Vekrakos
Spartorama | Η Λέσχη Ανάγνωσης Σπάρτης προτείνει: «Η μανία με την άνοιξη» του Άρη Μαραγκόπουλου

Η Λέσχη Ανάγνωσης Σπάρτης προτείνει: «Η μανία με την άνοιξη» του Άρη Μαραγκόπουλου

Spartorama 08/02/2019 Εκτύπωση Πολιτισμός
Η Λέσχη Ανάγνωσης Σπάρτης προτείνει: «Η μανία με την άνοιξη» του Άρη Μαραγκόπουλου
Γράφει ο Κώστας Παπαιωάννου
Οδός Εμπόρων

Καθώς διαβάζεις το μυθιστόρημα, γοητεύεσαι, όχι τόσο για τις λογοτεχνικές του αρετές, όσο για τις διακειμενικές του αναφορές! Είναι πολυεπίπεδο και κάθε κεφάλαιο κάνει αναφορά στη μεγάλη “ουτοπία” του Νεοέλληνα, που είδε την μεταπολίτευση σαν αφετηρία για τον εκδημοκρατισμό της χώρας, με προτεραιότητα, την αποκατάσταση της ιστορίας! Σαν τον σύνδεσμο, τη γέφυρα ...ανάμεσα στην παλιά εκείνη γενιά ... των αποδιωγμένων και αποκομμένων απ’ το ελληνικό κοινωνικό γίγνεσθαι αριστερών, που είτε υπέγραψαν δηλώσεις μετάνοιας, είτε έφυγαν στην Τασκένδη, είτε γέρασαν μέσα σε φυλακές ή αποκλείστηκαν στα βουνά και στα λαγκάδια και “δεν παρέδωσαν τα όπλα”, αλλά έγιναν φαντάσματα και σκιές που χάνονται μέσα στον αστικό μύθο και τις ειδήσεις κάπου στα “ψιλά” των εφημερίδων: ...«5μελής ομάδα από αντάρτες του εμφυλίου, παραδόθηκε στην τοπική αστυνομική αρχή...έφεραν όλοι τους εξοπλισμό...». Από τα πρόσωπα του μυθιστορήματος ο Θανάσης ο Μπόγας ήταν τέτοιο είδος: «οι αδικαίωτοι του εμφυλίου». Στο ίδιο είδος, ανήκει και το alter ego του, ο Δημήτρης Μπόγας: η διαλεκτική αριστερά, ή τροτσκιστική εκδοχή της, ενώ εκ διαμέτρου αντίθετος ο Ηλίας Τσαντούλας και οι συν αυτώ αντιπροσωπευτικοί Τεταρταυγουστιανοί, Χίτες, Μάηδες, Χρυσαυγίτες... ή όπως αλλιώς αποκαλείται ο μεταλλαγμένος φασισμός από εποχή σε εποχή, από νησί σε νησί, από χώρα σε χώρα... Άλλη ελληνική κάστα κι αυτή. Καθόλου αμελητέα, αν υποθέσουμε ότι ξεπετάχθηκε από τα σπλάχνα των μικροαστών και των αστών, της τάξης που κινεί τα νήματα από δημιουργίας ελληνικού κράτους. Μια μειοψηφία ίσως... μια μειοψηφία όμως που γ...μεί και δέρνει κι όχι μια-δυο φορές στο παρελθόν, αλλά δοθείσης ευκαιρίας ακόμη και σήμερα.

Η αισθαντική Φλώρα από τη ‘Χαμένη άνοιξη’ του Τσίρκα είναι πια εξήντα χρονών και διατηρεί έναν καφενέ στο ‘νησί’, όπου εγκαταστάθηκε πριν από 35 χρόνια, αμέσως μετά τα Ιουλιανά, στη φάση των οποίων την είχε αφήσει ο Τσίρκας. Μεγαλώνοντας, η Φλώρα μετατράπηκε από μια απολίτικη νεαρή, σε μια μάχιμη ακτιβίστρια της Άκρας Αριστεράς. Έστησε δεσμούς με τους ένοπλους του «δεύτερου αντάρτικου» και μεταλλάχτηκε στο μεταξύ, σε άτυπο ηγέτη της τοπικής κοινότητας, αφού προσηλυτίστηκε από τον, “πεθαμένο πια”, εραστή της, και λαϊκό θρύλο στο νησί, Θανάσης Μπόγας. Ωστόσο το σώμα με τις απαιτήσεις του, ως χαρακτηριστικό της ταυτότητάς της, εξακολουθεί να βρίσκεται στον πυρήνα της ψυχοσύνθεσής της.

Η νησιώτικη κομμούνα, το “κοινόβιο” του Συνεταιρισμού, ή αλλιώς στα “καθ’ ημάς” ο υπαρκτός σοσιαλισμός, ο φέρων τη λεζάντα: «Για την Ελευθερία και την Ομορφιά». Μια μικρή κοινότητα σοσιαλιστικού τύπου, με έντονο το δυνατό αίσθημα κοινοκτημοσύνης που χαρακτηρίζει τους μισούς σχεδόν νησιώτες της «Μανίας», γνέφει φιλικά σε τινές εξ αυτών που υπόσχονται υπόκωφα την ελευθερία και την περηφάνια των «τελευταίων προλετάριων»....Και η δίψα για πολιτικό πολιτισμό... σ’ όλες της τις εκφάνσεις! Με σθεναρή κριτική και κρίση για τα πράγματα, όχι κατανάλωση αμάσητης τροφής, όχι πειθήνια υπακοή στις νόρμες και τα δόγματα..! Και για την τέχνη; Η ανάδειξη της παράδοσης από τη μία. Και οι σύγχρονες αντιλήψεις για τις ανθρώπινες σχέσεις ερωτικές και άλλες, από την άλλη! «Για την Ελευθερία και την Ομορφιά». Μια δημοκρατία νεοελληνικού τύπου, που έχει λίγο απ’ όλα και σίγουρα έχει και τα λάθη της... Το λάθος εντοπίζεται στην ίδια τη δημιουργία της: Όταν ύστερα από την απογοήτευση των μαζικών διεκδικήσεων και την παραίτηση από τα όποια κοινωνικά οράματα (μετά το 1989), αυτή η σιωπηρή παραίτηση, το συλλογικό αίσθημα απογοήτευσης, έδωσε την θέση του στην παθητική ανοχή. Το βλέπουμε και στην “Άνοιξη” αυτό, στους άλλους μισούς, εκτός Συνεταιρισμού, νησιώτες: Απόρροια αυτού του συναισθήματος, η μικροαστική πανούκλα του πάση θυσία πλουτισμού, της λατρείας του Εαυτού, του «πατάω επί πτωμάτων», που έγινε η κυρίαρχη νεοελληνική ιδεολογία της επόμενης δεκαετίας. Ευδοκιμούν οι καιροσκόποι: Οι διάφοροι νεόπλουτοι χωρίς αιτία, τα λαμόγια, οι διαφθορείς, οι διεφθαρμένοι και οι συνεργάτες τους! Αυτοί με τις λίμο, που σταλίζουν στα γραφεία των πολιτικών, οι εργολάβοι μιας Ελλάδας προσωρινής, προκάτ, και άσχημης! Το επίσημο Κράτος στηρίχθηκε στις “χάρτινες” πλάτες τους, τους έχρησε golden boys και οδηγούς του, και αυτοί οι μεγάλοι τεχνοκράτες γιάπις της συμφοράς, ύστερα από ρηξικέλευθους πειραματισμούς, το οδήγησαν στην άκρη του γκρεμού! Όταν αυτό ολίσθησε, το εγκατέλειψαν αιμόφυρτο και αβοήθητο και κρύφτηκαν σε οικονομικούς παραδείσους τύπου Cayman !

H ουτοπία, (ουτοπία;), ότι και η παλιά αριστερά θα αποκατασταθεί ιστορικά, και ότι κάποιοι...κάποιοι –σύμφωνα με τον συγγραφέα- από τους παράγοντες μιας μεγάλης μερίδας της κοινωνίας, που εγκρίνουν την βία οργανώσεων τύπου «17 Νοέμβρη», θα δράσουν, συμμετέχοντας και συγκαλύπτοντας. Σχεδόν όλοι οι ήρωες του Βιβλίου θα βρεθούν αργά ή γρήγορα αντιμέτωποι ακριβώς με αυτού του είδους την ενατένιση του ελληνικού πολιτικού γίγνεσθαι.

Το πλέγμα των διακειμενικών αναφορών συμπληρώνεται με την «Kριτική του Προγράμματος της Γκότα» του Καρλ Μαρξ. Πρόκειται για «λάιτ μοτίβ» στο μυθιστόρημα, όπως υποστηρίζει ο ίδιος ο συγγραφέας. Εξάλλου, βάζει μια ηρωίδα του, τη μικρή Φλώρα, να διαβάζει μια μπροσούρα από το βιβλίο που καταλήγει: «... όταν η εργασία δεν θα είναι ένα απλό μέσο για επιβίωση, παράλληλα με την πολύπλευρη ανάπτυξη των ατόμων, όταν άφθονες θ’ αναβλύζουν όλες οι πηγές του συλλογικού πλούτου...θα μπορεί η κοινωνία να γράψει στις σημαίες της: Από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του!»

Για τη Λέσχη Ανάγνωσης Σπάρτης

Κώστας Παπαιωάννου


Οδός Εμπόρων