Πολλοί γνωρίζουμε για την Λακωνική Τρίπολη, Σίδη - Ήτις - Αφροδισιάς, που ήλθε ο απόγονος του Ηρακλή Βοίας να συνενώσει στην καινούργια πόλη «Βοιές». Επίσης πολλοί γνωρίζουμε για την βυθισμένη προϊστορική πολιτεία στο «Παυλοπέτρι», την επονομαζόμενη και Λακωνική Ατλαντίδα. Λίγοι όμως γνώριζαν για την λεγόμενη πυραμίδα των Βιγκλαφίων. Μία υπόθεση που ακούστηκε περισσότερο τον τελευταίο καιρό, εξαιτίας της επικείμενης εγκατάστασης της ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας στην περιοχή.

Ας επιχειρήσουμε όμως να δούμε το θέμα, με όσες πληροφορίες διαθέτουμε. 

Όταν ο Παυσανίας επισκέφθηκε την περιοχή της Ελαφονήσου, μάλλον πεζός αφού η Ελαφόνησος χωρίστηκε κατά μία εκδοχή από τη στεριά στο μεγάλο σεισμό του 375 μ.Χ, κατά άλλη εκδοχή περιγράφοντας από πλοίο που παρέπλεε τις ακτές, περιγράφει στις περιηγήσεις του ότι στην περιοχή είδε ναό της Αθηνάς που λέγεται ότι τον είχε χτίσει ο Αγαμέμνονας, καθώς και τον τάφο του Κινάδου που ήταν πλοίαρχος του Μενελάου.

Από τις περιηγήσεις του Παυσανία γνωρίζουμε ότι τις πυραμιδοειδείς αυτές κατασκευές τις θεωρούσε ως πολυάνδρια (ομαδικούς τάφους).

Το θέμα των πυραμιδοειδών αυτών κατασκευών στον ελλαδικό χώρο, δεν έχει πλήρως φωτιστεί καθώς άλλοι τα θεωρούν ταφικά μνημεία όπως ο Παυσανίας, άλλοι τα θεωρούν λατρευτικούς χώρους, άλλοι οχυρωματικά έργα, και άλλοι ότι μπορούσαν να έχουν περισσότερες της μίας από τις παραπάνω ιδιότητες.

Μετά την αναφορά αυτή του Παυσανία, για περισσότερα από 1600 χρόνια το θέμα το σκεπάζει η λήθη.

Ξαναβγαίνει στην επιφάνεια όταν ο αρχαιολόγος Leake ανακοινώνει ότι το 1806 (κατά άλλους το 1831) ανακάλυψε τα ερείπια της πυραμίδας στα Βιγκλάφια, που την ταυτίζει με τον τάφο του Κινάδου που ανέφερε ο Παυσανίας. Προφανώς η εκτίμηση αυτή είναι εσφαλμένη καθώς μία τέτοια μεγαλοπρεπής κατασκευή δεν θα αναλογούσε σαν ταφικό μνημείο σε έναν πλοίαρχο.

Μετά την αναφορά αυτή του Leake περνούν και πάλι 160 περίπου χρόνια όπου την περιοχή επισκέφθηκαν το 1961 οι αρχαιολόγοι Waterhouse και Simpson, οι οποίοι αναφέρθηκαν στην πυραμίδα του Leake, καθώς και σε προϊστορικά ευρήματα, επίσης και σε κεραμική του 4ου π.χ αιώνα που βρήκαν.

Ωστόσο εκφράζονται αμφιβολίες αν οι παραπάνω ερευνητές επισκέφθηκαν την πυραμίδα, ή αναφέρονται σε αυτήν βάσει άλλων αναφορών.

Αντίθετα το 1975 την επισκέπτεται ο αρχαιολόγος Vischer, ο οποίος και την αναφέρει στο βιβλίο του.

Στη διάρκεια των ετών 1982 – 1983 το πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνια, και το πανεπιστήμιο Alberta του Καναδά, στα πλαίσια κοινού ερευνητικού προγράμματος μελετούν επισταμένως τις πυραμίδες της Αργολίδας, και αυτή των Βιγκλαφίων.

Επικεφαλής του προγράμματος είναι ο Αμερικανός καθηγητής W. Pritchett, και η Καναδή Helena Fracchia.

Με αφορμή τις δημοσιεύσεις της Fracchia το 1985, αργότερα θα επισκεφθούν την περιοχή και άλλοι ερευνητές.

Οι αναφορές του Παυσανία αποτελούν την «προϊστορία» της υπόθεσης των πυραμίδων ή ακριβέστερα των πυραμιδοειδών κατασκευών.

Η αναφορά σε πυραμίδες στον ελλαδικό χώρο γίνεται για πρώτη φορά το 1806, έπειτα από τις αναφορές του Leake.

Ως σημαντικότερα πυραμιδοειδή κτίσματα αναφέρονται:

• Η πυραμίδα του Ελληνικού (Άργους)
• Η πυραμίδα του Λυγουριού (Επίδαυρος)
• Η πυραμίδα της Δαλαμανάρας (Άργους)
• Η πυραμίδα της Καμπίας (Νέα Επίδαυρος)
• Η πυραμίδα της Σικυώνας (Άργους)
• Η κλιμακωτή πυραμίδα του Αμφείου (Θήβας)
• Η πυραμίδα των Βιγκλαφίων (Λακωνίας)

Με αφορμή την προβολή του θέματος, η Ακαδημία Αθηνών προέβη σε χρονολόγηση δύο πυραμίδων με τη χρησιμοποίηση της μεθόδου της θερμοφωταύγειας.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μεθόδου η πυραμίδα του Ελληνικού χρονολογήθηκε το 2720 π.χ η δε του Λυγουριού το 2100 π.χ .

Η πυραμίδα στα Βιγκλάφια είναι μία κατασκευή με διαστάσεις 17,50 x 16 μ.

Το οικοδομικό της υλικό έχει λεηλατηθεί και έχει χρησιμοποιηθεί για το χτίσιμο παραπλήσιων μαντριών και αποθηκών, όμως στο μεγαλύτερο του μέρος σχεδόν διασώζεται. 

Είναι η μεγαλύτερη κατασκευή σε σχέση με τις υπόλοιπες στην Ελλάδα, με εξαίρεση την πυραμίδα του Αμφείου, αφού οι διαστάσεις της είναι μεγαλύτερες και από την πυραμίδα του Ελληνικού που οι διαστάσεις της είναι 14,70 x 8,61 μ.

Γύρω από τα θεμέλια της κατασκευής υπάρχει βαθιά τάφρος από τις τρεις πλευρές, ενώ δεν έχει από την πλευρά που βρίσκεται προς το γκρεμό.

Σε κάποιο σημείο της τάφρου υπάρχουν εγκοπές που μαρτυρούν την χρησιμοποίηση μετακινούμενης γέφυρας.

Αυτό δείχνει ένα καθαρά οχυρωματικό χαρακτήρα της κατασκευής, που δεν τον συναντούμε σε άλλες κατασκευές, και συνιστά μία ιδιαιτερότητα.

Η κεραμική που έχει αναφερθεί είναι του 4ου – 5ου π.X. αιώνα, αλλά αν λάβουμε υπόψη μας ότι η τάφρος είναι αρκετά μπαζωμένη, δεν αποκλείεται σε βαθύτερα στρώματα να υπάρχει και προγενέστερων εποχών.

Από τη νότια πλευρά του γκρεμού έχουν αποκολληθεί μεγάλοι βράχοι, γεγονός που δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η πυραμίδα να προστατευόταν με τάφρο και από την νότια πλευρά.

Η εκσκαφή της τάφρου μαρτυρεί τον οχυρωματικό χαρακτήρα του έργου, παράλληλα όμως αποτελεί και λατομείο από το οποίο έχουν λατομηθεί οι μεγάλοι ορθογώνιοι και τετράγωνοι ογκόλιθοι της λιθοδομής.

Είναι βέβαιο ότι οι υποθέσεις αυτές δεν έχουν πλήρως διερευνηθεί, και συστηματικές έρευνες θα απέδιδαν ενδεχομένως περισσότερα αποτελέσματα.

Kastamonitis, paraxeno.com

Φωτο: Λαξευμένη προϊστορική κεφαλή σφίγγας σε βράχο κοντά σε θεμέλια αρχαίας πυραμίδας στα Βιγκλάφια Λακωνίας (Νίκος Μπακής)