Το Ταξίδι του Γιάννη Ψυχάρη, τα Είδωλα του Εμμανουήλ Ροΐδη,  οι Φοιτηταί του Γρηγόρη Ξενόπουλου. Η Αθήνα και το Πανεπιστήμιο του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού. Η δόξα και οι γροθιές του μαχητικού δημοτικισμού και από την άλλη πλευρά οι κατηγορίες για εθνική προδοσία και οι συκοφαντίες για την υποτείνουσα που έγινε τεντώστρα και την Ηλέκτρα που μετονομάστηκε σε Κεχριμπάρω. Σκηνές από μια σύγκρουση που κράτησε δεκαετίες εμπλέκοντας γενειοφόρους καθηγητές και μαγκουροφόρους φοιτητές που διαδήλωναν υπερασπιζόμενοι με το αίμα τους την καθαρεύουσα. Και δίπλα σε όλα αυτά ο ατυχής πόλεμος του 1897, τα ρούβλια της βασίλισσας Όλγας, ο φόβος του πανσλαβισμού και η σύνδεση με την αρχαία Ελλάδα.

Γυρίζοντας παρά πάνω από έναν αιώνα πίσω, η ομιλία επικεντρώνεται σε δυο από τα σημαντικότερα επεισόδια στην ιστορία του γλωσσικού ζητήματος στη χώρα μας, στα πολύνεκρα Ευαγγελικά (1901) και τα Ορεστειακά (1903). Δυο επεισόδια στα οποία πρωταγωνίστησαν οι φοιτητές της εποχής, οι οποίοι αντιτάχθηκαν με σθένος στη μεταφορά των ιερών κειμένων και των τραγωδιών στη δημοτική. Τι τους ώθησε σε αυτή τη συμπεριφορά; Παρασύρθηκαν από τους συντηρητικούς καθηγητές τους, μπλέχτηκαν στο μεγαλοϊδεατικό κλίμα της εποχής, η στάση τους ήταν ένα λάθος; Επισκοπώντας τη στάση των φοιτητών, ο ομιλητής θα επιχειρήσει, σκιαγραφώντας το πολιτικό και πνευματικό κλίμα της εποχής, να ερμηνεύσει τη στάση τους, αναδεικνύοντας τη σημασία της γλώσσας για τη συγκρότηση της εθνικής ιδεολογίας και την απόκτηση του δικού τους κοινωνικού και επιστημονικού κεφαλαίου.

-------

O Βαγγέλης Καραμανωλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Θεωρίας και Ιστορίας της Ιστοριογραφίας και πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιστορικού Αρχείου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1965. Αποφοίτησε από τη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και εργάστηκε στη δημοτική εκπαίδευση για μια πενταετία. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας (ΕΚΠΑ) και πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στην Αθήνα και στη Βιέννη. Το 2006 αναγορεύθηκε διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 1996 εργάστηκε στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) έως το 2008, όταν εκλέχθηκε λέκτορας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας (ΕΚΠΑ). Από το 2004 έως σήμερα είναι Γενικός Γραμματέας του Διοικητικού  Συμβουλίου των ΑΣΚΙ. Υπήρξε για μια δεκαετία (1999-2009) συνεργάτης στην κριτική ιστορικών βιβλίων στην εφ. Ελευθεροτυπία. Εχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Βιβλία:  H συγκρότηση της ιστορικής επιστήμης και η διδασκαλία της Iστορίας στο Πανεπιστήμιο Aθηνών (1837-1932), Αθήνα 2006 και Κώστας Γαβρόγλου, Β. Καραμανωλάκης, Χάιδω Μπάρκουλα, Το Πανεπιστήμιο Αθηνών και η ιστορία του 1837-1937,  Ηράκλειο, 2014.   Έχει επιμεληθεί τόμους αναφορικά με την επτάχρονη δικτατορία (1967-1974),  τις ιστορικές διαδρομές της ελληνικής νεολαίας στον 20ό αιώνα τις σχέσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία, τη δεκαετία του ‘40, τη σύντομη Μεταπολίτευση (1974-1975), την εννοιοδότηση των συλλογικών προσδιορισμών: Έλλην-Ρωμιός-Γραικός κ.ά. Λίγους μήνες πριν κυκλοφόρησε το βιβλίο του Το ανεπιθύμητο παρελθόν. Οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων και η καταστροφή τους στον 20ό αιώνα. Αθήνα, Θεμέλιο, 2019.