέκταση, και συνεπώς σώμα του ελληνικού πολιτισμού σε αντιδιαστολή προς τον νατουραλισμό της Αναγεννήσεως και το ψευδαισθησιακό αναπαραστατικό ιδανικό του.

Γεώργιος Κόρδης, kordis.gr