Εκτύπωση

https://www.spartorama.gr/articles/52177/

Spartorama - Print | «Η Κάθοδος των Γορτυνίων στη Λακωνία και την Σπάρτη», από τον Γιάννη Μητράκο

«Η Κάθοδος των Γορτυνίων στη Λακωνία και την Σπάρτη», από τον Γιάννη Μητράκο

«Η Κάθοδος των Γορτυνίων στη Λακωνία και την Σπάρτη», από τον Γιάννη Μητράκο
Οι Χατζήδες, οι Κιούσηδες, οι Λαδοπουλαίοι, οι Μουτσόπουλοι, οι Πριστούρηδες, οι Παπαπολυχρονίου και άλλοι αποτέλεσαν σπουδαίους παράγοντες της σπαρτιατικής οικονομίας
Οδός Εμπόρων

Οι πρώτες σχέσεις των Γορτυνίων με την Λακωνία ανάγονται στα προεπαναστατικά χρόνια, όταν τα μπουλούκια των μαστόρων κατέβαιναν στα μικρά και μεγάλα χωριά της περιοχής για να χτίσουν ή να επιδιορθώσουν κάστρα και σπίτια, να φτιάξουν βρύσες και πετρογέφυρες, εκκλησιές και καμπαναριά. Βέβαιο είναι, επίσης, πως οι φτωχοί και ανειδίκευτοι Γορτύνιοι, που δεν χωρούσαν στα μπουλούκια, έρχονταν εδώ για να δουλέψουν ως εργάτες γης και μπιστικοί σε Τούρκους και Έλληνες προύχοντες, κτηματίες και τσελιγκάδες.

Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821 και οργανώθηκαν στοιχειωδώς τα στρατιωτικά σώματα των Ελλήνων διαπιστώθηκε η ανάγκη να υπάρχουν σε κάθε ένοπλη ομάδα και μαστόροι για να χτίζουν ή να επιδιορθώνουν τις οχυρώσεις (ταμπούρια) και τα χαρακώματα. Από έγγραφα οπλαρχηγών και αναφορές ιστορικών, όπως ο Φωτάκος, πληροφορούμαστε λ.χ. πως, μετά την καταστροφή του Δράμαλη, η Πελοποννησιακή Γερουσία φρόντισε «να κτίσει πύργους εις τα Μεγάλα Δερβένια της Κορίνθου δια να εμποδίζεται το έμβασμα των Τούρκων δια ξηράς εις την Πελοπόννησον». Οι Γορτύνιοι μαστόροι και μάλιστα οι Λαγκαδινοί, ακολουθώντας τις ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις, ήλθαν και στη Λακωνία, στην οποία κάποιοι παρέμειναν μόνιμα.



Το σχέδιο της Νέας Σπάρτης από τον Βαυαρό Γεωμέτρη Stauffert.


Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους και την ίδρυση του μικρού ελληνικού κράτους, επί βασιλείας του πρίγκιπα της Βαυαρίας Όθωνα και με την σύσταση του ελληνολάτρη πατέρα του Λουδοβίκου, αποφασίστηκε η ίδρυση της νέας Σπάρτης (1834) στη θέση που υπήρχε η κυριώτερη κώμη της αρχαίας πόλης, η Μεσσόα. Ο Βαυαρός γεωμέτρης Στάουφερτ (Stauffert) ήταν αυτός που διαμόρφωσε το τελικό σχέδιο της πόλεως, για να αρχίσει η ανοικοδόμησή της με πρώτα τα λεγόμενα δημόσια κτίρια. Όπως είναι γνωστό οι κάτοικοι της βυζαντινής πόλεως του Μυστρά, που ήταν ως τότε το διοικητικό κέντρο του τόπου, είχαν ενδοιασμούς σχετικά με την θέση της νέας Σπάρτης, που την θεωρούσαν ανθυγιεινή, και δεν ενθουσιάστηκαν στην ιδέα της μετεγκατάστασής τους. Έτσι το ελληνικό κράτος κατέφυγε στο δέλεαρ της χαμηλής διατίμησης, ανά τετραγωνικό μέτρο, των προς πώληση οικοπέδων, προκειμένου να πεισθούν οι Μυστριώτες να οικήσουν τη νέα πόλη. Δεν αποκλείεται την περίοδο εκείνη κάποιοι Γορτύνιοι να επωφελήθηκαν αυτής της ευκαιρίας και να έσπευσαν να αγοράσουν οικόπεδα, κυρίως στις ανατολικές παρυφές, που θεωρούνταν δεύτερης κατηγορίας, για να χτίσουν τις κατοικίες τους και να γίνουν Σπαρτιάτες. Ακολούθησαν τα μπουλούκια των μαστόρων, που ήλθαν για να χτίσουν τα νεοκλασικά αρχοντικά, αλλά και τα φτωχικά σπίτια της καινούριας πόλης. Κάποιοι απ’ αυτούς έμειναν για πάντα εδώ, εκμεταλλευόμενοι τις ευκαιρίες που παρουσιάζονταν για ένα καλύτερο μέλλον, αφού η φτωχική γη της Γορτυνίας δεν μπορούσε να θρέψει τους ανθρώπους της.



Η Σπάρτη και ο Ταΰγετος (1865). 


Κάπως έτσι έγινε η κάθοδος των Γορτυνίων στη Λακωνία και τη Σπάρτη. Τους πρώτους που εγκαταστάθηκαν σ’ αυτήν την φιλόξενη γη τους ακολούθησαν κι άλλοι και σιγά-σιγά ένα σημαντικό κομμάτι του γορτυνιακού πληθυσμού απέκτησε λακωνική και σπαρτιατική ταυτότητα. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς ρίζωσαν στην περιοχή της «Λάκκας», η οποία ήταν για χρόνια υποβαθμισμένη και γι’ αυτό τα οικόπεδα εκεί είχαν πολύ μικρή τιμή, προσιτή για το φτωχικό βαλάντιο των Γορτυνίων. Είναι περιττό να επισημάνουμε πως η Συνοικία της Λάκκας σήμερα είναι μία από τις πιο μεγάλες και συνεχώς αναπτυσσόμενες συνοικίες της Σπάρτης.

Οι Γορτύνιοι της Σπάρτης ασχολήθηκαν κυρίως με το επάγγελμα του οικοδόμου και του εργάτη, ενώ όσοι είχαν καταγωγή από οικογένειες τεχνιτών και εμπόρων στράφηκαν προς αυτές τις κατευθύνσεις. Σύντομα στη Σπάρτη αναδείχθηκαν τα γορτυνιακά εργαστήρια κι εμπορικά καταστήματα. Οι Χατζήδες, οι Κιούσηδες, οι Λαδοπουλαίοι, οι Μουτσόπουλοι, οι Πριστούρηδες, οι Παπαπολυχρονίου και άλλοι αποτέλεσαν σπουδαίους παράγοντες της σπαρτιατικής οικονομίας. Κι επειδή οι Γορτύνιοι είναι φύσει έξυπνοι και φιλοπρόοδοι άνθρωποι φρόντισαν τα παιδιά τους να πάνε στο σχολείο, να μορφωθούν και να σπουδάσουν. Έτσι μπόρεσαν να ξεπεράσουν τις αρχικές επιφυλάξεις των ντόπιων και να ενσωματωθούν στον κοινωνικό ιστό της πόλης ως ένα δυναμικό και δημιουργικό στοιχείο του.



Το λαγκαδινό συνεργείο πετρομαστόρων του Διονυσίου Σιοκορέλη χτίζει τις μάντρες αντιστήριξης του τουριστικού ξενοδοχείου ΞΕΝΙΑ Σπάρτης (21 Νοεμβρίου 1939). 


(Αναδημοσίευση από το βιβλίο Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ  ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟΡΤΥΝΙΩΝ ΣΠΑΡΤΗΣ του Γιάννη Μητράκου - Έκδοση του Γορτυνιακού Συνδέσμου Σπάρτης για τη συμπλήρωση 100 ετών από την ίδρυσή του) 

Γιάννης Μητράκος