Vekrakos
Spartorama | «Η Τραγωδία των Κοινών»*, της Αναστασίας Κανελλοπούλου

«Η Τραγωδία των Κοινών»*, της Αναστασίας Κανελλοπούλου

Spartorama 12/02/2019 Εκτύπωση Δημοτικά
«Η Τραγωδία των Κοινών»*, της Αναστασίας Κανελλοπούλου
«Αν, λοιπόν, δεν είναι δική μας δουλειά «τα κοινά», τίνος δουλειά είναι; Αυτή είναι στην πραγματικότητα η τραγωδία των κοινών...»
Οδός Εμπόρων

Ο Αριστοτέλης διατύπωσε την άποψη ότι: «ό,τι είναι κοινό στο μέγιστο βαθμό, προσελκύει την λιγότερη προσοχή πάνω του» . Η έννοια των κοινών είναι σαφώς διαχωρισμένη από την έννοια του ιδιωτικού και ενώ ανήκουν τα κοινά σε όλους , τελικά δεν ανήκουν σε κανέναν! Και ενώ αφορούν τα κοινά σε όλους, τελικά δεν αφορούν σχεδόν σε κανέναν!

Κλασική έκφραση σε σχέση με «τα κοινά» στην εποχή μας είναι: «δεν με αφορά»,  «δεν είναι δική μου υπόθεση», « δεν μπλέκω εγώ με αυτά», « δεν με αφορά η πολιτική»!

Το περιεχόμενο της έννοιας «των κοινών», είναι γνωστό, μιας και τα κοινά είναι ο αέρας που ανασαίνουμε ( και όλοι πρέπει να φροντίζουμε να είναι καθαρός), το νερό που πίνουμε ( και όλοι πρέπει να φροντίζουμε να είναι υγιεινό), το πράσινο που μας βοηθά στην οξυγόνωση (και όλοι πρέπει να το διασφαλίζουμε ώστε να μη εξαφανιστεί), οι δρόμοι όπου  κινούμαστε ( και όλοι πρέπει να φροντίζουμε ώστε να κατασκευάζονται και να συντηρούνται), τα σχολεία, τα νοσοκομεία, οι παιδικοί σταθμοί, κλπ, δηλαδή όλες οι υποδομές και οι υπηρεσίες που διευκολύνουν και βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής μας και το βιοτικό μας επίπεδο, για την απόκτηση και συντήρηση των οποίων πρέπει όλοι να φροντίζουμε και τα οποία δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε από μόνος του ο καθένας!

Αν, λοιπόν, δεν είναι δική μας δουλειά «τα κοινά», τίνος δουλειά είναι; Αυτή είναι στην πραγματικότητα η τραγωδία των κοινών: το ότι ενώ είναι η βάση και η προϋπόθεση για την ανάπτυξη της προσωπικής μας ζωής και της ιδιωτικής μας εδραίωσης, πιστεύουμε ότι δεν μας αφορούν!  Η επικρατούσα αυτή αντίληψη για «τα κοινά» οφείλεται βέβαια στον τρόπο με τον οποίον κάποιοι που πήραν την εντολή να τα διαχειριστούν για λογαριασμό του κοινωνικού συνόλου, τα ιδιοποιήθηκαν, τα εκμεταλλεύτηκαν για προσωπικά οφέλη και τα απαξίωσαν με αυτό τον τρόπο στην συνείδηση του απλού πολίτη, προκαλώντας μεθοδικά την αντίληψη ότι τα κοινά είναι υπόθεση «επαγγελματιών» και όχι των πολιτών.

Όμως, αυτό δεν θα συνέβαινε αν ο πολίτης ήταν ο θεματοφύλακας «των κοινών», αν έλεγχε το θησαυροφυλάκιο που του χάρισε η φύση, η εργασία του  και η λογική του και απέτρεπε κατά κύριο λόγο κάθε επιβουλή και κακοποίηση «των κοινών», επιμένοντας σε αυτό που τόνιζε με όλους τους τρόπους ο Καζαντζάκης: «Να αγαπάς την ευθύνη, να λες εγώ , εγώ μοναχός μου θα σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί, εγώ θα φταίω»! Και η ενασχόληση με «τα κοινά» πρέπει να αναδεικνύει το μέγεθος της ευθύνης που αισθάνεται ο καθένας μας απέναντι στο «κοινό συμφέρον» απέναντι «στα κοινά»!

«Στα κοινά» μπορεί να συμμετέχει ο καθένας με πολλούς τρόπους: μέσα από συλλογικούς φορείς, μέσα από την κοινωνική δικτύωση, μέσα από εθελοντική εργασία και συνεισφορά, μέσα από συζητήσεις, μέσα από την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του , μέσα από το ενδιαφέρον του για τις εξελίξεις στην διαχείριση «των κοινών», μέσα από κάθε είδους έκφραση της ανησυχίας του.

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος, όμως, για να συμβάλεις στην προώθηση «των κοινών υποθέσεων» είναι η συμμετοχή σε θεσμικούς ρόλους εξουσίας, τους οποίους εμείς εξουσιοδοτήσαμε την πολιτεία να θεσμοθετήσει. Εν όψει των κάθε φύσεως εκλογών και κυρίως των δημοτικών εκλογών, οι οποίες χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα για την άμεση ενασχόληση με «τα κοινά» , αφού από το εύρος της χωρικής αρμοδιότητας των αιρετών της αυτοδιοίκησης αναδεικνύεται η  εξουσία που είναι πιο κοντά στον πολίτη , στην πόλη, στην κοινότητα, στην οικογένεια και άρα και στα προβλήματά όλων των παραπάνω «κοινών», είναι πολύ χρήσιμο να κάνουμε αυτή την συζήτηση.

Ο λόγος που επιβάλλει αυτή την συζήτηση είναι η εκπροσώπηση των κοινωνιών. Ποιοι πράγματι είναι   οι καταλληλότεροι για να διαχειριστούν «τα κοινά»; Ποια είναι τα κριτήρια με τα οποία πρέπει να τους επιλέξουμε; Και το κυριότερο από όλα τα ερωτήματα είναι : ποιοι προσφέρονται να υπηρετήσουν «τα κοινά» και κατά συνέπεια ποια περιθώρια επιλογών έχουμε; Σε όλα αυτά τα ερωτήματα πρέπει να δώσουμε τις καλύτερες δυνατές απαντήσεις, αφού , όπως δείξαμε παραπάνω, «τα κοινά» είναι η ζωή μας όλη!

Δεν μπορεί να υπάρξει ζωτικός χώρος για επιβίωση και ανάπτυξη του προσώπου, ιδιαίτερα στις σημερινές πολύπλοκες κοινωνίες, αν δεν υπάρχουν «τα κοινά». Κατά συνέπεια  «τα κοινά» αποτελούν προτεραιότητα στην ζωή μας , και αν αυτό δεν συμβαίνει μέχρι σήμερα, θα πρέπει να συμβεί οπωσδήποτε στο άμεσο μέλλον.

Στην αρχαία Σπάρτη, τα μέλη της ανώτερης κοινωνικής βαθμίδας ήταν οι Όμοιοι. Όμοιος σήμαινε ίσος ή ευπατρίδης. Αυτοί ήταν και οι νόμιμοι Σπαρτιάτες πολίτες που βασική υποχρέωση τους ήταν να συμμετέχουν στα κοινά και να είναι καλοί πολεμιστές, ώστε να υπηρετούν και με αυτό τον τρόπο «τα κοινά». Η ενασχόληση με «τα κοινά» δεν αποτελούσε προαιρετική δραστηριότητα. Όλοι, όσοι ήθελαν να λέγονται πολίτες και να έχουν δικαιώματα, ήταν υποχρεωμένοι να υπηρετούν τα κοινά!

Και στην σημερινή οργανωμένη δημοκρατική πολιτεία και κοινωνία, θάπρεπε  η ενασχόληση με τα «κοιτά» να αποτελεί υποχρέωση και μάλιστα από την στιγμή που μια απόφαση Δημοτικού συμβουλίου, μια απόφαση Περιφερειακού συμβουλίου, μια απόφαση του Κοινοβουλίου σημαδεύουν την ζωή μας και μπορεί να μας οδηγήσουν στο ζενίθ ή στο ναδίρ της δημιουργικής μας πορείας.

Επομένως είναι εγκληματική η αντίληψη ότι τα «κοινά» δεν  με αφορούν και ιδιαίτερα όταν προέρχεται από νέους ανθρώπους που βρίσκονται στο ξεκίνημα της κοινωνικής και επαγγελματικής τους ζωής. Η  ανάπτυξη που δεν έρχεται, τα απλά προβλήματα που δεν λύνονται, το γεγονός ότι αναδεικνύονται ανεπαρκείς σε θέσεις εξουσίας που καθορίζουν την ζωή μας και το μέλλον των παιδιών μας, όλες οι δυσλειτουργίες που εμφανίζονται στα «κοινά», οφείλονται εν πολλοίς και στην απουσία εκείνων των πολιτών που κατ’ εξοχήν πρέπει να συμμετέχουν.

Το να αποκτήσεις έναν κοινωνικό ρόλο, ο οποίος σε κατατάσσει στην κοινωνική ελίτ δεν σημαίνει ότι έπαψες να αποτελείς μέλος της κοινωνίας μέσα στην οποία λειτουργείς και από την οποία επηρεάζεσαι. Το ότι μπορείς , λόγω των ευκαιριών που σου δόθηκαν στην ζωή σου , να αντιμετωπίσεις μια ασθένεια σε ένα ιδιωτικό νοσοκομείο, δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να δίνεις μάχη για να υπάρχει ένα σωστά οργανωμένο δημόσιο νοσοκομείο στον τόπο σου.

Το ότι μπορείς να ταξιδεύεις και να δίνεις στα παιδιά σου παραστάσεις , δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει, κυρίως εσύ που διακρίνεσαι για τους ανοιχτούς σου ορίζοντες, να αδρανείς , να είσαι απλός παρατηρητής και να μην δίνεις μάχη για να υπάρχει ποιότητα ζωής και ευκαιρίες για τους νέους και τα παιδιά στον τόπο σου.

Η ποιότητα του νερού, η ύπαρξη αποχέτευσης, η ύπαρξη ποιοτικής εκπαίδευσης, παιδικών σταθμών με υψηλά στάνταρντς, η ανάδειξη του πολιτισμού, η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική ανάπτυξη είναι μεταξύ πολλών άλλων παράμετροι που επηρεάζουν όλους, όσοι ζουν στα ίδια τετραγωνικά χιλιόμετρα μιας μικρής ή μεγάλης πόλης. Και ‘όλοι έχουν ευθύνη να εξασφαλίζονται οι ποιοτικές συνθήκες ζωής και οι ευκαιρίες για τους νέους ανθρώπους. Την πιο μεγάλη ευθύνη, όμως, την  έχουν αυτοί που είχαν στην ζωή τους περισσότερες ευκαιρίες! Αυτοί που πολλά πήραν από την κοινωνία και οι οποίοι πολλά πρέπει και να δώσουν ως αντίδωρο στην κοινωνία τους!

Η τραγωδία των «κοινών» θα πάψει μόνον όταν δεν δημιουργούμε κενό. Το κενό δεν το ανέχεται ούτε η φύση. Όταν υπάρχει κενό στα «κοινά» τότε δημιουργούνται οι στρεβλώσεις που αποδοκιμάζουμε! Και το κενό το δημιουργούμε φυσικά εμείς οι ίδιοι με την αποστασιοποίηση και την αποχή μας από τα «κοινά»!

Αναστασία Κανελλοπούλου**

 

*Ο όρος εφευρέθηκε και διαδόθηκε από τον Γκάρετ Χάρντιν (Garret Hardin, University of California, USA) στο κείμενό του με τίτλο ¨Η Τραγωδία των Κοινών¨ που δημοσιεύτηκε το 1968 στην επιστημονική επιθεώρηση Science

**Πρώην Περιφερειάρχης και Νομάρχης


Οδός Εμπόρων