Ολοκαύτωμα Αγίου Δημητρίου Δήμου Ευρώτα 4 Ιουνίου 1944

• Στον Πρόεδρο και Τοπικό Συμβούλιο Αγίου Δημητρίου
• Δημοτικό Συμβούλιο Δήμου Ευρώτα
• Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου
• Π.Ε.Δ Πελοποννήσου
• Βουλευτές Λακωνίας

Επικαιροποίηση και ενεργοποίηση του αιτήματος για «Μαρτυρικό χωριό»

Ενημερωτικά αναφέρω ως «Μαρτυρικά Χωριά και Πόλεις» χαρακτηρίζονται στην Ελλάδα χωριά ή πόλεις τα οποία έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές από ξένους εισβολείς ή κατακτητές σε περιόδους πολεμικών συγκρούσεων. Ο χαρακτηρισμός αυτός γίνεται επίσημα με προεδρικό διάταγμα. Αφορά συχνότερα οικισμούς που έχουν υποστεί μαζικές εκτελέσεις κατοίκων και καταστροφές την περίοδο της Κατοχής (1941-1944).

Αρμόδια για τον χαρακτηρισμό και την επικύρωση είναι η Τριμελής Επιτροπή της παραγράφου 5 του άρθρου 18 του ν. 2503/1997 (αποτελείται από έναν καθηγητή της Νεοελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έναν εκπρόσωπο της Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. και από τον προϊστάμενο της αρμόδιας διεύθυνσης του Υπουργείου Εσωτερικών).

Το δημοτικό συμβούλιο Ευρώτα μετά από αίτημα της Τ.Κ. του Αγίου ?ηµητρίου, του Πολιτιστικού Συλλόγου, του συλλόγου της Αθήνας, του συλλόγου των φίλων Γκιότσαλι και 100 κατοίκων του Αγίου ?ηµητρίου αποφάσισε την ανακήρυξη της Τοπικής Κοινότητας Αγίου ?ηµητρίου Ζάρακα ως Μαρτυρικού Χωριού και για την θεσμική επικύρωση του αιτήματος να προωθηθούν οι προβλεπόμενες εκ του νόμου διαδικασίες (Αριθµός Απόφασης: 140/2012 - ΑΔΑ: Β41ΕΩΡΛ-Α6Χ).

Η απόφαση αυτή είναι η ελάχιστη ένδειξη τιμής στους εικοσιένα (21) σφαγιασθέντες από τα Ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής, αλλά και ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη ο Άγιος Δημήτριος Ζάρακος.

Από το 2012 μέχρι σήμερα (2020) οι όποιες ενέργειες έγιναν δεν έφεραν αποτέλεσμα και το αίτημα παραμένει αδικαίωτο μεν, επίκαιρο δε.

Χρέος και υποχρέωση τόσο του Τοπικού Συμβουλίου Αγίου Δημητρίου, όσο και του δημοτικού συμβουλίου Ευρώτα είναι επικαιροποίηση του αιτήματος για «Μαρτυρικό χωριό» με την συμβολή  του Περιφερειακού Συμβουλίου, της Π.Ε.Δ Πελοποννήσου και των Βουλευτών της  Λακωνίας προς την τριμελή επιτροπή του ν. 2503/1997 του άρθρου 18 της παραγράφου 5.

Η απόφαση έχει πλέον πιο τεκμηριωμένα στοιχεία λαμβάνοντας υπόψη και την προφορική ιστορία από ανθρώπους που επέζησαν της θηριωδίας μιας και αρχεία του χωριού είτε κάηκαν, είτε απωλέσθηκαν. Πάντως είναι βέβαιο ότι υπάρχουν ντοκουμέντα που καταγράφουν τα γεγονότα της αντίστασης των Αγιοδημητριωτών και της ευρύτερης περιοχής στον Πάρνωνα, όπως και του ολοκαυτώματος της 4ης Ιουνίου του 1944.

Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους ίσως υπάρχουν πηγές που να φωτίζουν πιο εμπεριστατωμένα τα γεγονότα για την θηριωδία του Γ’ Ράιχ και στον Άγιο Δημήτριο Ζάρακος.

Μια δημόσια πρόσκληση εκ μέρους του Τοπικού Συμβουλίου και μια ανάθεση σε έμπειρο ιστορικό μπορεί να έχει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Ένα είναι το βασικό και αδιάσειστο ιστορικό στοιχείο για το ολοκαύτωμα του Αγίου Δημητρίου στις 4 – 6 – 1944. Αποτέλεσε μέρος των αντιποίνων από εκτέλεση του υποστράτηγου της ναζιστικής Γερμανίας, Φράντς Κρεχ  και τεσσάρων μελών της συνοδείας που έλαβε χώρα στις 27/4/1944 στην περιοχή της Γκαγκανιάς των Μολάων από την διμοιρία του 8ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Λακωνίας), υπό τον ανθυπολοχαγό (Π.Ζ) του Ελληνικού Στρατού Μανώλη Σταθάκη (Την προηγούμενη ημέρα είχε γίνει η Απαγωγή του υποστράτηγου Κράιπε από Βρετανούς και Έλληνες αντιστασιακούς στην Κρήτη).

Συμπτωματικά ο υποστράτηγος Φράντς Κρεχ, μαζί με τον υποστράτηγο Κράιπε, θα συμμετείχαν στο κίνημα των αντιφρονούντων «Ελεύθερων Γερμανών».

Ως αντίποινα της εκτέλεσης του Φράντς Κρεχ οι Γερμανικές δυνάμεις προχώρησαν στην εκτέλεση των 200 της Καισαριανής.

Συνολικά εκτελέστηκαν 325 περίπου άτομα, ενώ υπήρξαν και άλλοι νεκροί στο δρόμο της επιστροφής της 117 Μεραρχίας των Γερμανών  από τους Μολάους στη Σπάρτη (του Χέλμουτ Φέλμυ στη δίκη της Νυρεμβέργης).

Ο Χέλμουτ Φέλμυ δικαιολόγησε τον αριθμό των εκτελεσμένων λόγω της ιδιότητας του Κρεχ ως διοικητή Μεραρχίας.

Από την ημέρα εκείνη (27/4/1944)  η περιοχή της Πελοποννήσου κηρύχτηκε, ως «ζώνη επιχειρήσεων» δηλαδή ανοιχτό πολεμικό μέτωπο.

Τις διαταγές για αντίποινα τις έδωσε ο άμεσα υπηρεσιακά ανώτερος πολεμικός διοικητής της Πελοποννήσου υποστράτηγος Καρλ φον Λε Σουίρ.

Σ’ αυτό το πλαίσιο του πολεμικού μετώπου οι ναζιστικές γερμανικές δυνάμεις κινήθηκαν και προς τον Άγιο Δημήτριο. Η ανείπωτη τραγωδία της 4ης Ιουνίου 1944, της ημέρας που ο θάνατος επέβαλε τη νεκρική σιγή του, παίρνοντας μαζί του κυρίως γυναικόπαιδα και γέροντες, καθόρισε το ποινικό μητρώο μιας εποχής που οφείλει η επίσημη Πολιτεία να αναγνωρίσει, αλλά και η σύγχρονη Γερμανία να υποκλιθεί  και σ’ αυτό το μαρτυρικό χωριό.

Εκείνη τη νύχτα Κυριακής της 4ης  Ιουνίου 1944  εικοσιένα (21) άνθρωποι, ανάμεσά τους και μικρά παιδιά, εκτελέστηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα. Εικοσιένα αθώα θύματα ενός προμελετημένου και καλά σχεδιασμένου εγκλήματος, που ζητούσε αίμα και φωτιά. Φωτιά που έκαψε 295 σπίτια, σχεδόν όλα όσα σπίτια υπήρχαν τότε σε αυτόν τον τόπο, τον Τόπο Θυσίας. Μετά την δραματική παράκληση του γέροντα γυμνασιάρχη, Σωτήρη Καμαρινού να σταματήσουν να σκοτώνουν γέρους και γυναικόπαιδα, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το χωριό, για να συνεχίσουν το έργο της πυρπόλησης στο γειτονικό χωριό της Ζούπενας - Άγιοι Ανάργυροι (5-6-1944).

Το Ολοκαύτωμα του Αγίου Δημητρίου δε σηματοδοτεί μόνο τα χρόνια πόνου που κουβαλά ο τόπος, αλλά τη βίαιη τομή που άλλαξε καθοριστικά τον ιστορικό χρόνο και τον ατομικό βίο στην περιοχή του Ζάρακα.

Το ολοκαύτωμα ήταν η ολοκλήρωση ενός κύκλου αντιστασιακού αγώνα των Αγιοδημητριωτών, όπως της συντριπτικής πλειοψηφίας του Ελληνικού λαού, για την Ελευθερία της Πατρίδας από τους «απρόσκλητους» κατακτητές της Ναζιστικής Γερμανίας που εκτός του καψίματος σπιτιών κορυφώθηκε με το κάψιμο της εκκλησίας του Αγίου Χαραλάμπους.

Η πληροφορία ήταν γνωστή και επαληθεύτηκε ότι οι Γερμανοί θα πραγματοποιούσαν επιδρομή από το πρωί εκείνης της ημέρας. Η αφορμή δόθηκε από έναν πυροβολισμό χωρίς καμμιά επίπτωση για τους Γερμανούς. Αν και το χωριό είχε σχεδόν εκκενωθεί από άνδρες, οι οποίοι παρακολουθούσαν την επέλαση των Γερμανών στρατιωτών ανάμεσα στους γέροντες και τα γυναικόπαιδα, οι ναζιστές κατακτητές είχαν  καταφθάσει έτοιμοι να σπείρουν τον όλεθρο.

Την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων ακολούθησε η επιστροφή των κατοίκων που είχαν καταφύγει στις γύρω περιοχές, για να περισυλλέξουν τους νεκρούς, να τους θάψουν και για να περάσουν, μαζί με τους επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος το μαρτύριο της προσπάθειας να επιβιώσουν, να ξαναστήσουν τη ζωή τους πάνω στην «ολόμαυρη ράχη»!

Με γενναιότητα θάρρους, ψυχής και αλληλεγγύης, κατάφεραν να ξαναχτίσουν ότι καταστράφηκε, να ξαναρχίσουν από το μηδέν, και να παραδώσουν στις επόμενες γενιές ένα πανέμορφο χωριό, ένα χωριό που φέρει, παρ’ όλα αυτά, διαχρονικά το μαρτυρικό φορτίο και πρέπει έστω και αργά να δικαιωθεί.

Μαρτυρίες πολλές για την αποφράδα ημέρα της 4ης Ιουνίου του 1944 και το αίτημα δίκαιο για να κατοχυρωθεί θεσμικά ο Άγιος Δημήτριος του Δήμου Ευρώτα, ως μαρτυρικό χωριό και εκφράζουμε την βεβαιότητα ότι με την συμπαράσταση της Κ.Ε.Δ.Ε θα το επιτύχουμε.

Τα εγκλήματα πολέμου, εναντίον αμάχων και αθώων, πρέπει να τιμωρούνται και να πληρώνονται. Ασφαλώς δεν έχει πρωταρχική σημασία, η οικονομική / χρηματική αποτίμησή τους. Είναι σίγουρο ότι  ο τραγικός θάνατος των αμάχων δεν αποζημιώνεται. Μεγαλύτερη αξία έχει η ηθική δικαίωση, που θα αισθανθούν  οι συγγενείς των θυμάτων, από το γεγονός ότι οι Γερμανοί Ναζιστές που εκτέλεσαν τους ανθρώπους τους, και έκαψαν το χωριό θα υποχρεωθούν να πληρώσουν για το έγκλημά τους αυτό.

Η Διεθνής Διάσκεψη των Παρισίων (1946) επιδίκασε στην Γερμανία μεταξύ των άλλων για επανορθώσεις στα θύματα, στις υποδομές και στην επιστροφή του αναγκαστικού κατοχικού δανείου στην Ελλάδα. Θύμα αυτών των θηριωδιών των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής ήταν και ο Άγιος Δημήτριος Ζάρακος του Δήμου Ευρώτα με εικοσιένα  νεκρούς (μεταξύ τους και ένα μωρό) και το 98 των σπιτιών κατεστραμμένα.

• Εβδομηνταέξι  χρόνια (76) μετά, ως Τ.Κ Αγίου Δημητρίου και ως Δήμος Ευρώτα διεκδικούμε την θεσμική ένταξη του Αγίου Δημητρίου στα μαρτυρικά χωριά σύμφωνα με  το αποδεδειγμένο ολοκαύτωμα του χωριού από τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής και την ένταξή μας στο δίκτυο των μαρτυρικών χωριών.
• Επίσης την τοποθέτηση πινακίδων στις εισόδους του χωριού που να πληροφορούν τους επισκέπτες και να κρατούν άσβεστη την μνήμη του Ολοκαυτώματος.

Σήμερα πορευόμαστε ως χώρα και λαός μαζί με την Γερμανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην κοινή  προσπάθεια για ειρήνη, δημοκρατία, ελευθερία κοινωνική αλληλεγγύη οικονομική και κοινωνική συνοχή. Με τους λαούς της Ευρώπης να απαιτούν Ειρήνη, ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΠΟΛΕΜΟΣ, ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ.

Όμως το σύγχρονο Γερμανικό κράτος δεν θα πρέπει να λησμονεί ότι το αποκαλούμενο «Γερμανικό θαύμα» μεταπολεμικά,  στηρίχθηκε κυρίως στην αποφυγή της καταβολής επανορθώσεων και αποζημιώσεων. Γι’ αυτό όταν απευθύνονται με καθοιονδήποτε τρόπο προς την Ελλάδα και τους Έλληνες θα πρέπει να ενθυμούνται τις θηριωδίες των σύγχρονων προγόνων τους, που έπραξαν 76 χρόνια πριν και στον Άγιο Δημήτριο του Δήμου Ευρώτα.

Στην δικαίωση του αιτήματός μας ζητούμε  την συνδρομή την συμπαράταξη και την προώθηση από το Περιφερειακό Συμβούλιο, την ΠΕΔ Πελοποννήσου, την  Κ.Ε.Δ.Ε και τους Βουλευτές Λακωνίας.

Οι πολίτες του Αγίου Δημητρίου του Δήμου Ευρώτα αποδεδειγμένα, όπως και όλοι οι Έλληνες δεν ξεχνούν και τιμούν την Ενιαία Εθνική Αντίσταση 1941 – 1944, τους  ανώνυμους και επώνυμους αγωνιστές που με το αίμα τους πότισαν το δένδρο της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας της Πατρίδας μας.

Έχουμε όμως ένα ιστορικό χρέος για το χωριό του Αγίου Δημητρίου! Να αποκαταστήσουμε την μνήμη των αθώων θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής που συντελέστηκε με το ολοκαύτωμα της 4ης Ιουνίου 1944 στο Άγιο Δημήτριο Ζάρακος.

Στις δύσκολες κρίσιμες και ταραγμένες εποχές που ζούμε η ενότητα η συνεννόηση η συναίνεση, η κοινωνική αλληλεγγύη και συνοχή είναι όρος επιβίωσης μας ως Έθνους και λαού.

Η Ειρήνη πρέπει να είναι η κορωνίδα των πανανθρώπινων αξιών 76 χρόνια μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και η Ευρώπη πρέπει να την διασφαλίζει ισόρροπα και ισοδύναμα για όλα τα Κράτη – μέλη της, όταν απειλούνται από τρίτες πολεμοχαρείς και επεκτατικές δυνάμεις, χωρίς οικονομικούς και πολιτικούς συμβιβασμούς.

Η Ελλάδα πέρα των πολιτικών και πολιτιστικών βάσεων και των αρχών της Δημοκρατίας, που έδωσε διαχρονικά στην Ευρώπη, υπήρξε και στυλοβάτης της Ελευθερίας, της Ανεξαρτησίας και της Νίκης των λαών από τον Γερμανικό Ναζισμό κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Γιατί  είναι διαχρονικό δόγμα ότι «οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες – Τσώρτσιλ» όταν και όποτε χρειαστεί!

Η ιστορία του χωριού ζητά δικαίωση και η Πολιτεία υποχρεούται να αποδώσει θεσμικά τα οφειλόμενα στον Άγιο Δημήτριο.

Υ.Γ (1): Το 2017 στην 73η επέτειο του Ολοκαυτώματος του Αγίου Δημητρίου με προσκεκλημένο τότε τον Δήμαρχο Καλαβρύτων κ. Γ. Λαζουρά (στοιχεία της ομιλίας του μνημονεύω) ξεκίνησε η προσπάθεια αναβάθμισης. Διδαγμένοι και από τα λάθη μας πρέπει μεθοδικά να επικαιροποιήσουμε  το αίτημα και η 77η επέτειος να έχει την θεσμική επικύρωση του Αγίου Δημητρίου (Ζάρακος) του Δήμου Ευρώτα ως μαρτυρικό χωριό.

Υ.Γ (2): Το χρονικό του Ολοκαυτώματος

Για τους Γερμανούς, τα χωριά που αντιστέκονταν, που δεν υποδουλώνονταν, έπρεπε να πληρώσουν και μάλιστα με τον πιο αιματηρό τρόπο.

Ανατρέχοντας στην περίοδο της Κατοχής και συγκεκριμένα στο χρονικό πλαίσιο, πριν το Ολοκαύτωμα του Αγίου Δημητρίου, διαπιστώνουμε πως, μετά την κατάληψη των Μολάων από την Ενωμένη Εθνική Αντίσταση, το μένος του γερμανικού στρατού εναντίον όχι μόνο των ανταρτών, αλλά και όλων των κατοίκων του χωριού, γιγαντώθηκε, με πρώτη ένδειξη της αποφασιστικότητάς τους να απαντήσουν στην αντιστασιακή δράση των κατοίκων του Αγίου Δημητρίου, την επιλεκτική πυρπόληση του τόπου, τον Ιανουάριο του 1944.

Η πυρπόληση σπιτιών στα Γραμματικαίϊκα, λόγω της συμμετοχής του Αστραπόγιαννη και των αδελφών του στην Ενωμένη Εθνική Αντίσταση, αλλά και της οικίας του Στυλιανού Μοίρα και της εκκλησίας του Αγίου Χαραλάμπους, με πρόσχημα τις πληροφορίες τους ότι εκεί φυλάσσονταν όπλα και βαμβάκι για την περίθαλψη τραυματιών ανταρτών, είναι ενδεικτικές κινήσεις που ακολουθούσαν οι Γερμανοί, στο πλαίσιο της κατάπνιξης του αντιστασιακού μετώπου.

Η αφορμή που ήθελαν οι Γερμανοί για να ξεκινήσουν να πυρπολούν, δόθηκε με τον πυροβολισμό που δέχθηκαν από έναν αντάρτη από τον Ασπροχορτιά. Αν και αυτή η κίνηση δεν προκάλεσε καμία ζημιά στα γερμανικά στρατεύματα, η εντολή του διοικητή τους δεν άργησε να έρθει, αφού η τιμωρία του Αϊ Δημήτρη για τη συμμετοχή των κατοίκων του στην Ενωμένη Εθνική Αντίσταση, έπρεπε να εκτελεστεί άμεσα.

Από το καταστροφικό πέρασμά τους, δε γλίτωσε, ούτε το δημοτικό σχολείο του χωριού, που κάηκε ολοσχερώς. Αυτό, όμως, ήταν μόνο το προοίμιο.

Το έγκλημα ξεκίνησε με την εκτέλεση όλων των γυναικών της οικογένειας Σαρρή. Εκτελώντας τις κόρες του Νικόλαου Σαρρή -δύο, τεσσάρων και δέκα ετών- με οπλοπολυβόλο, οι Γερμανοί στρατιώτες έδειξαν ότι τίποτα δε θα μπορούσε να εμποδίσει την καταστροφική τους μανία, η οποία συνεχίστηκε με την πυρπόληση όλων, σχεδόν, των σπιτιών του χωριού και τη δολοφονία όποιου κατοίκου έβρισκαν μπροστά τους, ανεξαρτήτως φύλου ή ηλικίας. Μόνο, αφού είχαν σκοτώσει 21 ψυχές, αφού κατέστρεψαν, ολοσχερώς, σχεδόν όλα, τα σπίτια και άφησαν 350 οικογένειες στο έλεος του Θεού, και μόνο μετά από την παράκληση του γέροντα γυμνασιάρχη, Σωτήρη Καμαρινού να σταματήσουν να σκοτώνουν γέρους και γυναικόπαιδα, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το χωριό, και αυτό, για να συνεχίσουν το έργο της πυρπόλησης στο γειτονικό χωριό της Ζούπενας (Άγιοι Ανάργυροι).

Να γίνει τώρα μια επανεκκίνηση του αδικαίωτου αιτήματος με καλύτερο συντονισμό, οργανωμένη προσπάθεια και συνεχή παρακολούθηση.

Θεωρώ αυτονόητο ότι αν είμαι χρήσιμος είμαι έτοιμος να προσφέρω όπου χρειασθεί.

Ηλίας Παναγιωτακάκος