H έκθεση που υπέβαλε πριν λίγες ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εστιάζει στα μέτρα που έχουν ληφθεί στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος δράσης για τη μετανάστευση. 

Χωρίς να σχολιάσουμε την αποτελεσματικότητα του προγράμματος, θα εστιάσουμε στους πόρους που έχουν διατεθεί στα κράτη μέλη με στόχο την ενίσχυση των προσπαθειών τους για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. 

Το θέμα, άλλωστε, είναι ιδιαίτερα φλέγον για τη χώρα μας, λόγω των καταγγελιών και των ερευνών για διασπάθιση εκατομμυρίων ευρώ, και της οσμής σκανδάλων που πλανάται πάνω από τα καμπ των νησιών και της ενδοχώρας (δείτε τα θέματά μαςΤο μοίρασμα της σίτισης των προσφύγων στα νησιά για τη σίτιση των προσφύγωνΓιατί κατέληξαν στα σκουπίδια εκατομμύρια μερίδες φαγητού, τους οικίσκουςΟ πόλεμος για τα σπίτια των προσφύγων και τους πόρους του προσφυγικούΤι πραγματικά συμβαίνει με τα 1,3 δισ. ευρώ του προσφυγικού). Οι πληροφορίες για την έρευνα της OLAFEU watchdog probes possible misuse of refugee funds in Greece | Politico αναφορικά με την κατασπατάληση πόρων είναι ενδεικτικές. 

Στο παρόν κείμενο, όμως, θα πιάσουμε το κουβάρι στο σημείο ακριβώς που αρχίζει να ξετυλίγεται, εστιάζοντας στις πηγές, τους φορείς, τους δικαιούχους και τους αποδέκτες της χρηματοδότησης, και στην ανάλυση των δεδομένων που θα ρίξουν φως στο επόμενο στάδιο της έρευνας. Όλα αυτά με την υπόμνηση ότι πίσω από τους πόρους και την κατανομή τους, κρύβονται άνθρωποι, οι οποίοι έχουν διαρκείς ανάγκες. Και το βασικότερο χρέος της ΕΕ είναι να τους προστατεύσει και να διασφαλίσει δίκαιες διαδικασίες χορήγησης ασύλου, αλλά και ασφαλείς και βιώσιμες συνθήκες διαβίωσης. 

Πόσα πήρε η κάθε χώρα υποδοχής;

Η συνολική οικονομική βοήθεια της ΕΕ προς τα κράτη μέλη, τους εμπλεκόμενους διεθνείς οργανισμούς, τις γειτονικές χώρες, αλλά και τρίτες χώρες από το 2015 μέχρι σήμερα προσεγγίζει το δυσθεώρητο ποσό των 23,3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στόχος της πρωτοφανούς χρηματοδότησης ήταν αφενός η βέλτιστη διαχείριση της μετανάστευσης και η προστασία προσφύγων και μεταναστών, και αφετέρου η αντιμετώπιση των αιτίων της. 

Ειδικά προς τα κράτη μέλη της και τους οργανισμούς της ΕΕ έχουν διατεθεί ήδη 11,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Έχουν προϋπολογιστεί 8,6 δισ. για μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, ενώ 2,6 δισ. έχουν διατεθεί για κάλυψη έκτακτων αναγκών κατά τη διάρκεια της τελευταίας τετραετίας. Μέχρι σήμερα έχουν διατεθεί συνολικά περίπου 9,7 δισ. ευρώ. 

Οι βασικές πηγές είναι το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την ΑφρικήEU Emergency Trust Fund for Africa, το Καταπιστευματικό Ταμείο για τη ΣυρίαEU Regional Trust Fund in Response to the Syrian Crisis, και το πρόγραμμα διευκόλυνσης των προσφύγων στην Τουρκία (FRITThe EU Facility for Refugees in Turkey | European Neighbourhood Policy and Enlargement Negotiations). 

Εξάλλου, η ΕΕ έχει τοποθετήσει στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης πάνω από 2.300 υπαλλήλους. Εξ αυτών, στην Ελλάδα εργάζονται 677 αξιωματoύχοι της Frontex (Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής), 27 αξιωματικοί της Europol, και 510 υπάλληλοι της EASO (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο).

Στην κορυφή της λίστας των ευρωπαϊκών χωρών που έχουν ως τώρα χρηματοδοτηθεί φιγουράρει η Ελλάδα, έχοντας αντλήσει πόρους €2,2 δισ. Ακολουθεί η Ιταλία με 1 δισ. και η Ισπανία με 800 εκατ. ευρώ.

Εκτιμάται ότι συνολικά έχουν λάβει βοήθεια για χορήγηση ασύλου ή στέγασης πάνω από 1,5 εκατομμύριο άτομα, και σχεδόν 5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν λάβει βοήθεια για την ομαλή ένταξή τους. Παράλληλα, περίπου 120.000 άτομα έχουν βοηθηθεί ώστε να επιστρέψουν οικειοθελώς στις χώρες προέλευσης, και 90.000 άτομα έχουν λάβει βοήθεια στις προσπάθειες επανένταξής τους.

Πόσα πήρε η Ελλάδα από κάθε φορέα

Οι πόροι που κατευθύνονται στη χώρα μας, αντλούνται από τρεις πηγές:

1. Ταμείο Ασύλου και Μετανάστευσης (AMIFΕιδική Υπηρεσία Συντονισμού και Διαχείρισης Προγραμμάτων – Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης – Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και άλλων Πόρων) – Έχει διαθέσει €1,18 δισ.
2. Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας (ΙSFΕυρωπαϊκό Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας/Τομέας Αστυνομικής Συνεργασίας | Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) – Έχει διαθέσει €404,5 εκατ.
3. Μηχανισμός Επείγουσας ΥποστήριξηςΕρωτήσεις και απαντήσεις: Ένα χρηματοδοτικό μέσο για την παροχή βοήθειας έκτακτης ανάγκης εντός της Ένωσης | European Commission Press Release Database – Έχουν συμφωνηθεί €643,6 εκατ. και έχουν εκταμιευτεί τα €641,26 εκατ.

Από το 2015 μέχρι σήμερα, τα ποσά που έχει προϋπολογίσει η ΕΕ ως βοήθεια στα μακροπρόθεσμα εθνικά προγράμματα της χώρας μας ανέρχονται σε €613,50 εκατ. (328,3 εκατ. από το AMIF και €285,2 από το ISF). Μέχρι σήμερα έχουν εκταμιευτεί €285,2 εκατ. από αυτά, δηλαδή ποσοστό 36. 

Από τους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς για τα βραχυπρόθεσμα προγράμματα (έκτακτα και επείγουσας βοήθειας), στη χώρα μας κατευθύνθηκαν 969,6 εκατ., με τα €603,5 εκατ. να έχουν ήδη εκταμιευθεί (ποσοστό 62). Από αυτά στις εθνικές αρχές της χώρας αντιστοιχούν 276,7 εκατ. ευρώ (€176 εκατ. από το AMIF και €101,7 εκατ. από το ISF). Οι υπόλοιποι πόροι (€691,8 εκατ.) διοχετεύονται μέσω διεθνών οργανισμών και μη κυβερνητικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. 

Συνολικά, η ΕΕ και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) έχουν προϋπολογίσει άνω των 260 εκατ. ευρώ για την κάλυψη των αναγκών στέγασης στην ηπειρωτική χώρα και τα νησιά. Εξάλλου, η χώρα μας έχει λάβει 85 εκατομμύρια ευρώ από την ΕΕ και τους διεθνείς οργανισμούς-εταίρους της, μόνο για προγράμματα προστασίας και εκπαίδευσης παιδιών και ασυνόδευτων ανηλίκων.

Τι και γιατί πήρε το κάθε ελληνικό υπουργείο

• Υπουργείο Εθνικής Άμυνας: €135,46 εκατ.

€25,69 εκατ. από το AMIF και €2,25 εκατ. από το ISF εγκρίθηκαν στις 31 Ιουλίου 2018. Πρόκειται για κονδύλια που αφορούν την κάλυψη αναγκών διαμονής, εστίασης, υγειονομικής περίθαλψης και μεταφοράς των προσφύγων στην ηπειρωτική χώρα. (Τρέχον) 

€17 εκατ. είχαν εγκριθεί με αντίστοιχη αιτιολογία τον Δεκέμβριο του 2017. 

€92,77 εκατ. είχαν εγκριθεί και εκταμιευτεί σε τέσσερις δόσεις το 2016. 

• Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής: €39,71 εκατ.

Ελληνική Ακτοφυλακή (Λιμενικό Σώμα, υπάγεται στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής) 

• €22,85 εκατ. εγκρίθηκαν στις 11 Δεκεμβρίου 2018 με στόχο την βελτίωση της «διαχείρισης των ενισχυμένων μεταναστευτικών ροών» του φετινού έτους. (Τρέχον) 
• €10,15 εκατ. είχαν εγκριθεί στις 11 Δεκεμβρίου 2018 με αντίστοιχη αιτιολογία. 
• €6,71 εκατ. είχαν διατεθεί σε πέντε δόσεις από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο του 2015 για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών.

• Υπουργείο Εσωτερικών: €27,97 εκατ.

€3,06 εκατ. εγκρίθηκαν στις 17 Μαΐου 2016 με στόχο την αναβάθμιση των συστημάτων πληροφορικής της Ελληνικής Αστυνομίας, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη διαδικασία πιστοποίησης των υπηκόων τρίτων χωρών. (Τρέχον) 

€7,10 εκατ. είχαν εγκριθεί στις 7 Ιουνίου 2018 για την «παροχή υπηρεσιών ασφαλείας στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου». 

€17,81 εκατ. είχαν εγκριθεί και εκταμιευτεί σε τέσσερις δόσεις το 2016, για διάφορους λόγους (κατασκευή συστήματος αποχέτευσης και υδροδότησης στο κέντρο υποδοχής της Σάμου, βελτίωση των υπηρεσιών υποδοχής, διασφάλιση διαδικασίας ασύλου κ.λπ.).

• Υπουργείο Υγείας: €27,48 εκατ.

€24,18 εκατ. είχαν εγκριθεί στις 19 Ιουλίου 2016 για τη βέλτιστη οργάνωση των υπηρεσιών υγείας προκειμένου να αντιμετωπίσουν την προσφυγική κρίση. 

€3,30 εκατ. είχαν εγκριθεί στις 8 Δεκεμβρίου 2015 με αντίστοιχη αιτιολογία.

• Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη: €25,47 εκατ.

Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης (υπάγεται στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) 

• €3,50 εκατ. είχαν εγκριθεί στις 3 Μαρτίου 2016. 
• €4,91 εκατ. είχαν εγκριθεί και εκταμιευτεί σε τρεις δόσεις το 2015.

Ελληνική Αστυνομία (υπάγεται στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) 

• €5,58 εκατ. είχαν εγκριθεί και εκταμιευτεί σε τρεις δόσεις το 2015, με αιτιολογία την ενίσχυση των αστυνομικών τμημάτων των νησιών του Ανατ. Αιγαίου, της Ορεστιάδας, όπως και για την ενίσχυση της διαδικασίας επαναπροωθήσεων.

Υπηρεσία Ασύλου (υπάγεται στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) 

• €10,21 εκατ. εγκρίθηκαν στις 29 Μαΐου 2019, προκειμένου να βελτιωθεί η πρόσβαση των αιτούντων σε «δίκαιη και αποτελεσματική διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα». (Τρέχον) 
• €1,27 εκατ. είχαν εγκριθεί στις 20 Ιανουαρίου 2015 προκειμένου να ενισχυθεί η λειτουργία των μονάδων της υπηρεσίας στα τέσσερα ακριτικά νησιά.

• Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής: €10,42 εκατ.

€3,17 εκατ. εγκρίθηκαν στις 31 Ιουλίου 2018. Αφορούν στην οργανωτική και υπηρεσιακή υποστήριξη του κέντρου υποδοχής στον Έβρο. (Τρέχον) 

€7,25 εκατ. εγκρίθηκαν στις 30 Νοεμβρίου 2016 με στόχο τη διασφάλιση και ενίσχυση της πρόσβασης σε δίκαιη και αποτελεσματική διαδικασία ασύλου στη χώρα. (Τρέχον)

• Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών: €12,77 εκατ.

€12,77 εκατ. εγκρίθηκαν στις 8 Φεβρουαρίου 2016, με σκοπό την παροχή προκατασκευασμένων κατοικιών για τη φιλοξενία υπηκόων τρίτων χωρών.

• Γενική Γραμματεία Συντονισμού (υπάγεται απευθείας στον πρωθυπουργό): €5,99 εκατ.

€5,99 εκατ. είχαν εγκριθεί στις 16 Οκτωβρίου 2015 για τις ανάγκες μεταφοράς, διαμονής και διατροφής των υπηκόων τρίτων χωρών που χρήζουν διεθνούς προστασίας.

Πόροι σε διεθνείς οργανισμούς στην Ελλάδα

Από τους υπερεθνικούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, χρηματοδότησή από την ΕΕ (πλην των ίδιων πόρων δηλαδή) έχουν λάβει οι εξής: 

• Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΠρογράμματα ΔΟΜ | International Organization for MigrationOMΠρογράμματα ΔΟΜ | International Organization for Migration): €343,08 εκατ.

62,42 εκατ. το 2019 (για τα τρέχοντα προγράμματα Safe, Merimna, Helios, Filoxenia, Pedia κ.ά.), 126 εκατ. το 2018 και 34,5 εκατ. τη διετία 2015-16. Προστίθεται επίσης το κοινό πρόγραμμα IOM-UNICEF ύψους €63,76 εκατ. που «τρέχει» από τον περασμένο Δεκέμβριο με στόχο «στοχευμένες παρεμβάσεις σε χώρους μακροχρόνιας διαμονής αιτούντων ασύλου». Επιπρόσθετα, ο ΔΟΜ άντλησε €56,4 εκατ. μέσω του ESIEuropean Stability Initiative για τη μεταφορά των μαθητών από και προς τα σχολεία, και για τη δημιουργία ζωνών προστασίας για ασυνόδευτους ανήλικους.

• Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR): €743,33 εκατ.

29,6 εκατ. εγκρίθηκαν για το 2019 (για τα τρέχοντα προγράμματα στις δομές του Καρά Τεπέ, της Σούδας κ.ά., αλλά και για υποστηρικτική δράση στο έργο των ελληνικών αρχών) και 69,92 εκατ. τα προηγούμενα έτη με αντίστοιχες αιτιολογίες. Συνυπολογίζεται το πρόγραμμα «Εστία» που ξεκίνησε τον περασμένο Δεκέμβριο (προϋπολογισμού 194,64 εκατ.) και 80 εκατ. που διατέθηκαν το 2016 για την ανάπτυξη του μηχανισμού των δομών υποδοχής και μετεγκατάστασης, αλλά και την υποστήριξη των ελληνικών αρχών. 

Επιπλέον, μέσω του ESI την τριετία 2016-2018 άντλησε επιπλέον €369,17 εκατ. – κυρίως για τη στέγαση των προσφύγων στην ενδοχώρα, την αναβάθμιση των δομών κ.ά.

• Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO): €26,12 εκατ.

Εκταμιεύτηκαν το 2016, με στόχο την ενίσχυση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και την παροχή ασφαλών διόδων προς την ΕΕ σε όσους χρήζουν διεθνούς προστασίας, και για την επιτάχυνση της εφαρμογής της μετεγκατάστασης.

Ποιες ΜΚΟ άντλησαν πόρους από τον Μηχανισμό Επείγουσας Υποστήριξης

• Danish Refugee CouncilGreece | Danish Refugee Council: €48,4 εκατ. για υποστήριξη και συντήρηση υποδομών και υπηρεσιών, διανομή τροφίμων, νερού, και διασφάλισης επαρκών συνθηκών διαβίωσης, σε 13 κέντρα υποδοχής την τριετία 2016-18.
• Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης Greece | International Rescue Committee (IRC-International Rescue Committee): €30,77 εκατ. για τη δημιουργία ασφαλών ζωνών για ασυνόδευτους ανήλικους, και δράσεις προστασίας των ευάλωτων ομάδων.
• Arbeiter-Samariter-BundASB Greece: €18,6 εκατ. για υποστηρικτικές δράσεις.
• Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός (IFRC): €17 εκατ. για υπηρεσίες διατροφής, υγείας και ψυχολογικής υποστήριξης.
• Norwegian Refugee CouncilNRC: €16,4 εκατ. για κάλυψη διατροφικών και εκπαιδευτικών αναγκών και για την ενοικίαση στέγης. Η συγκεκριμένη οργάνωση αποχώρησε οριστικά από την Ελλάδα τον Μάρτιο του 2018.
• Γιατροί του κόσμου (Medecins du Monde): €14,45 εκατ. για υπηρεσίες υγείας.
• OXFAMOxfam΄s Humanitarian Response in Greece | Oxfam International: €13,5 εκατ. για υπηρεσίες διατροφής, υγείας και ψυχολογικής υποστήριξης, καθώς και ενίσχυσης των κέντρων υποδοχής.
• Save the Children Greece | Save the Children UK: €9,65 εκατ. για ψυχοκοινωνική υποστήριξη, εκπαίδευση και διατροφή παιδιών και ασυνόδευτων ανηλίκων.
• Terre des HommesGreece | Terre des hommes: €5,83 εκατ. για εκπαιδευτική υποστήριξη και προστασία των ευάλωτων παιδιών, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων ανηλίκων.
• CAREGreece | Care International: €3,72 εκατ. για παροχή βοήθειας σε εξαιρετικά ευάλωτους πρόσφυγες στις περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από τον Μάρτιο του 2016 έως τον Μάρτιο του 2018.
• Ισπανικός Ερυθρός σταυρός Cruz Roja Espanola: €2 εκατ. για υπηρεσίες υγείας.
• Μετάδραση Metadrasi.org – Δράση για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη: €1,5 εκατ. για υπηρεσίες διερμηνείας.
• Χαμόγελο του παιδιού: €0,8 εκατ. για δράσεις προστασίας ανηλίκων.

* Το άρθρο γράφτηκε από τον Γιώργο Γορανίτη και είναι μια προσφορά του Ιnside Story